Η μυροβόλος Χίος εορτάζει με κάθε επισημότητα την προστάτιδα και πολιούχο της την Αγία Μαρκέλλα, με έντονη σχολαστικότητα επίσης εορτάζεται και από τους απανταχού Χιώτες της διασποράς, ιδιαίτερα για την Χιακή Αδελφότητα Αττικοβοιωτίας «Ο ΚΟΡΑΗΣ» όπως ρητά αναφέρεται και στο εικοστό δεύτερο καταστατικό άρθρο της ορίζεται ως επετειακή γιορτή ιδρύσεως αυτής της υπεραιωνόβιας συλλογικότητας.
Λίγες μέρες πριν την εορταστική μέρα της Αγίας Μαρκέλλας κάθε μέσο επικοινωνίας κατακλύζεται από ανακοινώσεις και προσκλήσεις Χιακών συλλόγων για την ενεργό συμμετοχή όλων των ευσεβών Χριστιανών στις διήμερες λατρευτικές εκδηλώσεις που γίνονται τόσο σε ομώνυμες εκκλησίες αλλά και σε ναούς όπως του Ιερού Ναού Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης του Πειραιά όπου «Ο ΚΟΡΑΗΣ» συνεχίζοντας την μακρόχρονη παράδοση της χιακής παροικίας, αποτίει φόρο τιμής στην Αγία.
Πέρα από την απαιτούμενη συνέχεια της θρησκευτικής παράδοσης οι απανταχού Χιώτες της διασποράς νιώθουν διαχρονικά την επιθυμία να ταυτοποιούν την περήφανη καταγωγή τους με σαφή αναφορά στην Αγία είτε με την ονοματοδότηση των συλλόγων τους όπως της Θεσσαλονίκης, των Πατρών, συλλόγων στην Αμερική, είτε με την κατασκευή ομώνυμων ναών όπως του Ιερού Ναού στον Βοτανικό, είτε με την παραγγελία για κατασκευή εικόνων της Αγίας με ποικίλη αγιογραφική τεχνοτροπία και εδώ είναι ένα πολύ ενδιαφέρον θέμα τεκμηρίωσης της ιστορικής και εκκλησιαστικής προέλευσης αυτών των εικόνων.
Κάθε Χιώτης, κάθε χιακή συλλογικότητα όπου και αν βρίσκεται θα έχει κάνει και μία αφιέρωση στην Αγία μας. Στην Ερμούπολη της Σύρου στον μητροπολιτικό ναό της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος υπάρχει η εικόνα της Αγίας Μαρκέλας με έξι(6) σκηνές του βίου της όπου εικονογραφήθηκε στον εργαστήριο αγιογραφίας της Αδελφότητας Σκήτης Αγίου Μάρκου όρους Πενθόδου Χίου, 1904. Η επιγραφή μάλιστα αναφέρει «ΑΓΙΑ ΜΑΡΚΕΛΛΑ, Δέησης των αδελφών της αδελφότητος ταύτης. Σκήτη Αγίου Μάρκου όρος Πενθόδου 1904.(Χίου)»
Από την ιστοσελίδα Syros Stories / Παναγιώτης Κουλουμπής[i] διαβάζουμε από τα αρχεία της Χιακής Αδελφότητας Σύρου ότι διενεργούνταν κάθε χρόνο και με κάθε επισημότητα μέχρι την παύση της λειτουργίας της συλλογικότητας ο εορτασμός της Αγίας. Μεγάλη εντύπωση μου προκάλεσε ένα απόκομμα εφημερίδας που αναφέρονταν σε μία ανάλογη ετήσια γιορτή περιλαμβανόταν παράλληλη εκδήλωση, την τέλεση μνημόσυνου στον Κοραή, και στους συντρόφους του Ρήγα Φεραίου, Αργέντη και Κορωνιό.
Στον Άγιο Νικόλαο Πειραιά υπάρχει η εικόνα της Αγίας Μαρκέλλας με έξι σκηνές του μαρτυρίου της αγιογραφημένη το 1951, στην Ιερά Μητρόπολη Θεσσαλονίκη «Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς» υπάρχει μόνιμη μαρμάρινη στήλη με αγιογραφία της που έγινε με επιμέλεια και δαπάνη του Συλλόγου το έτος 1919, ενώ στον Άγιο Κωνσταντίνο και Ελένης στον Πειραιά υπάρχει και δεύτερη εικόνα της Αγίας που έγινε με δαπάνη της Χιακή Αδελφότητα Αττικοβοιωτίας «Ο ΚΟΡΑΗΣ» που αγιογραφήθηκε το 1932 στο γυναικείο μοναστήρι Ιερός Παρθενώνας των Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Χίου. Για την πρώτη και παλαιότερη εικόνα θα αναφερθούμε παρακάτω.
Συνεχίζοντας την παράδοση της χιακής παροικίας του Πειραιά του προηγούμενου αιώνα, η Χιακή Αδελφότητα Αττικοβοιωτίας «Ο Κοραής» τελεί με απόλυτο σεβασμό την εορτή της Αγίας Μαρκέλλας στον Ιερό Ναό Αγίων Κωνσταντίνου και Ελένης Πειραιά, θέτοντας σε προσκύνηση και παράκληση την εικόνα της Αγίας Μαρκέλλας που φιλοτέχνησαν το 1905 οι Χιώτες παρεπιδημούντες όπως χαρακτηριστικά αναγράφεται στην ενυπόγραφη δήλωση του αγιογράφου της, Χριστόφορου Δ. Αναστασάκη[ii].
Οι Χιώτες του Πειραιά αφιέρωσαν αυτή την εικόνα στο κοντινότερο ναό στην χιώτικη συνοικία, ενώ η πλατεία που βρισκόταν μπροστά από τον ναό λεγόταν Χιώτικη πλατεία από τους Χιώτες που αποτέλεσαν τον πρώτο οικιστικό πυρήνα του Πειραιά (μαζί με τους Υδραίους). Η εικόνα αυτή εμφανίζει την Αγία Μαρκέλλα να κρατά τον σταυρό του μαρτυρίου και κλαδί φοινικιάς, πιστεύω όμως ότι κατέχει μία μοναδικότητα αφού εκτός τις τέσσερις σκηνές του μαρτυρικού της βίου, στα αριστερά της υπάρχουν τέσσερα θαυματουργά γεγονότα της Αγίας και κάτω από το κάθε θέμα υπάρχει μία χρονολογικά, περιεκτική και σύντομη περιγραφή.
Κάθε Χιώτης της διασποράς θέλει να δηλώνει τόσο την καταγωγή του όσο και να διατηρεί στενές σχέσεις με την πατρίδα την Χίο. Αυτό άλλωστε δείχνει το γεγονός ότι στις αγιογραφήσεις των εικόνων τόσο στην Σύρο όσο και στον Πειραιά, τις έκαναν μοναστήρια του νησιού.
Κάθε Χιώτης της διασποράς σέβεται το μέρος που ζει δεν ξεχνάει ποτέ την καταγωγή του και αυτό μπορεί να το δηλώνει με την αγάπη και τον εορτασμό στην προστάτιδα του νησιού, να αναζητά όπως αναγράφεται στην στήλη στο μνημείο του Ψυχάρη πάντοτε το φως του ήλιου της καλοσυνάτης πατρίδας του.
Χρόνια πολλά και του χρόνου υγιείς και δυνατοί.
Κυριάκος Τσιπούρας
Ταμίας της Χιακής Αδελφότητας Αττικοβοιωτίας «Ο ΚΟΡΑΗΣ»
[i] Στην ηλεκτρονική σελίδα υπάρχει το άρθρο του κυρίου Κουλουμπή με θέμα το αρχείο της Χιακής Αδελφότητας Σύρου https://www.syrostoday.gr/News/121090-Ta-arxeia-tis-Xiakis-Adelfotitas-Syroy.aspx
[ii] Διατριβή του Νικόλαου Γραίκου «Ακαδημαϊκές τάσεις της εκκλησιαστικής ζωγραφικής στην Ελλάδα κατά τον 19 αιώνα».
