Συμβαίνει όταν ο ένας, (σύζυγος, σύντροφος, γονέας κλπ), χρησιμοποιεί φυσική-σωματική, λεκτική, συναισθηματική, ή ψυχολογική, βία-επιθετική συμπεριφορά προς τον άλλο, προκειμένου να του-της επιβάλλει την δική του γνώμη και θέληση, έτσι ώστε να ασκεί πλήρη έλεγχο και κυριαρχία.
Παρατηρείται σε όλα τα μήκη και πλάτη της γης, σε όλους τους λαούς, εκτός ελαχίστων εξαιρέσεων, σε όλα τα έθνη και σε όλες τις κοινωνιο-οικονομικές τάξεις.
Η συντριπτική πλειοψηφία αναφέρεται στον άνδρα ως τον ‘θύτη’ και την γυναίκα και το παιδί ως τα ‘θύματα’.
Τα τελευταία χρόνια που υπάρχουν μελέτες, έρευνες και καταγραφές από ειδικούς επιστήμονες έχει παρατηρηθεί μια ανησυχητική έξαρση και έχουν επισημανθεί πολλοί παράγοντες που δυνητικά συνεισφέρουν σε αυτό το φαινόμενο.
Συνήθως ο θύτης δεν ‘παίζει’ δίκαια για να επιβληθεί, καθώς χρησιμοποιεί τον φόβο, την ενοχή, την ντροπή και τoν εκφοβισμό για να εξουθενώσει τον άλλον και να τον καταντήσει υποχείριό του.
Μια πρόχειρη διάγνωση συμπεριφορών αν καποιος-α εμπίπτει στην κατηγορία του θύματος σε μια σχέση είναι :
Α: Ποιες από τις παρακάτω σκέψεις και συναισθήματα σε χαρακτηρίζουν:
*Αισθάνεσαι φόβο απέναντι στον –στην σύντροφό σου τον περισσότερο χρόνο; *Αποφέυγεις ορισμένα θέματα από φόβο μην θυμώσει ο/η άλλος-η;
*Αισθάνεσαι ότι δεν μπορείς να κάνεις τίποτα σωστό που ν’ αρέσει στον άλλο; *Πιστεύεις ότι σου αξίζει να σε βλάπτει και να σε κακοποιεί ο άλλος;
*Διερωτάσαι μήπως εσύ είσαι η τρελή;
*Αισθάνεσαι μουδιασμένη συναισθηματικά, ή ανήμπορη;
Β: Ο/η σύντροφός σου:
*Σε εξευτελίζει-ντροπιάζει, ή σε ξεφωνίζει;
*Σε κριτικάρει και σε προσβάλλει;
*Σε κακομεταχειρίζεται ή σε καταντροπιάζει μπροστά σε φίλους και συγγενείς;
*Αγνοεί ή υποτιμά την γνώμη σου, ή τις επιτυχίες σου;
*Σε κατηγορεί για την δική του-της προσβλητική συμπεριφορά;
*Σε αντιμετωπίζει σαν κτήμα του, ή σεξουαλικό αντικείμενο, παρά σαν πρόσωπο;
Γ: Οι βίαιες συμπεριφορές και χαρακτηριστικά του συντρόφου:
*Εχει ένα έντονο και απρόβλεπτο χαρακτηριστικό τρόπο θυμού;
*Σε χτυπά, ή σε απειλεί να σε χτυπήσει ή και να σε σκοτώσει;
*Απειλεί να σου πάρει τα παιδιά ή να τα βλάψει;
*Απειλεί ότι θα αυτοκτονήσει αν τον αφήσεις;
*Σε βιάζει σεξουαλικά;
*Σου καταστρέφει τα υπάρχοντά σου;
*Συμπεριφέρεται με υπερβολική ζήλεια και κτητικότητα;
*Ελέγχει που πας και τι κάνεις;
*Σου απαγορεύει να δεις συγγενείς και φίλους;
*Σου περιορίζει την πρόσβαση στα οικονομικά, τηλέφωνο και αυτοκίνητο;
*Σε παρακολουθεί-κατασκοπεύει συνεχώς;
Τα παραπάνω είναι ενδεικτικά μόνο, που χαρακτηρίζουν τα φαινόμενα της ενδοοικογενειακής βίας και περιλαμβάνουν, αν όχι όλες, τις περισσότερες μορφές που παρατηρούνται.
Το φαινόμενο έχει πολλές αιτίες, που ενδεικτηκά θα τις κατατάσσαμε σε ενδογενείς-κληρονομικές, κοινωνικές, περιστασιακές, π.χ. λόγω οικονομικών και οικογενειακών δυσχερειών, ή ασθενειών, ή από αυτές που προξενούνται από την κατάχρηση οικοπνευματοδών, ή και άλλων διεγερτικών ουσιών που επιδρούν έτσι ώστε το άτομο να αποχαλινώνει τα καταπιεσμένα-ελεγχόμενα ένστικτα και επιθυμίες του, που υπό ομαλές συνθήκες μπορεί να τα ελέγχει.
Οι επιπτώσεις της ενδοοικογενειακής βίας, αν δεν αντιμετωπιστούν έγκαιρα και έγκυρα, εγκυμονούν μεγάλους κινδύνους για την ομαλή λειτουργία της οικογένειας αφ’ ενός και αφ’ ετέρου την θυματοποίηση των παιδιών, τα οποία επηρεάζονται σε πολύ μεγάλο βαθμό, όταν γίνονται μάρτυρες κακοποίησης πχ της μητέρας τους. Με συνέπεια την αναπαραγωγή των βίαιων συμπεριφορών στην σχολική και ενήλικη ζωή τους, όπως τα φαινόμενα του σχολικού εκφοβισμού, που παρατηρούνται να αυξάνονται παγκοσμίως με ανησυχητικό ρυθμό τελευταία, με ότι αυτό συνεπάγεται για την ομαλή ένταξή τους σε μια ευνομούμενη Δημοκρατική Κοινωνία.
Σε μια πρόσφατη Πανευρωπαϊκή έρευνα για την Βία κατά των γυναικών, τα αποτελέσματα είναι απογοητευτικά, καθώς φάνηκε η παραβίαση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και της αξιοπρέπειας τους σε ανησυχητικό βαθμό. Για παράδειγμα, μία στις 10 γυναίκες έχει υποστεί κάποια μορφή βίας από την ηλικία των 15 ετών και άνω, ενώ μία στις 20 έχει πέσει θύμα βιασμού. Μία στις πέντε γυναίκες έχει υποστεί σωματική και/ή σεξουαλική βία από νυν ή τέως σύντροφο, και μία στις 10 γυναίκες δηλώνει ότι βίωσε κάποια μορφή σεξουαλικής βίας από ενήλικα πριν συμπληρώσει το 150 έτος της ηλικίας της. Ωστόσο, μόλις 14 % των γυναικών κατήγγειλαν στην αστυνομία το πιο σοβαρό περιστατικό βίας από στενό σύντροφο, ενώ 13 % κατήγγειλαν στην αστυνομία το πιο σοβαρό περιστατικό βίας από μη σύντροφο.
Όπως είναι φανερό ο φαύλος αυτός κύκλος αν δεν διακοπεί, μπορεί να συνεχιστεί και να διαιωνίζεται από γενιά σε γενιά με αυξανόμενο ρυθμό.
Η Επιστημονική μελέτη και έρευνα έχει προχωρήσει πέρα από την διαπίστωση και διάγνωση του φαινομένου της Ενδοοικογενειακής Βίας και σε προτάσεις για την Πρόληψή της με εξειδικευμένες παρεμβάσεις επιμόρφωσης των Γονέων, των Εκπαιδευτικών και της ευρύτερης Κοινωνίας.
Συγκεκριμένα ο Σύλλογος Ελλήνων Ψυχολόγων σε συνεργασία με αυτόν των Αμερικανών Ψυχολόγων, εφαρμόζουν στην Ελλάδα, με μεγάλη επιτυχία, τα τελευταία 13 χρόνια το Πρόγραμμα Πρόληψης της Βίας, «ACT/Μικροί Μεγάλοι Μαζί Εναντίον της Βίας». Το Πρόγραμμα αυτό έχει, μετά από ενδελεχή έλεγχο, αξιολογηθεί από τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας ως ένα από τα τρία (3) πλέον αποτελεσματικά για την επιμόρφωση, Γονέων, Εκπαιδευτικών και Κοινωνικών Φορέων για την Πρόληψη της Βίας και εφαρμόζεται εκτός των ΗΠΑ και σε 18 ακόμα χώρες σε Ευρώπη, Αμερική, Ασία, Αφρική.
Παρέχεται στους ενδιαφερόμενους σε 9 δίωρες συνεδρίες, όπου οι εκπαιδευόμενοι μαθαίνουν και δοκιμάζουν όλες τις σύγχρονες μεθόδους σωστής διαπαιδαγώγησης, με βιωματικό τρόπο μέσα από την συνεργασία τους σε μικρές ή μεγάλες ομάδες εργασίας και στην συνέχεια καλούνται να τις δοκιμάσουν και στο οικογενειακό-σχολικό περιβάλλον και να τις μοιραστούν στην Μεγάλη Ομάδα, για να διαπιστώσουν την αποτελεσματικότητα των γνώσεων που αποκτούν, καθώς τις καταγράφουν στα ειδικά έντυπα εργασίας στο σπίτι. Για βοήθεια τους δίνεται το ειδικά διαμορφωμένο Εγχειρίδιο Γονέων μαζί με άλλα τρία βοηθητικά βιβλιαράκια, καθώς και ερκετό υλικό εργασίας για κατασκευές και περιγραφές των γνώσεων που αποκτούν. Γίνεται σε ομάδες των 10-20 ατόμων που μοιράζονται σε μικρότερες για το παίξιμο ρόλων και άλλων δραστηριοτήτων που αποσκοπούν στην βιωματική μάθηση.
Συντονιστής του Προγράμματος, ο Ψυχολόγος Παντελής Πρώιος, θα σας το αναπτύξει εν συντομία και θα απαντήσει σε όποιες ερωτήσεις και περαιτέρω πληροφορίες χρειαστείτε.
Τηλ: 6976643588, email: pproios@hotmail.com
Πηγές:
EUROPEAN UNION AGENCY FOR FUNDAMENTAL RIGHTS
Help Guide: Domestic Violence and Abuse
ΣΕΨ-ΑΡΑ: Πρόγραμμα «ACT/ΜΜΜΕ-Βίας»
IMChiou Sxoles Goneon 2020 2021 program teliko
