Επιμέλεια: Τασσώ Γαΐλα.
Μαντώ Μαυρογένους, μεγάλη ηρωίδα της Ελληνικής Επανάστασης του 1821, κόρη του Νικόλαου Μαυρογένους μεγαλέμπορου που ήταν εγκατεστημένος στην Τεργέστη. Γεννήθηκε στα 1796 στο χωριό Μαρμαρά της Πάρου. Η μητέρα της ήταν Μυκονιάτισσα, κόρη του Αντώνη Χατζή Μπάτη και την έλεγαν Ζαχαράτη.
Η οικογένεια εγκαταστάθηκε στην Τεργέστη όπου ο πατέρας της Μαντώς ο Νικόλαος ασχολήθηκε με το εμπόριο. Ένας εκ των προπατόρων, ο μεγάλος θείος του πατέρα της, Νικόλαος Μαυρογένης, ήταν δραγουμάνος του Οθωμανικού στόλου και ηγεμόνας της Βλαχίας, στον οποίο στα 1812, ο πατέρας της ανάθεσε τη μόρφωσή της, στην Τήνο.
Η δράση της Μαντώς Μαυρογένους στον Επαναστατικό Αγώνα.
Η Μαντώ με την έκρηξη της Επανάστασης του 1821 παίρνει μέρος στις συσκέψεις που γίνονται για τον Ιερόν Αγώνα και αποφασίζει να πάει στην Μύκονο. Εξοπλίζει με δικές της οικονομίες δύο πλοία – με καπετάνιους τον Αζορμπά και τον Νικολή και τα στέλνει να πάρουν μέρος στον Αγώνα, μαζί με άλλα δύο μυκονιάτικα πλοία που εξόπλισαν Μυκονιάτες. Τον Ιούνιο του 1821 τέσσερα ακόμη μυκονιάτικα πλοία εξοπλίζονται, με προτροπή της Μαντώς, που είναι η ψυχή της Επανάστασης στην Μύκονο.
Στις 22 Οκτωβρίου 1822, με τα παλικάρια που είχε γυμνάσει η ίδια, απέκρουσε την δύναμη διακοσίων Τούρκων που έκαναν απόβαση στην Μύκονο. Η Μαντώ, αψηφώντας το θάνατο, αναδείχθηκε άξιος οπλαρχηγός του Ιερού Αγώνα.Στις 10 Φεβρουαρίου 1823, επικεφαλής σώματος 800 ανδρών από Μυκονιάτες και άλλους Κυκλαδίτες, ξεκινάει από τη Μύκονο. Τους εκγύμνασε και εξόπλισε η ίδια σε 16 αποσπάσματα από 50 άντρες το καθένα, και με δική της δαπάνη εξεστράτευσε εναντίον των Τούρκων στην Εύβοια, στην Θεσσαλία και στην Ρούμελη. Σε όλη την εκστρατεία η Μαντώ όχι μόνο σκορπίζει τον ενθουσιασμό και εμψυχώνει τους μαχητές αλλά συμμετέχει άμεσα και πολεμάει παλικαρίσια στην πρώτη γραμμή.
Η Μαντώ πρόσφερε στον Αγώνα 700.000 γρόσια. Το 1826 έδωσε να εκποιηθούν όλα της τα κοσμήματά της και να διατεθούν προς περίθαλψη δύο χιλιάδων Μεσολογγιτών που σώθηκαν από την Έξοδο του Μεσολογγίου.
Για τις υπηρεσίες στην Πατρίδα, της απονεμήθηκε από τον Ι.Καποδίστρια, ο επίτιμος βαθμός της Αντιστρατήγου και της παραχωρήθηκε κατοικία σε κεντρικό σημείο του Ναυπλίου.
Μετά την Επανάσταση, απογοητευμένη από την άτυχη ερωτική περιπέτειά της με το Δημήτριο Υψηλάντη και καταδιωγμένη από τον Ιωάννη Κωλέττη, ξαναγύρισε στη Μύκονο κι έπειτα από λίγα χρόνια πέθανε πάμφτωχη στην Πάρο στα 1848. Η κηδεία της υπήρξε πάνδημη.Κηδεύθηκε στην Εκατονταπυλιανή της Πάρου.
Η Μαντώ Μαυρογένους υπήρξε μια ξεχωριστή μορφή στους αγώνες του Έθνους για την εθνική Ελευθερία και Ανεξαρτησία, αγωνίστρια και πολέμαρχος. Ατρόμητη μαχήτρια, υπέροχος άνθρωπος, με σπάνια πνευματικά και ψυχικά χαρίσματα.
Πηγές: www.mykonostour.gr & hellenic-college.gr
Πίνακας ζωγραφικής & λιθογραφίες: Adam Friedel.
Για την diafaneia.eu.
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
