Ιστορικές διαδρομές στα Καρδάμυλα … με την Ευαγγελία Παπαζή

Ο Σύνδεσμος των Απανταχού Καρδαμυλίων συμμετέχοντας στις εορταστικές εκδηλώσεις για τα 200 χρόνια απελευθέρωσης της πατρίδας μας από τον τουρκικό ζυγό διοργάνωσε μικρά προσκυνήματα σε τοποθεσίες των Καρδαμύλων που είχαν σχέση με τη σφαγή. Τις επισκέψεις αυτές ονόμασε ιστορικές διαδρομές και με οδηγό την λαογράφο-συγγραφέα Ευαγγελία Παπαζή, έδωσε τη ευκαιρία σε πολλούς Καρδαμυλίτες διαφόρων ηλικιών να γνωρίσουν τους ιερούς αυτούς χώρους του τόπου τους.Τα κείμενα για τις περιηγήσεις λήφθηκαν από το έργο του αείμνηστου Καρδαμυλίτη δασκάλου και λαογράφου Στυλιανού Βίου «Η σφαγή της Χίου εις το στόμα του χιακού λαού» και από προφορικές μαρτυρίες γερόντων.

Το πρόγραμμα των ιστορικών διαδρομών ήταν το παρακάτω:

1^η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ 6/8/2021 Συνάντηση στην πλατεία Άνω Καρδαμύλων στις 19:00. Αναφορά στην οχύρωση του Χωριού μπροστά στην κάτω πόρτα εισόδου , που κατά την παράδοση φράσσονταν από τεράστια πέτρα που μόνο ο γενναίος Διακο-Χαρτουλάρης μπορούσε να μετακινήσει. Αφηγήσεις σχετικές με τα κατορθώματα του Κοντανεγνώστη, που έδρασε στις δύο επαναστάσεις του νησιού μας,1822και1827. Μετά από μικρή περιπατητική διαδρομή 5’ φθάσαμε στη Φονόπετρα. Εκεί βρισκόταν η 2^η πόρτα του χωριού όπου έγινε η μεγάλη σφαγή από τους Τούρκους. Κατά την παράδοση το αίμα έτρεχε σαν ποτάμι γι αυτό κι ονομάσθηκε έτσι η τεράστια εξ αριστερών του δρόμου, πέτρα και γενικότερα όλη η συνοικία. Εκεί υπάρχει σεμνό μνημείο που έγινε με δωρεές των Απανταχού Καρδαμυλίων, που συνέλεξε η αείμνηστη Ειρήνη Λοίζου. Στο σημείο αυτό προς τιμή των ηρωικών πεσόντων έγινε απαγγελία της Ρίμας της σφαγής των Καρδαμύλων. Όσοι από τους συμμετέχοντες επιθυμούσαν συνέχισαν προς τον Ιερό Ναό Παναγίας Υπαπαντής. Στον προαύλειο χώρο υπήρχε το διοικητήριο, το σπίτι του Τούρκου διοικητή και φυλακές. Υπήρξε ο τόπος που κτυπούσε η διοικητική καρδιά των Καρδαμύλων.

2^η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ 9/8/2021 .

Περιπατητική διαδρομή ως στον Ιερό Ναό Αγίου Νικολάου Πριναρίτη. Αναφορά στο ιστορικό του ναού και στις θρησκευτικές διώξεις των Τούρκων. Τα αποτελέσματα τους είδαμε εντός του ναού όπου οι Τούρκοι με τις ξιφολόγχες τους εξόρυξαν τα μάτια όλων των αγίων, στις εξαίσιες τοιχογραφίες που κοσμούν τον ναό. Στον όμορφο αυλόγυρο του ναού ακούσαμε την ιστορία των δύο αδελφών του Γιάννη και Γιώργη Στραβελάκη που τους άρπαξαν οι Τούρκοι κι ο ένας έγινε Σερασκέρης κι ο άλλος Χαζινανταρμπάσης. Επίσης ακούσαμε το μοιρολόγι της μάνας τους λίγη ώρα πριν της αρπάξουν το άνθος της ψυχής της:

Τούτην την νύκταν κι άλλην μιαν

Θα σας θωρώ κι απέκει πια…

Ω Γιώργη μου και Γιάννη μου,

πανώριο μου ζευγάρι.

Η διαδρομή έληξε με την απαγγελία αποσπάσματος του ποιήματος :Το Ελληνόπουλο του Βίκτωρα Ουγκώ-μετάφραση Κ. Παλαμά. Επιστροφή στην πλατεία και επίσκεψη στην Αγία Κυριακή μητρόπολη των Καρδαμυλιτών μετά την εκδίωξη τους και την σφαγή στα Κοίλα. Ακολούθησε κέρασμα.

3^η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ 13/8/2021.

Συνάντηση στην “Καρδαμυλίτισσα” ώρα 19:00. Εκεί καθήσαμε στον περίβολο και ακούσαμε ενδιαφέρουσες ιστορίες για την ναυτική δράση του Κοντανεγνώστη. Τις επιδρομές του στη Μικρά Ασία με στόχο να επιφέρει χτυπήματα στους Τούρκους και να απελευθερώσει αιχμαλώτους, την τολμηρή υπερνεώλκηση του πλοιαρίου του για να διαφύγει ανέγγιχτος από τ’ ασκέρια του εχθρού. Αναφερθήκαμε στη δράση Καρδαμυλιτών ναυτικών στο πλευρό του Παπανικολή και στη συμμετοχή τους στη πυρπόληση του Μπουρλότ – κορκμας στο στενό Οινουσσών και Καράπουρνου. Στη συνέχεια επισκεφθήκαμε το ηρώο μας και αναλύσαμε τον ιδιαίτερο συμβολισμό της επιτάφιας πλάκας, επισκεφτήκαμε την Μουντουρία αλλά και παραθαλάσσια κοσμήματα του τόπου μας όπως ο αφανής ναύτης και το ηλιακό ρολόι που βρίσκονται δίπλα μας και αγνοούμε το ιστορικό τους. Η βραδιά έληξε με την απαγγελία αποσπάσματος του ποιήματος «Η φωνή της Χίου», Ανωνύμου.

Ακολούθησε κέρασμα

4^η ΙΣΤΟΡΙΚΗ ΔΙΑΔΡΟΜΗ 23/8/2021.

Συνάντηση στο μοναστήρι της Πέρα Παναγιάς. Το μοναδικό μοναστήρι της περιοχής των Καρδαμύλων του οποίου ιδρυτικά μέλη υπήρξαν οι αδελφές του σοφού καθηγητή της Παιδαγωγικής Ακαδημίας Θεσσαλονίκης και αγωνιστή στον απελευθερωτικό αγώνα κατά των Τούρκων Παναγιώτη Αντωνόπουλου. Το μοναστήρι στην περίοδο της ακμής του είχε 30 καλόγριες και ο ρόλος του στο αγώνα της απελευθέρωσης ήταν πολύ σπουδαίος. Οι μοναχές κατασκεύασαν την τεράστια σημαία που ύψωσαν οι αγωνιστές μετά τη νικηφόρα μάχη της Γριάς στον ομώνυμο λόφο. Στη συνέχεια έγινε εκ νέου επίσκεψη στον ιστορικό ναό του Αγίου Νικολάου Πριναρίτη, με τις εξαιρετικές τοιχογραφίες του Ζωρτζή Λιαδάκη και Ανδρέα Ανδριανουπολίτη. Δείγματα της τούρκικης βαρβαρότητα η εξόρυξη των οφθαλμών όλων των αγίων με ξιφολόγχη.

Όλες οι ιστορικές διαδρομές στέφτηκαν με επιτυχία και το ΔΣ του Συνδέσμου των Απανταχού υποσχέθηκε ότι θα τις συνεχίσει και κατά την διάρκεια του Φθινοπώρου σε συνεργασία με τους εκπαιδευτικούς μας, για τους μαθητές. Επίσης και του χρόνου το Καλοκαίρι θα διευρύνει το πρόγραμμά τους για να γνωρίσει κυρίως η νέα γενιά τους θησαυρούς του τόπου μας.

Επιμέλεια προγράμματος ξεναγήσεων: Ευαγγελία Παπαζή.

Φωτογραφίες ξενάγησης: Αρχείο Ευαγγελίας Παπαζή. Φωτογραφίες Καρδαμύλων: διαδίκτυο.