Οι παραλίες της Ελλάδας «πνίγονται» κάθε χρόνο σε ξαπλώστρες που καταλαμβάνουν κάθε εκατοστό άμμου, μέχρι το κύμα. Παραθαλάσσια μπαρ έχουν στήσει εξέδρες και περιφραγμένους χώρους για τις υψηλού επιπέδου θαμώνες τους. Ξενοδοχεία διαφημίζουν ιδιωτικές παραλίες. Ποιο είναι το κοινό χαρακτηριστικό όλων αυτών των περιπτώσεων; Είναι… η παρανομία.
Τι πραγματικά ισχύει; Ποια τα δικαιώματα των λουόμενων;
Η χρήση των αιγιαλών και των παραλιών από τους δήμους και ιδιώτες υπόκειται σε συγκεκριμένες προϋποθέσεις, που οφείλουν να τηρούν.
Βάσει του Συντάγματος, οι αιγιαλοί και παραλίες είναι δημόσιοι (εκτός συναλλαγής) και κοινόχρηστοι. Κάθε χρόνο, το υπουργείο Οικονομικών εκδίδει μια απόφαση με την οποία παραχωρεί το δικαίωμα απλής χρήσης τους στους δήμους, που με τη σειρά τους μπορεί να το παραχωρήσουν σε ιδιώτες ή δημοτικές επιχειρήσεις. Η παραχώρηση της εκμετάλλευσης χώρου μπροστά από μια τουριστική επιχείρηση, μπορεί να γίνεται απευθείας, ενώ στις υπόλοιπες περιπτώσεις μέσω δημοπρασίας από τον δήμο.
Ακόμα κι αν μια επιχείρηση όπως ένα ξενοδοχείο, βρίσκεται ακριβώς μπροστά από μια παραλία, οφείλει υποχρεωτικά να διατηρεί ελεύθερη την πρόσβαση των λουομένων και ας είναι η μόνη δίοδος μέσω των εγκαταστάσεών του.
Η μέγιστη παραχωρούμενη επιφάνεια για να τοποθετηθούν ομπρέλες και ξαπλώστρες δεν μπορεί να ξεπερνά το 50% μιας παραλίας. Και η μέγιστη κάλυψη της χρήσης δεν μπορεί να υπερβαίνει το μισό της έκτασης που παραχωρήθηκε: πρέπει να υπάρχουν οριζόντιοι και κάθετοι διάδρομοι μήκους ενός μέτρου. Επιπλέον, οι ξαπλώστρες δεν επιτρέπεται… να είναι «η μία επάνω στην άλλη», πρέπει κατ’ ελάχιστον να έχει χώρο 5 τετραγωνικών μέτρων.
Υποχρεωτικά πρέπει να διατηρείται απόσταση 5 μέτρων από την τελευταία σειρά με ξαπλώστρες μέχρι τη θάλασσα.
Οι καντίνες μπορούν να καταλάβουν μέχρι 15 τ.μ. Πρέπει να λειτουργούν με άδεια και να πληρούν συγκεκριμένες προδιαγραφές. Δεν επιτρέπεται να έχουν ηχεία και πρέπει να απέχουν 100 μέτρα από τις παραθαλάσσιες επιχειρήσεις.
Η παραχώρηση απλής χρήσης δεν ακυρώνει την κοινοχρησία του αγαθού. Επίσης απαγορεύεται οποιαδήποτε κατασκευή που συνδέεται μόνιμα με το έδαφος, όπως οι πακτώσεις με τσιμέντο.
Εκτός από τις παραλίες των προστατευόμενων περιοχών (Natura), όπου υπάρχουν πιο συγκεκριμένοι περιορισμοί, όπως η απαγόρευση ισοπέδωσης των αμμοθινών και ο υποχρεωτικός καθημερινός καθαρισμός τους, τα παραπάνω ισχύουν για όλες τις παραλίες, ανεξαρτήτως Νομού και τοποθεσίας.
Τυπικά υπεύθυνοι είναι ο δήμος αλλά και το αρμόδιο Γραφείο Δημόσιας Περιουσίας (οι παλαιές Κτηματικές Υπηρεσίες). Αυτοψίες πρέπει να πραγματοποιούν και οι δύο για την τήρηση των όσων έχουν συμφωνηθεί, επομένως ο πολίτης μπορεί να απευθυνθεί σε οποιονδήποτε από τους δύο. Στην πραγματικότητα βέβαια, επειδή οι μισθώσεις παραλιών γίνονται κατά κανόνα σε τοπικούς επιχειρηματίες, είναι ίσως σοφότερο να απευθυνθεί κάποιος απευθείας στο Γραφείο Δημόσιας Περιουσίας, κάνοντας έγγραφη καταγγελία. Επίσης σε κάποιες περιπτώσεις όπως η ηχορύπανση, ενδέχεται να εμπλέκεται και η αστυνομία. Ειδικά για τις επιχειρήσεις που ενοικιάζουν μέσα θαλάσσιας αναψυχής, αποκλειστικά υπεύθυνο είναι το Λιμενικό Σώμα, το οποίο ορίζει και τους ειδικούς όρους λειτουργίας τους.
Δυστυχώς, στην πράξη οι έλεγχοι από τις υπηρεσίες στις μισθώσεις είναι ελάχιστες, άλλοτε ελλείψεις προσωπικού και άλλοτε ελλείψεις βούλησης.
