Η επετειακή χρονιά για τα 100 χρόνια από την Μικρασιατική Καταστροφή του 1922, δεν πρέπει να αναλώνεται μόνο σε ιστορικές αναδρομές για τα τραγικά γεγονότα εκείνης της εποχής ή σε θλιβερές υπομνήσεις των διαχρονικά καταστροφικών λαθών της φυλής μας, ξεκινώντας από αρκετούς ανίκανους βυζαντινούς αυτοκράτορες, και φτάνοντας μέχρι σε λαϊκιστές πολιτικούς των αρχών του 20ου αιώνα. Αυτά είναι έργο των ιστορικών.
Εμείς, έχομε υπέρτατο καθήκον να υπογραμμίζουμε και να διαλαλούμε με περισσή υπερηφάνεια τα διαχρονικά επιτεύγματα του Μικρασιατικού Ελληνισμού από τις αρχές της εγκατάστασής του, που χάνονται στα βάθη των αιώνων, μέχρι τις ημέρες της γενοκτονίας και του τραγικού ξεριζωμού του.
Η Ιωνία και γενικότερα η Μικρασία υπήρξε το λίκνο της γέννησης και η κοιτίδα της ανάπτυξης όλων των Επιστημών με πρώτα τα Μαθηματικά. Είναι η Γη της Επαγγελίας όπου άνθισαν τα Ελληνικά Γράμματα, αλλά και η Τροφός πολλών πολιτισμικών στοιχείων και χαρακτηριστικών του Ελληνισμού, τα οποία μέχρι σήμερα παραμένουν ζωντανά και αναλλοίωτα στην ζωή μας.
Η Μικρά Ασία, η πανάρχαια κοιτίδα του ελληνικού πολιτισμού, είναι για τους Έλληνες χώρος ιερός.
Εδώ, στα ιστορικά χρόνια, ξεκίνησε η μεγάλη ακμή. Κάπου στις παραλίες του τραγουδήθηκε ο Όμηρος και μαζί με αυτόν η επική ποίηση.
Εδώ άκμασε η διδασκαλία του Θαλή του Μιλήσιου και άνθισαν τα Μαθηματικά.
Εδώ τέθηκαν τα πρώτα και καίρια φιλοσοφικά ερωτήματα για τη φύση και τη γέννηση του κόσμου, από τον Ηράκλειτο τον Εφέσιο και τον Πυθαγόρα τον Σάμιο. Η Αλικαρνασσός ήταν η πατρίδα του Ηροδότου, του πατέρα της Ιστορίας, και στην Ιωνία και την Αιολία οι τεχνίτες έφτιαξαν τον περίλαμπρο ιωνικό ρυθμό.
Εδώ, κατά την ελληνιστική και την ρωμαϊκή περίοδο διατηρήθηκε και εγκαθιδρύθηκε ένας αξιόλογος πολιτισμός που προπορεύθηκε σε πολλές περιπτώσεις εκείνου της ηπειρωτικής Ελλάδας. Είναι πλήρως αποδεκτό ότι η ανάπτυξη του ελληνικού πολιτισμού, στον οποίο συνέβαλε ο Ελληνικός Μικρασιατικός πολιτισμός, αποτελεί το πρώτο κεφάλαιο στην ανάπτυξη του δυτικού πολιτισμού, κυρίως εξαιτίας της φιλοσοφικής σκέψης που παρήγαγε.
Εδώ, στην Καππαδοκία, αλλά και σε όλη τη γη της Μικράς Ασίας, οι μεγάλοι και Άγιοι Πατέρες της Εκκλησίας μας εναρμόνισαν την κλασική Ελλάδα με το Ευαγγέλιο του Χριστού και εδραίωσαν την Χριστιανική Θρησκεία.
Κατά τους αιώνες που ακολούθησαν, η Μικρά Ασία αποτέλεσε τη σπονδυλική στήλη της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας. Στον Πολιτισμό, στα Γράμματα, στο Εμπόριο, στην καλλιέργεια της γης. Γι’ αυτό, και όταν η Μικρά Ασία καταλήφθηκε από τους Τούρκους, μετά από τα συνεχή τραγικά λάθη των Βυζαντινών, ήταν πλέον ζήτημα χρόνου η κατάρρευση της απομένουσας Αυτοκρατορίας.
Αλλά, και κατά τους μαύρους αιώνες της τυραννικής Οθωμανικής σκλαβιάς, ο Ελληνισμός αναδείκνυε τον δυναμισμό του λαού και την συνεχή προσπάθειά του για ανέλιξη και πρόοδο. Ποτέ οι Τούρκοι δεν κατόρθωσαν να καθυποτάξουν την πολιτιστική του υπεροχή και την εκπαιδευτική του δραστηριότητα. Στην πόλη της Σμύρνης λειτουργούσαν 79 σχολεία, όπου φοιτούσαν 19.000 μαθητές, ενώ στην ευρύτερη περιοχή της τα σχολεία έφθαναν τα 237 και οι μαθητές τις 38.000. Σε αυτά τα σχολεία δίδασκαν 870 δάσκαλοι. Γνώριζε ο Ελληνισμός ότι η Εκπαίδευση και γενικότερα η Παιδεία αποτελούσαν τους βασικότερους πυλώνες για να τον κρατήσουν ζωντανό.
Μέχρι και στις ανατολικές εσχατιές της Μικρασιατικής χερσονήσου άκμαζαν ελληνικές κοινότητες. Οι Έλληνες του Πόντου ζούσαν οργανωμένοι σε ακμάζουσες ελληνορθόδοξες κοινότητες. Έλαμψαν στο εμπόριο, την αγροτική οικονομία αλλά και την ναυτοσύνη. Μεγάλα εμπορικά κέντρα η Τραπεζούντα, η Κερασούντα και η Σαμψούντα. Το ονομαστό «Φροντιστήριον» της Τραπεζούντας, που είχε ιδρυθεί στα τέλη του 17ου αιώνα, υπήρξε το κέντρο της ελληνικής παιδείας στην περιοχή.
Με τον ίδιο δυναμισμό πορευόταν και ο Ελληνισμός της Ανατολικής Θράκης με πρώτη την Βασιλεύουσα Κωνσταντινούπολη αλλά και με την Αδριανούπολη, την Ραιδεστό, τις Σαράντα Εκκλησιές, τα Μουδανιά και την Καλλίπολη και τόσες άλλες. Όσοι κατάφεραν να επιζήσουν από την γενοκτονία, μετέφεραν μαζί με τα μπογαλάκια τους τον πλούσιο σε όλους τους τομείς πολιτισμό τους και μπόλιασαν την μητέρα Πατρίδα με τον δυναμισμό των μικρασιατικών πολιτισμικών στοιχείων.
Σήμερα, η 3η και 4η γενιά των ξεριζωμένων Μικρασιατών, των Ποντίων και των Θρακών, γιορτάζουν και καταδεικνύουν αυτόν τον Πολιτισμό, μαζί με τις Μνήμες Αιώνων των παππούδων τους. Γιορτάζουμε όλοι μαζί την Μικρασιατική παράδοση! Γιορτάζουμε με τραγούδια και χορούς τους καημούς και τις χαρές της φυλής, τους έρωτες, τα πανηγύρια και τις γιορτινές μέρες, έτσι όπως τα ζούσαν οι πρόγονοι σε παραλίες και αμπελοχώραφα των Αλησμόνητων Πατρίδων. Γιορτάζουμε την κεντημένη με τραγούδι γιορτινή φορεσιά, το λινό λευκό κοφτό τραπεζομάντιλο, την προίκα της κόρης, το πλουμιστό κουρτινάκι στο παράθυρο, τις συνταγές της γιαγιάς για φαγητά και γλυκά.
Η Μνήμη του Ελληνισμού της Μικρασίας είναι δυνατή, είναι αιώνια και εμμένουσα. Οι Αλλοτινές Πατρίδες του Ελληνισμού παραμένουν στη ζωή μας, μπορεί όχι ως έδαφος, αλλά ως πολιτισμός, ως τρόπος ζωής, ως προγονική παρακαταθήκη και πάντα ως εθνική υπερηφάνεια!
Παύλος Π. Καλογεράκης
