Του Κ. Α. Ναυπλιώτη
Θεωρώ γνωστή την παροιμία «θέλω να ‘γιάσω μα δεν μπορώ»! Έτσι θα μιλήσω όχι σαν άγιος της πολιτικής, πού σημαίνει αυτόν που είναι ξεκομμένος από την κοινωνία, αλλά ως απλό κοινωνικό και πολιτικό ον με την Αριστοτελική χρειά της λέξης. Δηλ. ως σκεπτόμενος πολίτης…
Ας αρχίσουμε λοιπόν με τη λέξη «καπιταλισμός» η οποία έχει γίνει το «κόκκινο πανί» και «η αιτία των δεινών της ανθρωπότητας», για κάποιους ακραιφνείς επαναστάτες που πιστεύουν ακόμα, πως κάποτε οι λεγόμενες κομουνιστικές ή αν θέλετε σοσιαλιστικές χώρες, είχαν περάσει από το καπιταλιστικό στάδιο στο σοσιαλιστικό βαδίζοντας στον… κομουνισμό. Όμως αντ’ αυτού…καπιταλισμός! Παρόλα αυτά μη…φοβάστε, δεν θα κάνω ανάλυση των καθεστώτων που «κατέρρευσαν σαν χάρτινος πύργος» γιατί πολλοί –δυστυχώς- νόμιζαν ότι το ζήτημα είναι να πάρουν οι κομμουνιστές την εξουσία και τα υπόλοιπα είναι εύκολα. Τέτοια πλάνη!
Από την αρχή να πούμε πως, το πρόβλημα δεν είναι η κατάληψη της εξουσίας∙ ο σκοπός είναι η ανατροπή των παραγωγικών σχέσεων και η αλλαγή στη μορφή ιδιοκτησίας. Η κατάκτηση της πολιτικής εξουσίας, είναι το μέσον για την επίτευξη του σκοπού, το πρώτο βήμα… αυτό θα γίνει με αγώνες των εργαζομένων για αλλαγή των τρόπων παραγωγής. Οι τρόποι αυτοί καθορίζονται από το επίπεδο ανάπτυξης των παραγωγικών δυνάμεων και όχι από τη βούληση, θέληση, ή τις επιθυμίες και ιδέες των ανθρώπων. Εδώ ακριβώς –και όχι μόνο- βρίσκεται και η αποτυχία τού ονείρου…
Τόσα χρόνια προσπάθησα και προσπαθώ να μπω στη σκέψη αυτών που «τα έχουν βάλει» με τον καπιταλισμό, που, αν και τον είχαν… «καταργήσει» στις πρώην λεγόμενες* σοσιαλιστικές χώρες αυτός σαν άλλος «φοίνιξ» αναγεννήθηκε από τη στάχτη του! Απλώς στο σημείο αυτό να επισημάνω, πως οι χώρες αυτές δημιούργησαν έναν κρατικό καπιταλισμό στη θέση του σημερινού καπιταλισμού των ιδιωτών κεφαλαιοκρατών. Η κατάργηση τού καπιταλισμού δεν είναι ούτε ηθικό πρόβλημα, αλλά ούτε και ζήτημα επιθυμίας. Το καπιταλιστικό καθεστώς είναι αποτέλεσμα των νόμων της κοινωνικής ανάπτυξης. Αυτό αναφέρουν οι θεμελιωτές του επιστημονικού Σοσιαλισμού Μαρξ και Ένγκελς αλλά και η ζωή αποδεικνύει. Η κατάργησή του δεν είναι προϊόν της θέλησης, της συνείδησης ούτε και της επιθυμίας των ανθρώπων όπως ισχυρίζονται οι ουτοπιστές σοσιαλιστές, αλλά βρίσκεται στη φύση κοινών συμφερόντων. Το να καταγγέλλουμε λοιπόν ότι για όλα φταίει ο καπιταλισμός είναι αντιεπιστημονικό∙ όταν μάλιστα προσπαθούμε να στηρίξουμε τις καταγγελίες μας σε λόγους ηθικούς και ανθρωπιστικούς.
Οι λόγοι αυτοί θα εκλείψουν μόνο από την έλλειψη συμφέροντος. Εδώ λοιπόν βρίσκεται το κλειδί για την κατάργηση της εκμετάλλευσης και όχι στη θέληση των κάθε είδους ανθρωπιστών και ιδεολόγων που θα επιβάλλουν με νόμους και διατάγματα την απαγόρευσή της. Σαν απλό παράδειγμα μπορούμε να φέρουμε, ότι δεν απαγόρεψε κανείς να χρησιμοποιούν τα ζώα στην παραγωγή∙ σταμάτησαν να τα χρησιμοποιούν γιατί «βγήκαν» τα μηχανήματα. Γιατί ήρθε ο καιρός που οι άνθρωποι δεν θα κάνουν πιά αυτό που μπορούν να κάνουν οι μηχανές. Αυτό βέβαια δεν ήταν η αιτία που οι άνθρωποι έγιναν ζωόφιλοι∙ αλλά ότι τα ζώα σταμάτησαν να είναι κατάλληλα για τη δουλειά τους. Όμως αυτό είναι ένα άλλης τάξεως θέμα. Έτσι, όπως γράφει ο Μαρξ οι άνθρωποι πέρασαν από την εκμετάλλευση της φύσης και των ζώων στην εκμετάλλευση των ανθρώπων. Όταν με την εξέλιξη των μηχανών και της επιστήμης οι άνθρωποι θα γίνουν αχρείαστοι ως εμπόρευμα και εργατική δύναμη από την οποία θα βγαίνει κέρδος, τότε θα σταματήσει η εκμετάλλευση ανθρώπου από άνθρωπο, και τότε θα έρθει η ώρα τής αταξικής κοινωνίας. Αυτό είχε κάνει τον Ένγκελς να γράψει πως: «μια κοινωνία θεωρείται προοδευτική και πρέπει να τύχει υποστήριξης εφόσον οι θεσμοί της είναι σε θέση να αναπτύσσουν τις παραγωγικές δυνάμεις και αντιδραστική όταν δεν μπορεί να τις αναπτύξει». Αιτία λοιπόν της πτώσης του Καπιταλισμού θα είναι η μη ανάπτυξη των παραγωγικών δυνάμεων, πράγμα που γνωρίζουν πολύ καλά οι κεφαλαιοκράτες οι οποίοι επιτυγχάνουν να εγκαθιδρύουν νέες ανώτερες μορφές παραγωγής∙ και όχι οι γνωστές ανοησίες για την αποτυχία του εγχειρήματος, περί πρακτόρων αντικομουνιστών και διεθνούς ιμπεριαλισμού. Η ανάπτυξη αυτή δεν θα γίνει από τους εργάτες που ούτως ή άλλως δεν μπορούν να την εμποδίσουν, αν και έχουν λόγους να είναι ενάντια στην εκμετάλλευση, γιατί ο καπιταλισμός δεν έχασε (ακόμα) την ικανότητα να αναπτύσσει τις παραγωγικές δυνάμεις με την συνεχή ανάπτυξη τής τεχνολογίας, η οποία θα γίνει η αιτία της κατάργησης της εκμετάλλευσης ανθρώπου από άνθρωπο∙ όταν δηλ. θα είναι αναγκαίοι στην εργασία όλο και λιγότεροι άνθρωποι… Μάλιστα μια προσεκτική και προωθημένη ανάλυση του θέματος, οδηγεί στο συμπέρασμα, πως θα έρθει στιγμή που το κεφάλαιο θα τρέφει την εργατική τάξη!
Όσο λοιπόν η εργατική δύναμη- δηλαδή οι άνθρωποι- θα είναι αναγκαίοι στην παραγωγή υλικών αγαθών, αυτοί που έχουν τις μηχανές-ανεξάρτητα αν είναι κεφαλαιοκράτες- θα αγοράζουν το εμπόρευμα- άνθρωπος, με σκοπό το κέρδος και ως εκ τούτου η εκμετάλλευση δεν μπορεί να καταργηθεί. Αυτή μπορεί να μετριαστεί με τους αγώνες, να καταργηθεί όμως όχι. Γιατί τις τάξεις δεν τις δημιουργούν ή δεν τις καταργούν οι διαφορετικές αντιλήψεις ή οι διαφορετικές ιδεολογίες, αλλά οι διαφορετικοί ρόλοι μέσα στις υπάρχουσες κοινωνικοοικονομικές δομές.
Τελειώνοντας -προς το παρόν- να πω, πως πολλοί ίσως βιαστούν να με κατηγορήσουν με τα γνωστά κοσμητικά επίθετα. Όμως να γνωρίζουν πως ο σοσιαλισμός που πολλοί ονειρευόμαστε θα πρέπει να στηρίζεται σε μια προωθημένη συνείδηση και σκέψη που βγαίνει και μέσα από την ιστορία του ντόπιου και του διεθνούς κινήματος, και δεν μεταφέρεται μηχανιστικά επειδή κάποιοι το θέλουν ή κάποιοι άλλοι… δεν καταλαβαίνουν και πρέπει να καταλάβουν. Γιατί το οικονομικό βάθρο της «πολιτικής» έχει τη δική του λογική εξέλιξης… Πράγμα που σημαίνει πως η στρατηγική είναι ανάγκη να αναθεωρείται κάθε φορά που η πραγματικότητα αλλάζει.
Το να εμφανίζονται κάποιοι μόνιμα αδικημένοι από την «αστική εξουσία», ότι για όλα φταίει ο βάρβαρος καπιταλισμός, το κεφάλαιο… Αυτό σημαίνει ή ότι δεν καταλαβαίνουν τι σημαίνει πολιτική ή ότι επιδιώκουν να κρατάνε δέσμιους τους εργαζόμενους με ψευδαισθήσεις που υποβαθμίζουν τον ρόλο τους, στον «ρόλο της φωτισμένης πρωτοπορίας» του…5%(!) που έχει τον τουπέ και την αλαζονεία τού δικαιωμένου. Ως εκ τούτου αποδεικνύεται πως είναι ανάγκη να συμφωνήσει ο κάθε «σκεπτόμενος κομουνιστής» στα λόγια του «αναθεωρητή Κομουνιστή» Έρνστ Φίσερ, πως «η Επανάσταση είναι αλλιώς». Όμως, όταν κάποιοι «επαναστάτες» κρατούν ακόμα; τη «Δικτατορία του Προλεταριάτου», τότε λογικά μιλάμε για…1917(!) που στη σημερινή εποχή σημαίνει παροπλισμό των εργαζομένων.
Γι αυτό να επαναλάβω πως η εποχή μας είναι πλούσια σε εξελίξεις, μας περιμένουν ζοφερές μέρες, και ως εκ τούτου πέφτει πολύ στον καθένα μας, και ιδιαίτερα στους σκεπτόμενους κομουνιστές – σοσιαλιστές, εκτός από τους «επαγγελματίες κομουνιστές», να είναι μόνος κλεισμένος αυτάρεσκα στον γυάλινο πύργο «της καθαρότητας του σκοπού».
* Μου είναι δύσκολο να μην διευκρινίσω γιατί «λεγόμενες» και να πω, πως η χρήση της μετοχής αυτής απέδιδε την πραγματικότητα. Παρόλα αυτά όσοι την χρησιμοποιούσαν διαστρέβλωναν σκόπιμα τις επιτυχίες των χωρών αυτών και γινόταν στόχος γιατί «έπαιζαν τον ρόλο του Δούρειου Ίππου»!. Ακόμα να επισημάνω, πως, έτσι πίστευαν κάποτε, γιατί οι περισσότεροι ήταν «ερωτευμένοι» με τις χώρες αυτές. Και το να τολμάει κανείς να διαφωνήσει με την άποψη του Κόμματος, γινόταν ύποπτος και στόχος. (Αυτό βέβαια όχι επειδή γνώριζαν τον…. μέλλοντα του ρ. λέγω (λέξω & ἐρῶ), αλλά γιατί έτσι έλεγε το κόμμα με το οποίο ήταν τυφλά εξαρτημένοι). Όμως ένας τέτοιος ρόλος δεν ταιριάζει σε σκεπτόμενους πολίτες, αλλά και σε όσους επιμένουν και ισχυρίζονται πως είναι γνήσιοι εκπρόσωποι της εργατικής τάξης.
Με άπειρη εκτίμηση στον αείμνηστο σύντροφο αγωνιστή και δάσκαλο στην πολιτική, Θόδωρο Παπαδημητρίου πρώην αντιδήμαρχο στο Δήμο Νέας Ιωνίας.
