)
(Δημοσιευμένο άρθρο στην εφημερίδα του Εκπολιτιστικού Σωματείου Καλλιμασιάς Η ΠΡΟΟΔΟΣ ‘Καλλιμασιώτικα ΚΑΙ ΝΕΑ ΤΟΥ ΑΝΕΜΩΝΑ’ Δεκέμβρης ’91, αριθ. φυλ. 21)
Η δύσκολη θέση στην οποία έχει περιέλθει η Ένωση Μαστιχοπαραγωγών με το υπέρογκο χρέος και την αδιάθετη παραγωγή, αναγκάζει το νου να στραφεί στον πρωτεργάτη της ίδρυσής της και τον επί 39 χρόνια εκλεγόμενο Πρόεδρό της Γεώργιο Σταγκούλη.
Ανατρέχοντας την ιστορία του μοναδικού προϊόντος στον κόσμο, διαπιστώνει κανείς ότι οι παραγωγοί ήταν τα αιώνια θύματα των εκμεταλλευτών τους. Μάλιστα το 1929 με το νόμο “περί αμβύκων”, ο οποίος περιόριζε τη χρήση του μαστιχιού στις αποστάξεις, το ποτήρι ξεχείλισε . Το 1930 το Κοινοτικό Συμβούλιο της Καλλιμασιάς με Πρόεδρο το Μάκη Αναγνωστόπουλο παίρνει την ιστορική απόφαση ότι θάπρεπε οι μαστιχοπαραγωγοί να διαχειρίζονται οι ίδιοι το προϊόν τους. (Ήταν άραγε ιδέα του τότε νεαρού γιατρού Σταγκούλη;)*. Τον Δεκέμβρη της ίδιας χρονιάς με πρωτοβουλία του Αναγνωστόπουλου συγκαλείται στην Καλαμωτή σύσκεψη όλων των κοινοταρχών της Ν. Χίου και αποφασίστηκε η σύσταση επιτροπής για εξέταση της κατάστασης και υποβολή προτάσεων. Ταυτόχρονα θάπρεπε να πεισθούν οι παραγωγοί ότι ήταν επιβεβλημένο να πάρουν την τύχη τους στα χέρια τους. Ο Σταγκούλης τότε καβάλα στη φοράδα του περιερχόταν τα Μαστιχοχώρια διαφωτίζοντας τους παραγωγούς παρά τα τρομερά εμπόδια των πρατών που θίγονταν από την κίνηση. Με τον αναγκαστικό Νόμο 1390 της 3-10-1938, επιστέγασμα της επιτροπής που ήταν αντιπρόεδρος, ιδρύεται η Ένωση Μαστ/γών Χίου (ΕΜΧ) που άρχισε με επιτυχία να λειτουργεί το 1939 εξασφαλίζοντας στους παραγωγούς διπλάσια τιμή από ό,τι οι έμποροι. Ο παγκόσμιος πόλεμος στη συνέχεια νεκρώνει κάθε προσπάθεια. Η απελευθέρωση βρίσκει στα χέρια των παραγωγών 700.000 οκάδες μαστίχι που το αναλαμβάνει η ΕΜΧ, της οποίας ο πρόεδρος διεξάγει αγώνα διμέτωπο, ενάντια στους λαθρεμπόρους από τη μια μεριά και για τη διάθεση του προϊόντος στην αγορά από την άλλη. Με το ταξίδι του το Γενάρη του 1961 στη Μέση Ανατολή πετυχαίνει ώστε τα επόμενα χρόνια να διοχετευθούν στην αυξημένη ζήτηση της αγοράς τα αποθέματα. (Μόνο το Ιράκ το 1963 απορροφά 160 τόνους ή το 80% της παραγωγής με αποτέλεσμα το 1970 να χρησιμοποιηθεί πάστα θειϊκού οξέος για αύξηση της παραγωγής).
Κύριο επίσης μέλημά του από το 1946 ήταν η βιομηχανοποίηση της μαστίχης. Το 1954 υπογράφεται προσύμφωνο με τον Β. Τσακωνάκη, βάσει του οποίου θα διέθετε στην ΕΜΧ συνταγές παρασκευής διαφόρων ειδών που χρησιμοποιούνται στην οδοντιατρική, την τσίκλα και την κηρήθρα. Το 1955 κατασκευάζεται το ΑΠΟΤΥΠΩΜΑΤΙΚΟΝ “ΕΜ” (οδοντιατρικόν είδος), δοκιμαστικά φύλλα κηρηθρών και αρχίζει η πειραματική παραγωγή τσίκλας ΕΛΜΑ. Το 1958 παρασκευάζεται το μοσχολίβανο τύπου Σουμάτρας, ενώ από τον προηγούμενο χρόνο παράγονται 40 κιλά τσίκλας ημερησίως (συνολικά 11.400 κιλά) για να αυξηθεί η παραγωγή το 1959 σε 150 κιλά. Το 1960 μετακαλείται ο ειδικός για βιομηχανοποιημένες μονάδες Άγγλος Μαλινέ του Ευρωπαϊκού Οργανισμού παραγωγικότητας.
Ο Σταγκούλης από το 1947 επιμελείται της έκδοσης του μηνιαίου ‘Δελτίου’, το οποίο μοιράζεται δωρεάν σε όλες τις οικογένειες των μαστ/γών, μέσα από το οποίο καθοδηγεί τους αγρότες, παρέχονται συμβουλές γεωπόνων και κτηνιάτρων, σφυρηλατεί τη συνεταιριστική ιδέα και κατακεραυνώνει τους εχθρούς της. Γίνεται δυνατό όπλο και μέσο στα χέρια του δραστήριου Προέδρου για την προώθηση των αιτημάτων στους αρμοδίους κάθε κυβερνητικού σχήματος συμπεριλαμβανομένης και της Χούντας. Σήμερα το ‘Δελτίον’, που δυστυχώς δεν σώζονται όλες οι εκδόσεις του, αποτελεί πολύτιμο βοηθό των ‘κρατούντων’ για αναζήτηση λύσεων στα επαναλαμβανόμενα προβλήματα που κατά καιρούς παρουσιάζονται.
Εκτός από την εμπορία του μαστιχιού ιδρύεται κεντρικό πρατήριο στη Χίο, όπως και στους περισσότερους Συνεταιρισμούς, εφοδιάζοντας σε χαμηλές τιμές τα μέλη τους με παντός είδους προϊόντα (διατροφής, ενδύσεως και υποδήσεως, οικιακά σκεύη, βιομηχανικά και γεωργικά εργαλεία και ελκυστήρες). Ξεσηκώνεται θύελλα από τις διαμαρτυρίες των εμπόρων, που μηνύονται για τα λιβελλογραφήματά τους και τους αναγκάζει να αναδιπλωθούν. Οι τιμές της αγοράς επηρεάζονται σε μεγάλο βαθμό εξ αιτίας της ΕΜΧ. Οι αγρότες εφοδιάζονται με φτηνά λιπάσματα και ζωοτροφές.
Από το 1956 συγκεντρώνονται οι βρώσιμες ελιές (κουρμάδες) ανεβάζοντας την τιμή τους. Συγκεντρώνονται επίσης με φροντίδα της ΕΜΧ κουντουρούδια, σύκα, όσπρια, κίμινα και ελαιόλαδο, εξασφαλίζοντας καλές τιμές στους παραγωγούς.
Ιδρύονται σύγχρονα ελαιοτριβεία σε διάφορους συνεταιρισμούς καθώς και πυρηνελαιουργείο. Η πρώην Γεωργική Σχολή στην Καρδαμάδα γίνεται πρότυπο αγρόκτημα που εκπαιδεύονται οι αγρότες και παράγονται χιλιάδες δενδρύλια. Το χιακό πρόβατο γίνεται γνωστό στους κτηνοτρόφους και εξάγεται κατά χιλιάδες, εξασφαλίζοντας ένα πρόσθετο εισόδημα. Γεωργοκτηνοτροφικές εκθέσεις όπως της Καλλιμασιάς, του Πυργιού και της Γεωργικής Σχολής ενθαρρύνουν τον αγρότη στην προσπάθειά του, ενώ παράλληλα προβάλλονται τα επιτεύγματα των Σχολικών συνεταιρισμών για ευόδωση της συνεταιριστικής ιδέας. Ο ίδιος παρακολουθεί την πρόοδο των μαθητών από τα Μαστιχόχωρα και την επίδοσή τους στα γράμματα. Μεγάλη η συμβολή του στη δημιουργία του Γυμνασίου Καλλιμασιάς.
Το 1965 δημοσιεύτηκε μια εμπεριστατωμέμη μελέτη του με θέμα “Η ΘΕΣΙΣ ΤΗΣ ΜΑΣΤΙΧΗΣ ΣΗΜΕΡΟΝ Παραγωγή – Κατανάλωσις – Τιμαί”.
Με τις ενδεικτικές αυτές δραστηριότητες, που ο χώρος δεν επιτρέπει να μπούμε σε λεπτομέρειες, ο Σταγκούλης κατόρθωσε ένα μεγάλο επίτευγμα: Να συγκρατηθεί ο πληθυσμός της Ν. Χίου στα χώματά του, ελαττώνοντας την αιμοραγία του ξενητεμού στο ολιγότερο δυνατό. Το επίσημο Κράτος, σε αναγνώριση των προσπαθειών του, τον Ιούνιο του 1966 του απονέμει το μετάλλιο Γεωργικής αξίας Βασιλ. Γεωργίου Β΄.
Ο Γεώργιος Σταγκούλης ήταν μοναχογιός του Κωνσταντίνου και της Φραγκώς. Πρωτόδε το φως στην Καλλιμασιά στις 2 του Μάρτη του 1901 και πέθανε στην κλινική του Αυγουστή στη Χίο από την επάρατη νόσο στις 10.40 π.μ. στις 13 του Μάη 1978, αφήνοντας πολλά ερωτηματικά για το σιωπηλό πέρασμά του στην αιωνιότητα. Κηδεύτηκε με έξοδα της ΕΜΧ στη γενέτειρά του και τη νεκρώσιμη ακολουθία και πομπή παρακολούθησε ο Νομάρχης Χίου, ο Διοικητής Χωρ/κής, Κοινοτάρχες και πρωτοφανές σε όγκο πλήθος.
Ο Σταγκούλης βρισκόταν συνεχώς στο στόχαστρο των κύκλων που η δημιουργία της ΕΜΧ έθιγε τα συμφέροντά τους. Φυσικό ήταν να προκαλέσει αντιπάθειες σε αυτούς που διοχέτευαν τα βέλη τους μέσω των αφελών παραγωγών που επηρέαζαν.
Ο Σταγκούλης χρησιμοποίησε τους κατά καιρούς Αξιωματούχους της Πολιτείας για την προώθηση και ικανοποίηση των συμφερόντων του αγροτικού κόσμου της περιοχής. Από τα αρνητικά σημεία της εκπληκτικής σταδιοδρομίας του στην “Ένωση” ήταν η μη εξασφάλιση κατάλληλου προσώπου για τη διαδοχή του.
Καταλήγω με απόσπασμα πρωτοσέλιδου άρθρου του “Χιακού Λαού” της 15-5-78.
“Από προχθές ένα αίσθημα ορφάνιας συνέχει τους μαστιχοπαραγωγούς, γιατί νοιώθουν ότι έλειψεν ο ΑΝΑΝΤΙΚΑΤΑΣΤΑΤΟΣ. Θεμελιωτής ενός έργου, που αιώνες επλανάτο σαν οραματισμός πάνω από τη Χίο. Αγωνιστής και Δημιουργός. Παράλληλα με την εκπλήρωση του όρκου του Ιπποκράτη, εξεπλήρωσε και έναν άλλο όρκο: Να λυτρώσει το Μαστιχοπαραγωγό από την εκμετάλλευση. Εκεί ψηλά στο λόφο της Σικελιάς όπου πριν από διακόσια πενήντα χρόνια κάποιοι πρωτοπόροι συνήλθαν κρυφά από τον Κατακτητή για να αναζητήσουν κάποιο τρόπο που θα τους γλύτωνε από τη στυγνή εκμετάλλευσή του, εκεί θα πρέπει τώρα να υψωθεί Η ΜΟΡΦΗ ΤΟΥ ΣΤΑΓΚΟΥΛΗ για νάναι ορατή από τον καθένα που μπαίνει στη ζώνη του Σχίνου και να ακτινοβολεί το παράδειγμα του Ανθρώπου έδωσε τα ΠΑΝΤΑ για τους Μαστιχοπαραγωγούς, χωρίς να ζητήσει ΤΙΠΟΤΑ!”
Σαν επίλογος. Ας μη γίνει το άγαλμά του, ούτε να δοθεί το όνομά του σε δρόμο ή κτίσμα από το Δήμο Ανέμωνα. Ο Σταγκούλης αξίζει λίγες πατουνιές χώμα που του στέρησαν για να στηθεί το κενοτάφιό του, το οποίο θα συμβολίζει την τρομερή δύναμη που δημιουργείται από αυτούς που πιστεύουν στη συλλογική προσπάθεια για την επίτευξη του γενικού καλού.
Δ. Μελαχροινούδης
(*) Η αρχική ιδέα ανήκει στον νομικό Ιωάννη Στεφ. Αναγνωστόπουλο ή Σασσά (Πυργί 1874 – Καλλιμασιά 21 Ιουν 1954) επηρεάζοντας τον αδελφό του Μιχαήλ (Πυργί 1884- Καλλιμασιά 21 Φεβ 1955). Ο Μιχαήλ έζησε στην Καλλιμασιά με σύζυγο (23-1-1928) την εκπαιδευτικό Κυριακή Στεφ. Νιανιαχά από την Βέσσα.
