Του Γεωργίου Φωτ. Παπαδόπουλου – Master Ορθόδοξης θεολογίας
Τις τελευταίες εβδομάδες μας τέθηκαν ερωτήματα από αναγνώστες μας, θεολογικού περιεχομένου. Θα επιχειρήσουμε κατωτέρω να τα απαντήσουμε, με βάση την Αγία Γραφή και τους Ιερούς Κανόνες της Εκκλησίας μας, εν πλήρη συντομία.
7η ερώτηση: Πολλά έχουν ακουστεί για την τελετή του Αγίου Φωτός, η οποία λαμβάνει χώρα το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου εντός του Παναγίου Τάφου, στα Ιεροσόλυμα. Τι είναι το Άγιο Φως και πως δημιουργείται;
Απάντηση: Το Άγιο Φως είναι το Φως που ανάβει μόνο του (θεία συνεργεία) επί του Παναγίου Τάφου το μεσημέρι του Μεγάλου Σαββάτου, κατά την Ακολουθία Αφής του Αγίου Φωτός από τον Ορθόδοξο Πατριάρχη Ιεροσολύμων και είναι μια απόδειξη της Αναστάσεως του Κυρίου. Το Άγιο Φως δεν ανάβει από κάποιο άλλο αναμμένο κερί ή αναπτήρα ή σπίρτα ή οποιαδήποτε άλλη εύφλεκτη ύλη. Ανάβει εκ Θεού (από τον Θεό) με τρόπο θαυμαστό. Κατά τα πρώτα λεπτά της αφής δεν καίει (πολλοί χριστιανοί το βάζουν για αρκετά δευτερόλεπτα στο πρόσωπο και τα χέρια τους και δεν καίγονται), ενώ ο Πανάγιος Τάφος έχει προηγουμένως ελεγχθεί και σφραγιστεί από τις αρμόδιες Αρχές του Κράτους, με τη συμμετοχή εκπροσώπων και άλλων ετερόδοξων δοξασιών, για του λόγου το ασφαλές. Το Άγιο Φως είναι αποτέλεσμα των άκτιστων ενεργειών του Θεού στη κτήση, όπως και η μεταβολή του ψωμιού σε Σώμα και του κρασιού σε Αίμα Χριστού κατά τον καθαγιασμό των Τιμίων Δώρων στη Θεία Λειτουργία. Μόνο ο Ελληνορθόδοξος Πατριάρχης έχει το προνόμιο και την εξουσία να βγάζει το Άγιο Φως. Στο παρελθόν μάλιστα έχουν γίνει απόπειρες και από άλλα δόγματα να βγάλουν το Άγιο Φως αλλά αυτό στάθηκε αδύνατον. Το πιο συγκλονιστικό μάλιστα γεγονός ήταν αυτό του 1549 μ.Χ., σύμφωνα πάντα με ιστορικές καταγραφές, όταν οι Αρμένιοι δωροδόκησαν τον σουλτάνο Μουράτ για να τους δώσει την άδεια να εισέλθουν στον Πανίερο Ναό της Αναστάσεως και να βγάλουν αυτοί από τον Πανάγιο Τάφο το Άγιο Φως. Ο σουλτάνος μάλιστα είχε δώσει την άδεια αυτή και οι Αρμένιοι μπήκαν μέσα στον Ναό και τον κλείδωσαν. Ο Ορθόδοξος Πατριάρχης όταν είδε τους Αρμένιους να βρίσκονται μέσα στον Πανάγιο Τάφο, γονάτισε έξω στην είσοδο του Ναού, κοντά σε μία από τις κολόνες της εισόδου του ναού και γεμάτος πίστη έκανε την ευχή, όπως ακριβώς συνήθιζε να κάνει μέσα στο Ιερό κουβούκλιο. Ξαφνικά η κολόνα σκίστηκε και βγήκε το Άγιο Φως, ανάβοντας τις λαμπάδες του Πατριάρχη. Ο Αγαρηνός Εμίρης παρακολουθούσε τα γεγονότα από τον μιναρέ του τζαμιού που βρίσκονταν απέναντι από τον Ναό. Ή κολόνα αυτή μέχρι σήμερα υπάρχει εκεί να θυμίζει το γεγονός που έκανε τον εμίρη να φωνάξει μόλις είδε το άγιο φως να σκίζει την κολόνα: <<Μεγάλη η πίστη των Χριστιανών! ‘Ένας είναι ο αληθινός Θεός, ο Θεός των Χριστιανών. Πιστεύω στον Αναστάντα εκ νεκρών Χριστόν. Τον προσκυνώ ως Θεό μου>>. Μετά από αυτή την ομολογία του πήδησε από τον μιναρέ, ή κατά μια άλλη πιο πιθανή εκδοχή, μαινόμενο πλήθος μουσουλμάνων ανέβηκαν και τον γκρέμισαν από τον μιναρέ. Κατά την πτώση του όμως δεν έπαθε τίποτα. Τότε οι μουσουλμάνοι τον έπιασαν και τον αποκεφάλισαν. Το άγιο λείψανο του φυλάσσεται μέχρι και σήμερα στην Ιερά Μονή της Μεγάλης Παναγίας των Ιεροσολύμων. Το Άγιο Φως είναι -ξεκάθαρα- ένα θαύμα του Θεού, που γίνεται κάθε χρόνο το Μεγάλο Σάββατο και επιβεβαιώνει και αυτό την Ανάσταση του Κυρίου για τη σωτηρία των ανθρώπων.
8η ερώτηση: Όσοι άνθρωποι δεν έχουν γνωρίσει την αληθινή πίστη και ασπάζονται διάφορες θρησκείες ή δοξασίες, πώς θα κριθούν από τον Θεό κατά την Δευτέρα Παρουσία ή και μέχρι αυτή να γίνει;
Απάντηση: Η Αγία μας Εκκλησία πρεσβεύει ότι <<απόκειται τοις ανθρώποις άπαξ αποθανείν μετά δε τούτο κρίσις>> (Εβραίους Θ΄, 27). (Στους ανθρώπους είναι αναπόφευκτο να πεθάνουν -σωματικώς- και μετά από αυτό να κριθούν -οι ψυχές τους- για όσα έπραξαν). Η κρίση αυτή ονομάζεται <<μερική κρίση>> και διαρκεί μέχρι την Δευτέρα του Κυρίου Παρουσία, οπότε οι άνθρωποι θα αναστηθούν και θα κριθούν τελικά. Μέχρι τότε οι ψυχές των ανθρώπων που παρήλθαν από τον παρόντα κόσμο <<προγεύονται>> της τρυφής του Παραδείσου ή του βορβόρου της Κολάσεως. Όπου Παράδεισος και Κόλαση δεν είναι τόπος, αλλά τρόπος διαβίωσης των ψυχών των ανθρώπων. Στην Αγία Γραφή αναφέρεται <<ο μεν πιστεύσας και βαπτισθείς σωθήσεται, ο δε απιστήσας κατακριθήσεται>> (Μάρκος ΙΣΤ΄, 16). Θα κατακριθεί όποιος, ενώ γνώριζε την αλήθεια, δεν την αποδέχθηκε αλλά επέλεξε το ψέμα. Όμως, τι γίνεται με τους ανθρώπους που δεν γνώρισαν την αλήθεια, είτε διότι κανένας δεν τους την έμαθε είτε διότι από μικρά παιδιά διδάχθηκαν από τους γονείς τους τις λάθος δοξασίες και τις ακολούθησαν στη ζωή τους; Στην περίπτωση αυτή, πάλι η Αγία Γραφή μας δίνει την λύση. Μας λέει ότι ο άνθρωπος έχει πλαστεί <<κατ΄ εικόνα και καθ΄ ομοίωσιν Θεού>> (Γένεσις Α΄, 26). Και ο Θεός διαμόρφωσε μέσα στον άνθρωπο τη συνείδηση, τον εγκάρδιο αυτό νόμο, που ελέγχει τον άνθρωπο για κάθε πράξη του, παρεκτός εάν αυτός έχει αποκτηνωθεί με δική του θέληση και προαίρεση και δεν αισθάνεται τίποτα. Ο άνθρωπος που τον ελέγχει η συνείδησή του, θα κριθεί από τον Θεό σύμφωνα με όσα έπραξε βάσει όσων του υποδείκνυε η συνείδησή του, η οποία πολλές φορές είναι αυστηρή και θέτει τον άνθρωπο προ των ευθυνών του. Σε περίπτωση δε διαστροφής της φύσης του ανθρώπου, δηλαδή βιασμού της συνείδησής του, τότε συγκλονίζεται ολόκληρη η φύση του ανθρώπου και δεν είναι λίγες οι φορές που αυτή η διαστροφή της ηθικής συνείδησης τον οδηγεί ακόμη και στον σωματικό θάνατο (π.χ. λόγω μεγάλης στενοχώριας) ή/και το απονενοημένο βήμα της αυτοκτονίας, που οδηγεί στην απώλεια. Έτσι, είναι πασιφανές ότι ακόμη και εάν κάποιος δεν γνωρίζει τον πραγματικό Νόμο του Θεού, όπως αυτός αποκαλύφθηκε από Θεού και αποτυπώθηκε στην Αγία Γραφή, υπάρχει ο ηθικός νόμος της συνείδησης, που ενέσπειρε μέσα του ο Δημιουργός Θεός, που μπορεί να ακολουθεί κάθε άνθρωπος και σύμφωνα με τον οποίο θα κριθεί εν ημέρα κρίσεως. Ειδικότερα, αναφέρει η Αγία Γραφή: <<Όταν γαρ έθνη τα μη νόμον έχοντα φύσει τα του νόμου ποιή, ούτοι νόμον μη έχοντες εαυτοίς εισί νόμος, οίτινες ενδείκνυνται το έργον του νόμου γραπτόν εν ταις καρδίαις αυτών, συμμαρτυρούσης αυτών της συνειδήσεως και μεταξύ αλλήλων των λογισμών κατηγορούντων ή και απολογουμένων, εν ημέρα ότε κρινεί ο Θεός τα κρυπτά των ανθρώπων κατά το ευαγγέλιόν μου δια Ιησού Χριστού>> (Ρωμαίους Β΄, 14-16). Στο πλαίσιο αυτό, ο άνθρωπος πλάσθηκε να αγαπά και να πράττει το καλό. Οτιδήποτε αντίθετο αντιστρατεύεται τον Νόμο του Θεού.
9η ερώτηση: Ποια η θεολογία της Εκκλησίας μας περί δαιμόνων;
Απάντηση: Κατά τη διδασκαλία της Εκκλησίας μας υπάρχουν οι άγγελοι και οι δαίμονες. Οι δαίμονες είναι πνεύματα, άυλα και ασώματα, αλλά πονηρά, που αντιτάσσονται στον Θεό και επιδιώκουν την καταστροφή την απώλεια των ανθρώπων, ενώ άλλοτε τον βασανίζουν, τον προκαλούν και τον ταλαιπωρούν. Ο Θεός, ως παντοδύναμος όλων, πολλές φορές επιτρέπει να <<κολάζονται>> (πειράζονται- δοκιμάζονται) άνθρωποι από τους δαίμονες -κατά παραχώρηση- για τη σωτηρία τους. Τούτο γίνεται είτε για σωφρονισμό των αμαρτωλών, είτε για δοκιμασία και ακολούθως επιβράβευση των δικαίων ανθρώπων. Ας μην λησμονούμε ότι <<δει υμάς δια θλίψεων εισελθείν εις την βασιλεία των ουρανών>> (Πράξεις ΙΔ΄, 22). Οι δαίμονες δεν δημιουργήθηκαν από τον Θεό ως μοχθηροί και ακάθαρτοι, αλλά στη φύση τους ήταν καλοί, όπως όλα τα ουράνια πνεύματα, δηλαδή οι άγιοι άγγελοι που Τον υπηρετούν και συντελούν στη φύλαξη και σωτηρία του ανθρώπου. Όμως έκαναν κακή χρήση της ελευθερίας που τους έδωσε ο Θεός και στράφηκαν εναντίον Του, ακολουθώντας τον Εωσφόρο στην πτώση του. Έτσι, γκρεμίστηκε εκείνος και όσοι τον ακολούθησαν στον Άδη και έγιναν δαίμονες, δηλαδή πονηρά πνεύματα. Ο Εωσφόρος ήταν άγγελος τιμημένος από τον Θεό. Εωσφόρος σημαίνει <<αυτός που βγήκε από το φως>>. Αλλά εκείνος είπε: <<Θα ανεβώ στον ουρανό, θα στήσω τον θρόνο μου πάνω από τα αστέρια του ουρανού και θα γίνω όμοιος με τον ύψιστο Θεό>> (Ησαΐας ΙΔ, 13-14). Από τότε ονομάζεται <<σατανάς>> (Ματθαίος Δ, 10), δηλαδή αντικείμενος-αντίθετος στον Θεό, αντάρτης, εχθρός του Θεού, <<πατήρ του ψεύδους>> (Ιωάννης Η, 44), <<ο πειράζων>> (Ματθαίος Δ΄, 3), <<δράκων>>, <<όφις ο μέγας, ο αρχαίος>> (Αποκάλυψις Ιωάννου ΙΒ, 9), <<Βελίαρ>> (Β΄ Κορινθίους ΣΤ, 15), <<Βεελζεβούλ>> (Ματθαίος Ι, 25), <<ο πλανών την οικουμένην>>, <<μισόκαλος>>, <<ο έξω κι από ΄δώ>>, κ.α. Ο Χριστός -το δεύτερο Πρόσωπο της Αγίας και Ομοουσίου και Αδιαιρέτου Τριάδος- γεννήθηκε ως άνθρωπος και ήλθε στη γη, για να καταργήσει τα έργα του διαβόλου. Και είναι θλιβερό για τον άνθρωπο να αρνείται την αλήθεια της Αγίας Γραφής (που μιλά και περί σατανά-διαβόλου). Η άρνηση του σατανά είναι μια παγίδα του ίδιου, για να συλλαμβάνει εκ του ασφαλούς τα θύματά του, για να τα σύρει στην αμαρτία και έπειτα στην απώλεια. Γι΄ αυτό αγωνιζόμαστε να τον απομακρύνουμε από τη ζωή μας. <<Αντίστητε τω διαβόλω και φεύξεται αφ΄ υμών>> (Ιάκωβος Δ΄, 7).-
Χίος, 15-06-2023
Γεώργιος Φωτ. Παπαδόπουλος – Μaster Ορθόδοξης θεολογίας
