Από την Πέμπτη 16 έως το Σάββατο 18 Αυγούστου, θα βρίσκεται στη Χίο κινηματογραφικό συνεργείο, στο πλαίσιο γυρισμάτων για ντοκιμαντέρ που αφορά στην Ιστορία της Εκπαίδευσης στην Ελλάδα από την Άλωση της Κωνσταντινούπολης μέχρι τον 19ο αιώνα.
Στο επίκεντρο του ενδιαφέροντος το 1ο Γυμνάσιο της Χίου και η Βιβλιοθήκη Κοραή, ενώ γυρίσματα θα γίνουν και σε άλλες περιοχές του νησιού, αναδεικνύοντας την πλούσια παράδοση που έχει στα γράμματα.
Ο σκηνοθέτης Σπύρος Λαμπρόπουλος, η Πρόεδρος του Μουσείου Σχολικής Ζωής και Εκπαίδευσης Ευαγγελία Κανταρτζή, ο δημοσιογράφος και συγγραφέας Κώστας Στοφόρος και ο παραγωγός Αντώνης Μουγνάι αποτελούν την ομάδα, η οποία σε συνεργασία με την πρόεδρο του Πολιτιστικού Συλλόγου ΑΡΤΙΟΝ Βάσω Κριτάκη θα αναζητήσει γνωστές και άγνωστες πτυχές της εκπαιδευτικής ιστορίας της Χίου.
ΧΙΟΣ
ΓΥΜΝΑΣΙΟ/ ΚΡΟΥΜΠΑΧΕΡ
Το 1884 ο Γερμανός Βυζαντινολόγος Κάρολος Κρούμπαχερ επισκέπτεται το Γυμνάσιο της Χίου και εντυπωσιάζεται από τον τρόπο διδασκαλίας. Καθώς το παλιότερο κτίριο είχε καταστραφεί από τον μεγάλο σεισμό του 1881 στεγαζόταν σε ένα νοικιασμένο σπίτι. Ο διευθυντής Λαίλιος Κορσίνης τον κάλεσε να παρακολουθήσει ένα μάθημα της ανώτερης τάξης που διηύθυνε ο ίδιος
(Κείμενο Κρούμπαχερ, σελ. 51)
ΒΙΒΛΙΟΘΗΚΗ ΚΟΡΑΗ
Μετά το Γυμνάσιο, ο Κάρολος Κρούμπαχερ θέλησε να επισκεφθεί τη Βιβλιοθήκη, όμως διαπίστωσε πως είχε υποστεί μεγάλες ζημιές από τον σεισμό και δεν λειτουργούσε ενώ τα βιβλία είχαν τοποθετηθεί για ασφάλεια σε κιβώτια. Γράφει ο ίδιος στο «Ταξίδι στην Ελλάδα»
(Κείμενο Κρούμπαχερ)
ΣΧΟΛΕΙΟ ΑΜΑΔΩΝ
Ο Κάρολος Κρούμπαχερ επισκέπτεται τις Αμάδες με την περιέργεια να γνωρίσει από κοντά ένα Ελληνικό σχολείο. Όπως καταγράφει ο ίδιος στο βιβλίο του «Ταξίδι στην Ελλάδα», εξήντα χρόνια μετά τη Σφαγή της Χίου τα παιδιά ήταν ακόμη τόσο φοβισμένα για κάθε ξένο που επισκεπτόταν το χωριό τους που μόλις τον είδαν να πλησιάζει έσυραν τον μεγάλο σύρτη της βαριάς εξώπορτας και τον έκλεισαν απ’ έξω.
Ωστόσο πριν φύγει από το χωριό, κατάφερε να επισκεφθεί το έρημο πια σχολείο
(Κρούμπαχερ, σελ. 70-71)
ΚΟΡΑΗΣ
Στις αρχές του 19ου αιώνα εμφανίζεται η Τρίτη γενιά Ελλήνων Διαφωτιστών. Η μορφή που κυριαρχεί ανάμεσά τους είναι ο Αδαμάντιος Κοραής.
Στον λεγόμενο κύκλο του Κοραή, ανήκε μια μεγάλη ομάδα λογίων και διανοουμένων της εποχής. Άλλοι ήταν μαθητές του, άλλοι αλληλογραφούσαν μαζί του, άλλοι επηρεάζονταν από τα γραπτά του.
(Αθανασιάδης
12.19 (αυτή η Τρίτη γενιά -ως της Επανάστασης) ως 12.39
Και 13.05 -Δεν μπορούμε να καταλάβουμε την Επανάσταση του ’21 ως 13.30 -την καθ’ ημάς Ανατολή)
Ο Αδαμάντιος Κοραής, συνδεόταν φιλικά με τον Ιωάννη Καποδίστρια και είχε εναποθέσει πολλές ελπίδες σ’ αυτόν.
Πολύ σύντομα απογοητεύθηκε από την πολιτική και τη συμπεριφορά του Κυβερνήτη. Οι πληροφορίες που έρχονται από την Ελλάδα στο Παρίσι είναι ανησυχητικές.
Όπως σημείωνε η Αικατερίνη Κουμαριανού, «τα πλήγματα κατά της τυπογραφίας, οι παρεμβάσεις στην ιδιωτική ζωή των ανθρώπων αλλά κυρίως οι πληροφορίες για τα σχολικά προγράμματα, αληθινές ή διογκωμένες, δημιουργούν άγχος στον Κοραή.
Ο Κυβερνήτης με επιστολή που του στέλνει στις 5 Νοεμβρίου του 1829, προσπαθεί -μάλλον μάταια- να τον καθησυχάσει:
(ανάγνωση επιστολής Καποδίστρια)
Κρυφό σχολειό/ Διαφωτισμός
Αθανασιάδης
00.29 -Υπάρχει ένας ωραίος ρομαντικός μύθος / 00.49 -Ωραίος μύθος, αλλά μύθος
Στις αρχές του 16ου αιώνα δημιουργούνται τα λεγόμενα κοινά σχολεία που λειτουργούσαν μέσα στις εκκλησίες και στους περιβόλους των εκκλησιών και δάσκαλοι ήταν οι ιερείς.
01.23 -Τα κοινά σχολεία αυτά ως 01.53 -την αναπαραγωγή των κληρικών
Αυτά τα σχολεία μετέδιδαν τα ελάχιστα. Γραφή και ανάγνωση μέσα από τα ιερά κείμενα. Όμως στα τέλη του 16ου αιώνα και κυρίως κατά τον 17ο αιώνα δημιουργούνται οι Μεγάλες Εκκλησιαστικές Σχολές που χωρίζονταν σε τρία επίπεδα:
-Το κατώτερο -τα κοινά σχολεία- όπου η φοίτηση ήταν τέσσερα χρόνια, το ενδιάμεσο επίπεδο -τα λεγόμενα ελληνικά σχολεία, που επικεντρώνονταν στη διδασκαλία των αρχαίων ελληνικών- με φοίτηση περίπου τρία χρόνια και το ανώτερο επίπεδο το οποίο επικεντρωνόταν στη φιλοσοφία και τη θεολογία
03.37 -τον 18ο αιώνα ως 03.54 -το κίνημα του διαφωτισμού
Από το 1774, με τη συνθήκη του Κιουτσούκ Καϊναρτζή οι Ελληνόφωνοι της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας παίρνουν το εμπόριο Ανατολής – Δύσης στα χέρια τους.
Τα σχολεία χρηματοδοτούνται πλέον κυρίως από πλούσιους εμπόρους. Σχολεία δημιουργούνται σε περιοχές με μεγάλη εμπορική και οικονομική ανάπτυξη, τόσο εντός του σημερινού ελληνικού χώρου, όπως τα Ιωάννινα, η Καστοριά, το Πήλιο, τα Αμπελάκια αλλά και σε όλες τις περιοχές που ζούσαν Έλληνες και Ελληνόφωνοι Ορθόδοξοι Χριστιανοί, όπως η Σμύρνη, η Κωνσταντινούπολη, η Αλεξάνδρεια, η Οδησσός, η Βιέννη
06.17- όλοι οι ορθόδοξοι λαοί ως 06.36 εκείνης της εποχής
Υπήρξαν τρεις γενιές Ελλήνων Διαφωτιστών, με την πρώτη να ξεπηδά μέσα από τους ίδιους τους κληρικούς. Πιο γνωστός εκπρόσωπος αυτής της γενιάς είναι ο Ευγένιος Βούλγαρης ο οποίος διέδωσε μέσα από τα γραπτά του την επιστημονική ανάγνωση της φύσης.
Βεβαίως ως κληρικός είχε κάποιους περιορισμούς. Ήταν εποχή που θέματα σήμερα αυτονόητα προκαλούσαν συγκρούσεις μεταξύ εκκλησίας και επιστήμης
07.47 -για παράδειγμα αν η γη γυρίζει -08.07 γεωκεντρικό σύμπαν
Η δεύτερη γενιά Ελλήνων διαφωτιστών εμφανίζεται γύρω στο 1780 -1790 και προχωρά ένα βήμα παραπέρα. Ένας από τους βασικούς της εκπροσώπους υπήρξε ο Ιώσηπος Μισοιόδαξ
09.23 ο Ιώσηπος Μισοιόδαξ ως 09.52 πολιτική αυτονομία
Άλλος σημαντικός εκπρόσωπος αυτής της γενιάς Ελλήνων διαφωτιστών ήταν ο Φαναριώτης Δημήτριος Καταρτζής
10.47 ήταν ο πρώτος ως 11.09 δεν θα κάνουμε τίποτα
13.33 -Σχολεία υπήρχαν ως 14.45 -Στο κίνημα του Διαφωτισμού
