ΨΑΡΑ.
Επιγραμματική αναφορά στην καταστροφή των Ψαρών της ιστοσελίδας ‘ΕΛΛΑΔΑ ‘21’
«Τα Ψαρά αποτελούσαν την τρίτη ισχυρότερη ναυτική δύναμη της Ελλάδας, μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες αλλά και τη γενέτειρα σπουδαίων πυρπολητών, που προκαλούσαν σοβαρές ζημιές στον τουρκικό στόλο. Ο οθωμανικός στόλος, υπό τον Χοσρέφ Πασά, αποβιβάστηκε στα Ψαρά στις 20 Ιουνίου 1824. Η άμυνα των Ψαριανών δεν ήταν καλά οργανωμένη, και έτσι το νησί κατελήφθη σχετικά εύκολα. Ακολούθησαν φοβερές καταστροφές και σφαγές. Από τους 30.000 κατοίκους, οι 18.000 σκοτώθηκαν ή αιχμαλωτίστηκαν».
Αναλυτικότερα: Τι συνέβη στις 20 & 21 Ιουνίου 1824 στα Ψαρά;
Το Μάρτιο του 1824 συνήφθη μεταξύ Τουρκοαιγυπτίων και Οθωμανών συμφωνία, με την οποία ο Μεχμέτ Αλή δεχόταν να συμπράξει, υπό τον όρο να του παραχωρηθεί η Κρήτη, η Κύπρος και να διορισθεί ο θετός γιος του, Ιμπραήμ διοικητής της Πελοποννήσου. Οι ελληνικές δυνάμεις είχαν ήδη εμπλακεί σε εμφύλιο πόλεμο και ήταν αποδυναμωμένες, πράγμα που στοίχισε ακριβά.
Οι Τουρκοαιγύπτιοι ήθελαν κατά πρώτον να καταστρέψουν τον ελληνικό στόλο, θεωρώντας πως δεν μπορούσαν να επιχειρήσουν στην ξηρά ανεμπόδιστοι όσο οι Έλληνες διέθεταν ναυτικές βάσεις. Ο αιγυπτιακός στόλος χτύπησε την Κάσο υπό τον Χουσεΐν και ο τουρκικός τα Ψαρά, υπό τον Χοσρέφ πασά.
Ψαρά: Το ολοκαύτωμα…
Τα Ψαρά, ένα μικρό νησί στα βορειοδυτικά της Χίου, δεν επελέγησαν τυχαία. Είχαν σπουδαία θαλασσινή παράδοση και ήταν η τρίτη ναυτική δύναμη της Ελλάδας, μετά την Ύδρα και τις Σπέτσες. Η εντολή του σουλτάνου ήταν να μη μείνει πέτρα πάνω στην πέτρα. Ο τουρκικός στόλος απέπλευσε από το Σίγρι Μυτιλήνης και είχε 176 πλοία και 12 χιλιάδες άντρες. Ύστερα από ισχυρό κανονιοβολισμό, έγινε κατορθωτή η απόβαση.
Οι κάτοικοι του νησιού ανέρχονταν σε 30.000, οι 7.000 ντόπιοι και οι υπόλοιποι πρόσφυγες από τη Χίο και τις ακτές της Μικράς Ασίας. Το υπερασπίζονταν 1.300 Ψαριανοί, 700 πάροικοι και 1027 μισθοφόροι από τη Μακεδονία και τη Θεσσαλία. Έκαναν το λάθος να επιλέξουν ως τακτική την άμυνα και δεν χρησιμοποίησαν τα πυρπολικά τους, ούτε έδιωξαν τα γυναικόπαιδα. Όμως οι υπέρτερες τουρκικές δυνάμεις κατέλαβαν το νησί σε δύο ημέρες. Η καταστροφή και η σφαγή που ακολούθησε υπήρξε τρομερή. Από τους 30.000 κατοίκους του νησιού, οι 18.000 θανατώθηκαν ή πωλήθηκαν ως σκλάβοι. Από τα περίπου 100 πλοία των Ψαριανών, μόνο 16 διασώθηκαν, καθώς και 7 πυρπολικά υπό τον Κανάρη.
Η Καταστροφή των Ψαρών υπήρξε δεινό πλήγμα για την Επανάσταση, καθώς χάθηκε μία από τις σημαντικές βάσεις του ελληνικού ναυτικού. (Wikipedia).
…………………………………………………
Κι έμεινε η Δόξα να περπατάει μόνη στην ολόμαυρη ράχη των Ψαρών…
Η τεράστια αυτή ήττα και τα παρεπόμενα της ενέπνευσαν τον Διονύσιο Σολωμό να συνθέσει το ποίημα ‘Η καταστροφή των Ψαρών’ κι ο κλασικός μας ζωγράφος Νικόλαος Γύζης συμπορευόμενος με τον Σολωμό (και οι δυο εκφραστές του ιδεώδους της αθάνατης δόξας),κι εμπνεόμενος από το ποίημα του ζωγράφισε τον πίνακα του ‘Δόξα’.
Η Καταστροφή των Ψαρών
Στων Ψαρών την ολόμαυρη ράχη/περπατώντας η Δόξα μονάχη,/μελετά τα λαμπρά παλικάρια/και στην κόμη στεφάνι φορεί/γινωμένο από λίγα χορτάρια/που ’χαν μείνει στην έρημη γη. ( Διονύσιος Σολωμός).
Η Είδηση…
Μέχρι σήμερα αυτά-το ποίημα δηλαδή και την ζωγραφική του Γύζη-, γνωρίζαμε σχετικά με την καταστροφή των Ψαρών. Να όμως που 200 χρόνια μετά το ολοκαύτωμα η Δόξα επιστρέφει στα Ψαρά να… περπατήσει στην μαύρη ράχη;
Όχι. Επιστρέφει για να… εγκατασταθεί μόνιμα. Κι αυτό θα συμβεί με την τοποθέτηση αγάλματος της στους πρόποδες της Μαύρης Ράχης όπως μας δήλωσε ο δήμαρχος των Ψαρών κι απόγονος ηρώων αγωνιστών του νησιού και δη της καταστροφής κ. Κώστας Βρατσάνος. Σύμφωνα με τα λεγόμενα του η τοποθέτηση του εντυπωσιακού αγάλματος θα γίνει αν όλα πάνε καλά – λόγω της πανδημίας ρευστή η κατάσταση-, αρχές Ιουλίου. Το άγαλμα βρίσκεται στην φάση ολοκλήρωσης του κι είναι έργο του διάσημου γλύπτη Νίκου Γεωργίου.
Αναμφίβολα ίσως ήταν κάτι που έπρεπε να έχει συμβεί εδώ και πολλά χρόνια. Ποτέ δεν είναι αργά και το νησί του Βαρβάκη και του Κανάρη έστω και τώρα θα αποκτήσει … την ‘Δόξα’ του…
Η φωτογραφία με τον μοναδικό συντηρημένο ανεμόμυλο των Ψαρών στους πρόποδες της Μαύρης Ράχης και θέα το λιμάνι του νησιού αποτελεί ευγενική χορηγία του γνωστού Χιώτη εστιάτορα και φίλου των Ψαρών (ταβέρνα ‘Ο Πειναλέων/Εξάρχεια) κ. Μακάριου Αβδελιώδη. Τον ευχαριστώ θερμά.
Φωτογραφίες του αγάλματος: διαδίκτυο. Πολύ σύντομα στην εφημερίδα μας εκτενές αφιέρωμα σχετικά με το θέμα αυτό.
Για την diafaneia.eu
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
