Γράφει η Τασσώ Γαΐλα.
Εξέχουσα φυσιογνωμία της νεοτουρκικής λογοτεχνίας ο Ναζίμ Χικμέτ Ραν (Nazim Hikmet Ran) , ποιητής και δραματουργός του οποίου το έργο έτυχε μετάφρασης σε 50 γλώσσες, ανάμεσα τους κι η Ελληνική .
Ο Ναζίμ Χικμέτ γιός αξιωματούχου του Σουλτάνου γεννήθηκε στην Θεσσαλονίκη στις 15 Ιανουαρίου του 1902. Ο νεαρός αριστοκράτης που αγάπησε όσο τίποτα το φτωχό λαό της πατρίδας του, φυλακίστηκε, δικάστηκε, εξορίστηκε λόγω των απόψεων του και της συμμετοχής του στο Κομμουνιστικό Κόμμα της χώρας του. Ενδεικτικό είναι ότι ανέκτησε ξανά την τουρκική υπηκοότητα -που του είχε αφαιρεθεί το 1951-, σχεδόν 50 χρόνια μετά τον θάνατο του. Διανοητής, στοχαστής και διαχρονικός ποιητής με επιρροή από την ποίηση του Βλαντίμιρ Μαγιακόφσκι του Ρώσου ποιητή την δουλειά του οποίου γνώρισε στην πρώτη περίοδο εγκατάστασης του στη τότε Σοβιετική Ένωση την δεκαετία του ’20.
Ο ποιητής πέρασε τελικά 15 χρόνια της ζωής του στις τουρκικές φυλακές κι απεβίωσε εξόριστος στη Μόσχα στις 3 Ιουνίου 1963 από καρδιακή προσβολή, σε ηλικία 61 ετών.
<Έχω πάνω στο τραπέζι μου/τη φωτογραφία του ανθρώπου/με τ᾿ άσπρο γαρούφαλο/που τον τουφέκισαν/στο μισοσκόταδο/πριν την αυγή/κάτω απ᾿ το φώς τών προβολέων>…
Απόσπασμα από το ποίημα του Ν.Χ., <Ο άνθρωπος με το γαρύφαλλο>/1952. Γνωστοί οι δεσμοί του με τους ομοϊδεάτες Έλληνες συντρόφους του, γνωστή η αγάπη του για την Ελλάδα, οι θέσεις του για το Κυπριακό κλπ. Γνωστή και…η αγάπη των Ελλήνων στον Τούρκο ποιητή , ακόμη και μη ασχολούμενων με την ποίηση αλλά λόγω της πλατιάς διάδοσης των στίχων του από τις μελοποιήσεις τους από τον Μάνο Λοΐζο και τον Θάνο Μικρούτσικο.
Μικρόκοσμος/Αν η μισή μου καρδιά/Το έπος του Σεΐχη Μπεντρεντίν Ι/Το έπος του Σεΐχη Μπεντρεντίν ΙΙ/Χιονίζει μέσ’ στη νύχτα/Η πιο όμορφη θάλασσα/Αυτό είναι,τίτλοι ποιημάτων του δημοφιλέστατα στους Έλληνες αναγνώστες.
<Ο Χικμέτ στην Ελλάδα>. Υπέρτιτλος: ‘Ο αγαπημένος μας Ναζίμ με τα γαλάζια μάτια’, φράση του μεταφραστή του ποιητή Γιάννη Ρίτσου από την μελέτη του : Παρατηρήσεις για το έργο του Χικμέτ.Το βιβλίο -Ο Χικμέτ στην Ελλάδα-,είναι έκδοση: ατέχνως/2020. Είναι πραγματεία; Είναι επιτομή το βιβλίο του θεωρητικού της λογοτεχνίας Ηρακλή Κακαβάνη;
Μάλλον δύσκολο να κατατάξεις αυτή την αξιοπρόσεκτη έρευνα των μόλις 92 σελίδων σε μία κατηγορία. Μελέτη ή έρευνα θα έλεγα,όπου ο μελετητής κατάφερε να συγκεντρώσει σχεδόν όλο το υλικό σχετικά με τις δημοσιεύσεις στον Ελληνικό τύπο για τον ποιητή από την δεκαετία του ‘30 έως σήμερα, τις μεταφράσεις ποιημάτων του και φυσικά τις εκδόσεις βιβλίων του. Αξιοπρόσεκτο το υλικό με τα παλιά περιοδικά του ‘30 και του ’40 κάτι που δείχνει το βάθος της έρευνας , δεδομένου ότι δεν υπάρχει ηλεκτρονική καταχώριση πολλών εντύπων κι εκδόσεων της προπολεμικής περιόδου και το πόσο πολύτιμο είναι αυτό το υλικό για τους επόμενους ερευνητές του Ν.Χ.
Σαφώς η αναφορά στη σχέση του με την Ελλάδα και το εδώ ΚΚΕ έχει ιδιαίτερη αλλά αντικειμενική προσέγγιση αποτελεί δε ένα κομμάτι της ιστορίας του ποιητή- που φυλακίστηκε στην Κωνσταντινούπολη το 1955 ως ένας από τους υπαίτιους των Σεπτεμβριανών-, άρρηκτα συνδεδεμένο με την χώρα μας.Διερευνά λοιπόν, μεθοδικά αναλύει αυτή την πτυχή του ποιητή ο μελετητής Ηρακλής Κακαβάνης προχωρώντας από την σελίδα 39 στην παρουσίαση γνωστών κι άγνωστων ποιημάτων του Ν.Χ., το κεφάλαιο της μελέτης που θα ενδιαφέρει ιδιαίτερα τους φίλους της ποίησης του Χικμέτ.
Δεν είναι ούτε δοκίμιο το <Ο Χικμέτ στην Ελλάδα> όπου σαν επίλογο ο Η.Κ., επέλεξε το κείμενο του Γιάννη Ρίτσου: Παρατηρήσεις στο έργο του Χικμέτ, αλλά είναι μια μελέτη , ερευνητική εργασία όπου ο συγγραφέας κατορθώνει να συγκεντρώσει ότι σχετίζει-συνδέει τον διάσημο Τούρκο ποιητή με την χώρα μας.
<Μία θρησκεία, ένας νόμος,ένα δίκαιο: η δουλειά του εργάτη>, απόφθεγμα του Ναζίμ Χικμέτ Ράν, του Τούρκου ποιητή που οραματιζόταν κοινό αγώνα Ελληνοκυπρίων και Τουρκοκυπρίων κατά των Βρετανών και δεν δίσταζε να το δηλώνει -όπως όλες τις απόψεις του-δημόσια…
Σκιαγράφηση του έργου του ποιητή και δραματουργού παράλληλα με την χαρτογράφηση της σχέσης του με τον Ελληνικό λαό, το <Ο Χικμέτ στηνΕλλάδα> είναι ένα καλογραμμένο εγχειρίδιο που απευθύνεται σε όλους.
Συγγραφέας, δημοσιογράφος και εκδότης ο Ηρακλής Κακαβάνης στην εργογραφία του οποίου μεταξύ άλλων συναντάμε τους τίτλους:<39+1 άγνωστα ποιήματα του Κ.Βάρναλη>/εκδόσεις Εντύποις/2017 και το πρόσφατο <Φώτης Αγγουλές ο προλετάριος ποιητής>/εκδόσεις ατέχνως/2020.
Μόλις κυκλοφόρησε αναθεωρημένη έκδοση την οποία κοσμούν έργα του εικαστικού, λογοτέχνη και θεωρητικού της Τέχνης Κώστα Ευαγγελάτου.
Ηρακλής Κακαβάνης/Ο Χικμέτ στην Ελλάδα/ Εκδόσεις Ατέχνως/(atexnos.gr). Σε όλα τα βιβλιοπωλεία.
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
