Του Γιώργου Φωτ. Παπαδόπουλου – Τακτικού Μέλους της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών
Προσεχώς, θα τιμηθούν δυο επέτειοι: Το έτος 2021, τα διακόσια χρόνια από την Επανάσταση του 1821 και το 2022, τα διακόσια χρόνια από τη Σφαγή της Χίου.
Στο πλαίσιο αυτών των επετείων, είναι αξιοσημείωτο να διδάσκεται, αλλά και να προβάλλεται δεόντως, η σύγχρονη ιστορία, με τα γεγονότα και περιστατικά που έλαβαν χώρα την περίοδο εκείνη, ώστε να μαθαίνουν παλαιότεροι και νεότεροι και να καλλιεργείται ταυτόχρονα ένα αίσθημα υγιούς πατριωτισμού.
Έτσι, εξαιρετικές εκδόσεις, που θα συμβάλλουν σε τούτο είναι επαινετές λίαν και οφείλουμε όλοι μας να καταστούμε κοινωνοί των λόγων (γραπτών) και νοημάτων τους.
Μια από τις αξιολογότατες –και συνάμα ιστορικά και επιστημονικά τεκμηριωμένες – ερευνητικές εργασίες είναι και αυτή της ερίτιμης συμπολίτισσάς μας, Δρος Ιστορίας και Αρχαιολογίας, Αθηνάς Κ. Ζαχαρού- Λουτράρη, η οποία μόλις ήλθε στο φως της δημοσιότητας υπό τον τίτλο «Η Πλατεία Βουνακίου Χίου τόπος εκτελέσεων κατά την τουρκοκρατία».
Η ερευνητική αυτή εργασία, όπως η συγγραφέας της σημειώνει στην αρχή του βιβλίου «μελέτη, αίματος και θανάτου, άγρια και θλιβερή, μνήμη τραγικών γεγονότων, γράφτηκε με πόνο ψυχής ως προανάκρουσμα της επετείου των 200 χρόνων από τις Σφαγές του 1822. Γράφτηκε επίσης για να δει το φως της δημοσιότητας ένα πολύτιμο χειρόγραφο σημείωμα του Γεωργίου Χωρέμη, στο οποίο περιγράφεται το σωζόμενο στην εποχή του όργανο των ανασκολοπισμών στην πλατεία της Χίου».
Η ίδια, την έκδοση της αφιερώνει «στις χιλιάδες των εκτελεσθέντων μαρτύρων στον χώρο του Βουνακίου μνήμης χάριν».
Ο καλαίσθητος τόμος των 80 σελίδων, με πλούσιο φωτογραφικό και βιβλιογραφικό υλικό, φιλοτεχνήθηκε και τυπώθηκε από τον εκδοτικό οίκο «Άλφα Πι» του Γιάννη Παληού και των συνεργατών του, που φημίζεται για την αρτιότητα και αρχοντιά των εκδόσεων που αναλαμβάνουν.
Το βιβλίο προλογίζει ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης Χίου κ. Μάρκος, ενώ χορηγός έκδοσής του είναι οι εκδόσεις «Κατάρτισις» της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών.
Να αναφέρουμε ότι, η πλατεία Βουνακίου ευρύτερα (όπως ονομάζεται σήμερα η πλατεία Νικολάου Πλαστήρα, ο δημοτικός κήπος, οι οδοί Δημοκρατίας, Μαρτύρων, Χιόνης, Οινοπίωνος, Πολυτεχνείου, Κανάρη, Χίων εθνομαρτύρων, Καρπασίας, κ.α. παρακείμενες οδοί) υπήρξε τόπος μαρτυρίου, τόπος εκτελέσεων στη Χίο, τόσο στα χρόνια της γενουατικής κατοχής (1346-1566) όσο και στα χρόνια της τουρκοκρατίας (1566-1912).
Στον τόπο αυτό –και σε συγκεκριμένα επ΄ αυτού σημεία– έλαβαν μαρτυρικό τέλος πλήθος νεομαρτύρων της τοπικής μας Εκκλησίας, εθνομαρτύρων, προκρίτων του νησιού, κ.α.
Υπήρξε, όντως, ένας τόπος αίματος !!!
Η Δρ. Αθηνά Κ. Ζαχαρού- Λουτράρη έχοντας μελετήσει βαθιά τις ιστορικές πηγές, καταγράφει στο πόνημά της με λεπτομέρεια κάθε πτυχή από τον τόπο του μαρτυρίου στο υπό αναφορά χρονικό διάστημα (τουρκοκρατία).
Ξεκινά με τα γεωγραφικά χαρακτηριστικά της Πλατείας Βουνακίου, την προέλευση του ονόματός της, τον χώρο των εκτελέσεων, τα είδη μαρτυρίου (πεδίο μάχης, θάνατοι δια πυράς, θάνατοι δια ξίφους και μαχαίρας), ενώ ακολουθεί σύντομη περιγραφή ενός εκάστου των Αγίων νεομαρτύρων που τελειώθησαν εκεί {Άγ. Μεγαλομάρτυς Νικόλαος ο Χίος (Μαλαχιάς- εκ Καρυών), Μανουήλ ο Κρής, Μάρκος ο εκ Σμύρνης, Αγγελής ο Αργείος (ιατρός), Ονούφριος ο Διάκονος και μοναχός (εκ Τυρνόβου Βουλγαρίας), Νικόλαος, Σταμάτιος και Ιωάννης οι εκ Σπετσών (ναυτικοί), κ.α}. Επίσης, ο Άγιος Πλάτων (Φραγκιάδης) Μητροπολίτης Χίου και ο Άγιος Μακάριος (Γαρρής ή Γέμελος) ο Αρχιδιάκονος του Μητροπολίτου Πλάτωνος. Αλλά και πρόκριτοι της Χίου.
Κατά τη Σφαγή της Χίου (1822), εκτός των άλλων τόπων μαρτυρίου (Μελανιός, Ανάβατος, Νέα Μονή, Αγ. Μηνάς, Μονή Βρεττού, Αγ. Γεώργιος Συκούσης, κ.α.) ο κατεξοχήν τόπος σφαγής και μαρτυρίου ήταν η Πλατεία Βουνακίου της Χίου. Εκεί, το αίμα έρρεε σαν ποτάμι !!!
Τέλος, στον ίδιο χώρο γίνονταν οι ανασκολοπισμοί και υπήρχε το «παλούκωμα», το όργανο ανασκολοπισμού, που οι Τούρκοι τοποθετούσαν επ΄ αυτού το έμψυχο θύμα, που ανέμενε φρικτός, αργός και βασανιστικός θάνατος !
Οι Τούρκοι έσφαζαν και απαγχόνιζαν ανηλεώς, μάλιστα επι αρκετές ημέρες άφηναν τα άψυχα σώματα των νεκρών προς δημόσια θέα, μέχρι που είτε κατασπαράσσονταν από διερχόμενα όρνια είτε ευλαβείς χριστιανοί έσπευδαν να τα πάρουν (συνήθως τη νύκτα, κρυφά) προκειμένου να τα ενταφιάσουν με την αρμόζουσα εκκλησιαστική τιμή. Δεν ήσαν λίγες οι φορές εκείνες που οι Τούρκοι, ακόμη και για να αποδώσουν τα νεκρά σώματα των χριστιανών προς ενταφιασμό, ζητούσαν λύτρα και χρήματα από τους υπόδουλους.
Για το «παλούκωμα» χαρακτηριστική είναι η αναφορά – που δημοσιεύεται στο βιβλίο – του Χιώτη ευπατρίδη Γεωργίου Ι. Χωρέμη, που συνοδεύεται και από ανάλογο σχεδιάγραμμα.
Σήμερα, πλησίον της Πλατείας Βουνακίου Χίου υπάρχουν δυο μνημεία, που θυμίζουν τα φρικτά των Τούρκων εγκλήματα και τη θηριωδία που προκάλεσαν: Ο ανδριάντας του εθνοιερομάρτυρος Μητροπολίτου Χίου Πλάτωνος (έξω από το Δημαρχείο Χίου) και λίγο πιο πάνω το μνημείο των απαγχονισθέντων Χίων μαρτύρων (έναντι της βρύσης- Κρήνης του Μελέκ πασά, επίσης τόπο μαρτυρίου).
Κάποτε, πριν πολλά χρόνια, δώσαμε αγώνα δια του Τύπου –και όχι μόνο – με την κα Αθηνά Λουτράρη, για να σώσουμε και προστατεύσουμε το μνημείο αυτό των Χίων μαρτύρων από σφάλμα που έμελλε να κάνει η τότε δημοτική Αρχή. Το προλάβαμε !
Επίσης, με χαρά έγινε αντιληπτό ότι, ο Σεβασμιώτατος Μητροπολίτης μας κ. Μάρκος μετέφερε τα ιερά λείψανα του Αγίου Εθνοιερομάρτυρος Πλάτωνος στον Ιερό Μητροπολιτικό Ναό – όπως τους αρμόζουν – από τη βάση του ανδριάντα του στην πλατεία, που επί δεκαετίες ήσαν εναποτεθειμένα. Τούτο είχα προτείνει δημόσια, σε δημοσίευμά μου στον τοπικό Τύπο από το έτος 1998, αλλά και με επιστολή μου τόσο στον τότε (αείμνηστο πλέον) Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Χίου κυρό Διονύσιο, όσο και προς τον σημερινό Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη μας κ. Μάρκο ευθύς μετά την ανάληψη των Αρχιερατικών και Ποιμαντικών του καθηκόντων στη Χίο.
Ως γνωστόν, «λαός που λησμονεί την ιστορία του, είναι καταδικασμένος να την ξαναζήσει». Γι΄ αυτό κι εμείς στεκόμαστε με δέος, ευλάβεια και ιερό σεβασμό απέναντι στο νέφος των μαρτύρων της Πλατείας Βουνακίου.
Κι ευχαριστούμε εγκάρδια την Δρα Αθηνά Κ. Ζαχαρού- Λουτράρη για το πόνημά της και για την επίδοση ενός αντιτύπου του, τιμής ένεκεν.-
Χίος, 14-07-2020
Γιώργος Φωτ. Παπαδόπουλος
Master Ορθόδοξης θεολογίας
Τακτικό Μέλος Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών
