Του Κ. Α. Ναυπλιώτη
Πολλές φορές βρέθηκα αντιμέτωπος και υποχρεωμένος, καλοπροαίρετα ή μη, με φίλους, γνωστούς και αναγνώστες τής ελαχιστότητάς μου, να απαντήσω στο “γιατί δεν γράφω πιό απλά” που να μπορούν (υποθέτω) να “καταλάβουν” τα γραφόμενά μου!
Αν και στο Γυμνάσιο κατατασσόμουν στους μέτριους μαθητές, εν τούτοις επί δικτατορίας είχα το θάρρος; τόλμησα; έκανα το λάθος; να γράψω σε έκθεση τη λεξούλα “πού” (αναφ. αντων. ο οποίος) πράγμα που είχε ως αποτέλεσμα – αν και η έκθεση ήταν καλή – να γίνει παράδειγμα προς αποφυγήν γιατί μπέρδεψα τη δημοτική με την καθαρεύουσα…
Αρκετή όμως η…περιαυτολογία! παρόλο που στην πορεία κατάλαβα πως, τόσο η παιδεία όσο και οι τίτλοι “κατακτώνται στο πεδίον της μάχης” ή αποκτώνται με θέληση και μελέτη. Γνωρίσματα που κάποτε δεν ήσαν και τόσο απαραίτητα αφού επικρατούσε το…θυμητικό, πράγμα που (το οποίο) δεν επέτρεπε να μη θυμάται ο μαθητής στις εξετάσεις την παράγραφο αλλά και το κόμμα!*
Αν και θεωρώ πως τα παραπάνω είναι εκ περισσού, εν τούτοις χρειάζεται αγώνας που (ο οποίος) οδηγεί σε αγωνία, παρόλο που αυτά σήμερα μπορεί να κατανοηθούν. Και αυτό γιατί έχει επικρατήσει – καλώς ή κακώς – όχι το κατά κεφαλήν πνευματικό εισόδημα, αλλά το αντίστοιχο οικονομικό εισόδημα, του οποίου η εξουσία φαίνεται κυρίαρχη και απαρασάλευτη. Επειδή όχι μόνο εκτιμώ αλλά και πιστεύω στις γλωσσικές θέσεις τού Κοραή, θα επαναλάβω τη θέση του ως προς την κατανόηση της Ελληνικής γλώσσας στη διαχρονία της, πως: όποιος χωρίς την γνώσιν της αρχαίας προσπαθεί να ερμηνεύσει την νέαν, ή απατάται ή απατά. Και…φαίνεται πως ο γράφων δεν είναι ένας απ’ αυτούς – αλλά ούτε και επιθυμεί να γίνει-γιατί γνωρίζει πως η ερμηνεία προϋποθέτει κατανόηση παράλληλα με την αντίληψη τού γλωσσικώς ορθού. Η κατανόηση δε αυτή δεν σημαίνει ή δεν πρέπει να την αντιλαμβάνεται κανείς ως ευκολία, αλλά ως μέθοδο και τρόπο σκέψης που (ο οποίος) θα μας κάνει ικανούς να αντιληφθούμε, πως γλωσσική δημιουργία -όπως και κάθε δημιουργία- χρειάζεται συνομιλία καθώς οι λέξεις “όμιλος”, “ομιλία” όπως και “συνομιλία” “έχουν κοινωνική καταγωγή” γιατί αυτές δεν μπορεί να κατανοηθούν χωρίς επικοινωνία. Λογική που (η οποία) -δυστυχώς- απουσιάζει σήμερα αφού κυριαρχεί ο μονόλογος ή αν θέλετε οι παράλληλοι μονόλογοι που είναι αδύνατο να συναντηθούν ποτέ ούτε να συνομιλήσουν. Πολύ δε περισσότερο ούτε και να επικοινωνήσουν…
Αντίσταση λοιπόν στην εσκεμμένη ακατανοησία που (η οποία) οδηγεί και σε μονόπλευρες γλωσσικές θέσεις**. Ωστόσο παράλληλα με την προσπάθεια, νομίζω πως χρειάζεται θάρρος, αντίσταση και φιλοπόλεμη διάθεση ενάντια στον γλωσσικό οδοστρωτήρα που οδηγεί στον γλωσσικό εκφυλισμό μέσω τής αποστήθισης, της παραγράφου ακόμα και του κόμματος (ετυμ. εκ του ρ. κόπτω), που προδιαγράφει δοκιμασίες όχι μόνο γλωσσικά τυραννικές, αλλά και πολιτικά βάρβαρες και ακατανόητες. Γιατί αν μιλήσεις σήμερα σε κάποιον αρχαία Ελληνικά, πολύ περισσότερο αν του μιλήσεις για εγκλίσεις, βαρύτονα , συνηρημένα και εις -μι ρήματα, θα τον πιάσουν κρυάδες, νύστα και χασμουρητά. Μια και αυτά είναι ξεκομμένα από την πραγματικότητα… Άλλο είναι όμως αυτό και διαφορετικό να νομίζει κανείς πως έγινε Ευρωπαίος αδιαφορώντας και για τα αίτια της γλωσσικής καχεξίας, και πιστεύοντας πως η γλώσσα είναι μόνο για να συνεννοούμαστε στην αγορά και στο δρόμο.
Τέλος να σημειώσουμε πως την ανάπτυξη δεν πρέπει να την φανταζόμαστε μόνο ως οικονομική, αλλά παράλληλα με αυτήν πνευματική και πολιτισμική. Γιατί το οικονομικό όφελος μπορεί να συμβάλλει στη δυνατότητα των ανθρώπων να επικοινωνήσουν με διαφορετικούς όρους, χωρίς όμως να συνομιλούν, αφού δεν θα εκταμιεύουν ούτε και θα κατανοούν λέξεις που προέρχονται μέσα από την Ελληνική γλωσσική διαχρονία. Έτσι η συμβολή των οικονομικών όρων, στην περίπτωσή μας, περιορίζεται σ’ αυτό το επίπεδο χωρίς τη δυνατότητα να εκφράσει και να δημιουργήσει γλωσσικά, είτε προσωπικά είτε κοινωνικά. Γιατί εκτιμώ πως το χρήμα μπορεί να βοηθά, όμως δεν εξασφαλίζει την ευδαιμονία τής ζωής χωρίς τη γλωσσική ηδονή.
* Θυμάμαι συμμαθητή και φίλο στο γυμνάσιο ο οποίος πίστευε πως “δεν τα ξέρει” αφού δεν θυμόταν την παράγραφο και το κόμμα!
** Ωστόσο δεν είναι ωραίο να γίνεται κατάχρηση με την επισώρευση πολλών πού. Καλό είναι ν’ αποφεύγωμε την επανάληψή τους όταν μπορεί να γίνει αυτό, γυρίζοντας τη φράση ή χρησιμοποιώντας στη θέση τους τα συνώνυμα, όπως όπου(επίρρημα), ο οποίος.
(Από τη Νεοελληνική Γραμματική (ΤΗΣ ΔΗΜΟΤΙΚΗΣ) ανατύπωση της έκδοσης του ΟΕΣΒ (1941) ΘΕΣΣΑΛΟΝΙΚΗ 1988)
knafpl@hotmail.com
