ΑΡΘΡΟ ΜΑΡΚΟΥ ΣΚΟΥΦΑΛΟΥ ΠΡΟΕΔΡΟΥ ΕΓ ΧΙΟΥ ΤΗΣ ΑΔΕΔΥ
Σε όλα τα επίπεδα έχει ανοίξει η συζήτηση για το νόμο πλέον της ΝΔ για την εκπαίδευση, για τα όσα περιλαμβάνει για το περιεχόμενο των μαθημάτων γι αυτά που εισάγονται ή καταργούνται κλπ.
Εγείρεται ένα μεθοδολογικό ζήτημα που έχει να κάνει με το κριτήριο ανάλυσης της κάθε εκπαιδευτικής μεταρρύθμισης.
Ο Μαρξ από τη σκοπιά του τοποθετεί το ζήτημα πολύ συγκεκριμένα, αναφορικά με το πώς μεταχειρίζεται την αλήθεια η αστική επιστήμη και οι ταγοί της : «… Δεν πρόκειται τώρα πια για το αν είναι αληθινό αυτό ή εκείνο το θεώρημα, μα για το αν είναι ωφέλιμο ή επιζήμιο για το κεφάλαιο, αν ταιριάζει ή όχι στο κεφάλαιο, αν έρχεται σε σύγκρουση ή όχι με τις αστυνομικές διατάξεις.»[1]
Ο Δημήτρης Γληνός, αποκαλύπτοντας αυτά τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του αστικού κράτους έγραφε: «Η θεωρία , το κράτος υπεράνω των τάξεων, τη στιγμή που υπάρχουν τάξεις, είναι καθαρό ξεγέλασμα για να κρύψει την πραγματικότητα δηλαδή, το κράτος υπέρ της άρχουσας τάξης. Το ίδιο είναι ξεγέλασμα και η θεωρία “η παιδεία υπεράνω των τάξεων”, εκεί όπου υπάρχουν κοινωνικές τάξεις για να αποσκεπάσει την πραγματικότητα, δηλαδή το η παιδεία όργανο της άρχουσας τάξης»[2]
Αυτή είναι η φιλοσοφική βάση όλων των μεταρρυθμίσεων στον αστικό κόσμο μας, στην ιστορία της εκπαίδευσής μας, αυτή είναι και η φιλοσοφική βάση της μεταρρύθμισης επί κυβερνήσεως Νέας Δημοκρατίας το 2008, οι μεταρρυθμίσεις με τις σοσιαλδημοκρατικές κυβερνήσεις του ΠΑΣΟΚ οι μεταρρυθμίσεις του ΣΥΡΙΖΑ που επάξια τις συνεχίζει και τις επαυξάνει η σημερινή ΝΔ με το νέο αντιδραστικό νόμο της, με κοινή φυσικά μήτρα.
Ανεξάρτητα από τις τεχνοκρατικές παρατηρήσεις, οι οποίες κάθε φορά δίνουν και παίρνουν εκ μέρους της εντός των τειχών του συστήματος διανόησης, ανεξαρτήτως εάν αυτή φέρει πανεπιστημιακή ή και πρυτανική τήβεννο, πέρα από τις μεγαλοστομίες και μηρυκασμούς από υπουργικά και πρωθυπουργικά χείλη, από πρόθυμους του εργοδοτικού και κυβερνητικού συνδικαλισμού , δεν αναιρείται το κύριο, ότι η νέα γενιά πρέπει να συμμορφωθεί προς τας υποδείξεις σε επίπεδο φιλοσοφίας της ζωής και πράξης, ώστε να διαβιεί με βάση τα ειωθότα του κυρίαρχου κοινωνικοπολιτικού μας συστήματος.
Αλήθεια όμως όλα αυτά είναι καινούρια;
Από το Φλεβάρη του 1995- έχει την ιστορική σημασία του άσχετα οι νεότερες εκτιμήσεις του είναι ακόμα πιο απροκάλυπτες- διαβάζουμε στην έκθεση του ΟΟΣΑ για την αξιολόγηση του ελληνικού εκπαιδευτικού συστήματος:
«9: Είναι εύκολο γι αυτούς που βρίσκονται εκτός χώρου να πουν «ξοδέψτε περισσότερα» κι εμείς αναγνωρίζουμε ότι οι προτάσεις μας κοστίζουν χρήματα. Αλλά την ίδια ώρα η Ελλάδα έχει εντυπωσιακά , οικονομικά κεφάλαια. Υπάρχουν μεγάλοι πόροι αποθεμάτων οικογενειακής και κοινοτικής συμμετοχής δημιουργικότητας και πρωτοβουλίας που δεν έχουν αξιοποιηθεί….όσον αφορά την τριτοβάθμια εκπαίδευση, κάποια οικογενειακή συνεισφορά σε δίδακτρα και άλλες δαπάνες δεν αποκλείεται… Τα εκπαιδευτικά ιδρύματα είναι απαραίτητο να παραμείνουν πιστά στις αρχές τους, αλλά η υιοθέτηση ενός επιχειρηματικού πνεύματος, θα μπορούσε να ενισχύσει παρά να συρρικνώσει την ποιότητα που ήδη παρέχεται…
15:..Όλες αυτές οι υπερισχύουσες παραδοχές έχουν σε μεγάλο βαθμό αρνητικές συνεκδοχές, οι οποίες πρέπει να αντικατασταθούν από μια επαγγελματική ηθική που θέτει ως προϋπόθεση ότι οι δάσκαλοι/καθηγητές θα χρησιμοποιούν την πείρα τους με αλτρουιστική φροντίδα για τις ανάγκες των πελατών τους ..
45: Κατανοούμε ότι το δικαίωμα για δωρεάν παιδεία είναι κατοχυρωμένο από το σύνταγμα. Αλλά καθώς φαίνεται, αυτό δεν συμπεριλαμβάνει το δικαίωμα για δωρεάν σίτιση, διαμονή και βιβλία που συνολικά οδηγούν στη δημιουργία ενός οικοτροφείου φοιτητών που τους καθιστά μαλθακούς ως προς την πρόσκτηση μιας καλής εκπαίδευσης,,
85: Μια στρατηγική για την αλλαγή είναι απαραίτητη και πρέπει να περιλάβει…τη μακροπρόθεσμη προσπάθεια για την αλλαγή του Συντάγματος όπου αυτό εμποδίζει τις απαιτούμενες αλλαγές…» [3]
Στη Λευκή Βίβλο, βασικό καθοδηγητικό ντοκουμέντο της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναφέρεται ευθαρσώς στον πρόλογο και ως δεύτερη βασική αρχή «bring school and the business sector closer together» δηλαδή να έρθουν σε στενότερη επαφή και σύνδεση το σχολείο με τις επιχειρήσεις. Σε άλλο σημείο εξίσου καθαρά αναφέρεται: «Η σημερινή δομή των εκπαιδευτικών ιδρυμάτων πρέπει να αλλάξει…Παραμένουν δυστυχώς εξαιρετικά συμπαγή και εξακολουθούν να εκπαιδεύουν πολίτες για μόνιμη απασχόληση. Η εκπαίδευση θα μπορούσε να εκλογικευθεί προβλέποντας λιγότερο μακροχρόνιες σπουδές γενικές καταρτίσεις…Βραχύτερης διάρκειας και πρακτικότερες επαγγελματικές καταρτίσεις θα πρέπει να ενθαρρύνονται…Σήμερα χρειάζεται να επαναφέρουμε μια ευρεία γνωστική βάση που θα προετοιμάζει άτομα ικανά να χειριστούν τα τεχνικά εργαλεία που θα χρησιμοποιήσουν.»[4]
Όσον αφορά δε τους δείκτες της Ευρωπαϊκής Ένωσης για την αξιολόγηση της ποιότητας της εκπαίδευσης, στον πρώτο τομέα αναφέρονται οι επιδόσεις στα μαθηματικά, οι αναγνωστικές ικανότητες, οι επιδόσεις στις θετικές επιστήμες, οι επιδόσεις στις τεχνολογίες των πληροφοριών και επικοινωνιών , οι επιδόσεις στις ξένες γλώσσες και φυσικά η καλλιέργεια της επιχειρηματικότητας.[5]
Είναι φανερή από τα παραπάνω η αποσπασματικότητα, το μωσαϊκό γνώσεων, τέτοιων ώστε να δημιουργούν τους απασχολήσιμους ανθρώπους, οι οποίοι θα έχουν τις απαραίτητες δεξιότητες, που απαιτούνται στα πλαίσια των αλλαγών του καπιταλιστικού συστήματος, αλλά δε θα έχουν το κύριο, μια ολόπλευρα αναπτυγμένη προσωπικότητα ικανή όχι μόνο να ερμηνεύει τον κόσμο αλλά και να τον αλλάζει προς το καλύτερο.
Η αποστροφή στην ουσιαστική γνώση, έχει πάρει χαρακτηριστικά καταιγιστικά, ώστε να εμπεδωθεί πλήρως. Σε ανακοίνωση της Επιτροπής των Ευρωπαϊκών Κοινοτήτων (Βρυξέλλες 3-6-2009 & COM(2009)257 τελικό) η οποία αφορά στην κοινή δέσμευση για την απασχόληση, διαβάζουμε: «Η εκπαίδευση και η κατάρτιση πρέπει να συνδεθούν ακόμη περισσότερο με τις ανάγκες της αγοράς, συμπεριλαμβανομένων και των παραδοσιακών κλάδων της οικονομίας: οι νέοι χρειάζεται να έχουν τις σωστές δεξιότητες προκειμένου να μπορέσουν να επωφεληθούν από τις σημερινές ευκαιρίες απασχόλησης καθώς και τις απαραίτητες εγκάρσιες δεξιότητες ώστε να μπορούν να προσαρμόζονται σε μια γρήγορα μεταβαλλόμενη αγορά εργασίας. Η έλλειψη αναγνώρισης των δεξιοτήτων και ικανοτήτων που αποκτώνται στο πλαίσιο της άτυπης μάθησης, εμποδίζει τις ευκαιρίες απασχόλησης (….)Διάφορες συμπράξεις μεταξύ πανεπιστημίων και επιχειρήσεων αποσκοπούν στη βελτίωση του διδακτικού προγράμματος, της επιχειρηματικότητας και της μεταβίβασης της γνώσης. Οι πρωτοβουλίες αυτές πρέπει να αποτελέσουν γενική πρακτική και να προσφέρουν τη βάση για τα προγράμματα εκπαίδευσης και κατάρτισης.»[6]
Στον Κανονισμό μάλιστα (ΕΚ) αριθ. 452/2008 του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου και του Συμβουλίου, της 23ης Απριλίου 2008 , σχετικά με την παραγωγή και την ανάπτυξη στατιστικών για την εκπαίδευση και τη διά βίου μάθηση, αυτή ορίζεται με έναν χαρακτηριστικά ωμό τρόπο: «Η διά βίου μάθηση αποτελεί κύριο παράγοντα για την ανάπτυξη και την προώθηση ενός εργατικού δυναμικού με δεξιότητες, κατάρτιση και προσαρμοστικότητα…» δηλαδή ένα ανθρώπινο δυναμικό , που θα είναι ένα εργαλείο στα χέρια του κεφαλαίου, ευπροσάρμοστο, ευέλικτο και με στοιχειώδεις δεξιότητες , όχι γνώσεις, άλλωστε δεν αποφεύγεται τυχαία ακόμα και η χρήση του όρου σε αυτούς τους ορισμούς.[7]
Και επειδή κάποιοι είναι καλοί μαθητές , σε συνάντηση το Νοέμβρη του 2009 του προέδρου του Βιομηχανικού Επιμελητηρίου Ελλάδος, κ. Μίχαλου με την υπουργό Παιδείας κ. Άννα Διαμαντοπούλου κατατέθηκαν τα κάτωθι :
«Συμφωνήσαμε στην ανάγκη κοινής προσπάθειας για θέματα που αφορούν τόσο τη Διά Βίου Εκπαίδευση όσο και την κατάρτιση των επιχειρηματιών και των εργαζομένων» κατέθεσε μετά τη συνάντηση τους η Υπουργός. Αποκαλυπτικό για τη …θεματολογία αυτής της συνεργασίας είναι το υπόμνημα που κατέθεσε τότε το ΕΒΕΑ στην υπουργό, στο οποίο ζητούσε «να ενισχυθεί ο ανταγωνισμός στην τριτοβάθμια εκπαίδευση, αλλά και να δημιουργηθεί ένας αξιόπιστος και δίκαιος μηχανισμός αξιολόγησης των πανεπιστημίων». Υποστήριζε την «αυτονομία των πανεπιστημιακών ιδρυμάτων», αφού, σύμφωνα με το ΕΒΕΑ, «τα πανεπιστήμιά μας σε νοοτροπία δε διαφέρουν από τις μονοπωλιακές ΔΕΚΟ. Αρνούνται τον ανταγωνισμό, αγνοούν τις ανάγκες της παραγωγής και των επιχειρήσεων και δεν έχουν κίνητρα να αναπτύξουν κοινά ερευνητικά προγράμματα με ελληνικές ή και ξένες επιχειρήσεις».
Το υπόμνημα του ΕΒΕΑ περιελάμβανε και αιτήματα όπως: «Απελευθέρωση της τριτοβάθμιας εκπαίδευσης από το κρατικό μονοπώλιο», «αναβάθμιση των προγραμμάτων ενδοεπιχειρησιακής κατάρτισης», «πληρέστερη διασύνδεση της εκπαίδευσης (δευτεροβάθμιας, τεχνικής – επαγγελματικής, τριτοβάθμιας, μεταπτυχιακής) με την αγορά εργασίας».
Επιπλέον, απαιτούσε «εκπαίδευση για τη διάδοση του επιχειρηματικού πνεύματος και την καλλιέργεια μιας σύγχρονης επιχειρηματικής νοοτροπίας», υποδεικνύοντας μαθήματα και απαιτώντας «επιμόρφωση εκπαιδευτικών»! Και συνέχιζε : «Συνεργασία δημοσίου και ιδιωτικού τομέα για την προώθηση της χρηματοδότησης της έρευνας», «εφαρμογή ανεξάρτητου και αξιόπιστου συστήματος αξιολόγησης όλων των φορέων της εκπαίδευσης και η σύνδεση της χρηματοδότησής τους με τα αποτελέσματα της αξιολόγησης», «σύνταξη και δημοσιοποίηση ετήσιας έκθεσης αξιολόγησης».
Απ’ τις θέσεις του ΕΒΕΑ και την εμφανή ομοιότητά τους με πολλές απ’ τις θέσεις των ΠΑΣΟΚ, ΣΥΡΙΖΑ, ΝΔ μπορούμε να καταλάβουμε , πώς τα αστικά κόμματα διαμεσολαβούν τις επιταγές της άρχουσας τάξης της χώρας μας.
Για όσους δε απορούν, γιατί τα εικαστικά εξοβελίζονται από το Λύκειο, γλαφυρά και αποκαλυπτικά αναφέρεται σε προγενέτερο κείμενο-2007- του τμήματος εκπαίδευσης του Υπουργείου Παιδείας των ΗΠΑ: «Η ισχυροποίηση των επιτευγμάτων στα μαθηματικά και στην επιστήμη είναι μια οικονομική επιβολή για το έθνος και τους πολίτες ατομικά. Καθώς είναι αναμενόμενο, οι εργοδότες θα αυξήσουν την εξάρτησή τους από τα προηγμένα μαθηματικά και τις δυνατότητες της επιστήμης, τα Λύκεια πρέπει να παρέχουν πιο αυστηρή διδασκαλία σε αυτά τα αντικείμενα» [8]
Το κύριο λοιπόν τα κελεύσματα των εργοδοτών, η στροφή στα εφαρμοσμένα μαθηματικά, ασχέτως πώς και σε ποια κατεύθυνση διδάσκονται, ο ανορθολογισμός στο ποια μαθήματα μένουν ή καταργούνται, αρκεί να υπηρετηθεί το κύριο, που είναι η κερδοφορία των επιχειρήσεων, σε βάρος της ολόπλευρης μόρφωσης της νέας γενιάς.
Αξιοσημείωτο όμως είναι , διότι όλοι αυτοί κάνουν τη δουλειά τους και την κάνουν καλά, πώς οι λαϊκές οικογένειες, που τα παιδιά τους αλέθονται στις αντιεκπαιδευτικές συμπληγάδες των κυβερνήσεων της αστικής τάξης, διαμεσολαβούν αυτά τα μέτρα και τις επιπτώσεις τους στη ζωή τους και στη ζωή των παιδιών τους.
Καλούμαστε λοιπόν να σπάσουμε το απόστημα μια μεταφυσικής προσέγγισης όλων αυτών των αντιδραστικών μεταρρυθμίσεων που αποδίδονται μέσω της κυρίαρχης χειραγώγησης των media γενικά και των social media ειδικά , πότε σε θέμα τεχνοκρατικής αντίληψης, πότε σε θέμα τόλμης ή μη για μεταρρυθμίσεις , πότε σε νεωτεριστική, μοντέρνα ή όχι τάση, πότε σε υποστηριχτές της καινοτομίας και της εξωστρέφειας ή το αντίθετο.
Στην ίδια αποπροσανατολιστική κατεύθυνση λειτουργεί και ο εμπειρισμός του βιόκοσμου, ως εργαλείου και αναλυτικού παραδείγματος για την κατανόηση της πολυπλοκότητας της σημερινής ταξικής κοινωνίας και των φαινομένων της. «Εμείς σε δύσκολα χρόνια μάθαμε γράμματα», «όποιος διαβάζει δεν πρόκειται να πάει χαμένος», «Από το χωριό μας βγήκαν χ γιατροί αν και πεινούσαμε» κλπ.
Αυτές οι προσεγγίσεις και πάλι αφήνουν απέξω το σύνολο των κοινωνικοοικονομικών σχέσεων του κυρίαρχου κοινωνικού σχηματισμού, του καπιταλισμού και το πώς επιδρούσε και μετασχημάτιζε και τα εκπαιδευτικά δρώμενα.
Ήταν άλλες οι ανάγκες του στην αρχή της βιομηχανικής επανάστασης και εντεύθεν μέχρι και τη δεκαετία του 70 , που επιζητούσε και απαιτούσε ειδικευμένο προσωπικό υψηλής μόρφωσης , μαζική εκπαίδευση των εργαζόμενων μαζών για να ανταπεξέλθει στον ανταγωνισμό του με τα άλλα καπιταλιστικά στρατόπεδα, αλλά και για να τις εντάξει στη χρήση των επιτευγμάτων της επιστημονικοτεχνικής επανάστασης, είχε βγει από δυο ιμπεριαλιστικούς πολέμους, το εργατικό λαϊκό κίνημα ήταν σε ανάταση σε σχέση με σήμερα και φυσικά υπήρχε και το αντίπαλο δέος του σοσιαλιστικού στρατοπέδου με το «Σπούτνικ σοκ» και πολλά άλλα.
Ήταν φυσικό λοιπόν το βάρος να το ρίξει η αστική τάξη στη μαζική γενική μόρφωση του λαού , γιατί έτσι απαιτούσαν οι συνθήκες κερδοφορίας της , χωρίς φυσικά αυτό να σημαίνει ότι έπαψε ποτέ η παιδεία να είναι ταξική και όροι αναπαραγωγής της εργατικής τάξης να γίνονται, χωρίς αυτή την παράμετρο. Αν δηλαδή δούμε τις στατιστικές σε κάθε εποχή , δε θα δούμε ανατροπή των ταξικών φραγμών σε σχέση με την πρόσβαση στην εκπαίδευση ανάμεσα στη ύπαιθρο και στην πόλη ή στις εργατογειτονιές και στα βόρεια προάστια.
Σήμερα οι ανάγκες των λαϊκών οικογενειών έχουν αυξηθεί, οι μορφωτικές απαιτήσεις της νεολαίας διευρύνονται, η επιστήμη και τα επιτεύγματά της τρέχουν με ιλιγγιώδεις ρυθμούς, αλλά παρόλα αυτά η μόρφωση, η εκπαίδευση από τη μια μεριά περιορίζεται στα παιδιά της άρχουσας τάξης και σε αυτά που εξαγοράζει από την εργατική τάξη και τα άλλα καταπιεσμένα στρώματα και από την άλλη στη συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών των λαϊκών οικογενειών , που βιώνουν την ημιμάθεια και την απασχολησιμότητα.
Ταυτόχρονα η εκπαίδευση, αποτελεί μια δυναμική αγορά αφαίμαξης των λαϊκών εισοδημάτων στην οποία «πωλούνται» πτυχία, διδακτικές μονάδες , μεταπτυχιακά και όλα όσα βιώνουμε και εμείς και τα παιδιά μας, πληρώνοντας αδρά την ελπίδα για μια θέση στον ήλιο, δηλαδή θέση στην αγορά εργασίας, εκπληρώνοντας το «έσο ανταγωνιστικός».
Αυτά λοιπόν δεν μας τα λύνει η αναγωγή στον εμπειρισμό και στον υποκειμενισμό.
Σε τελική ανάλυση, καλούμαστε και είμαστε καταδικασμένοι, αν θέλουμε να αλλάξουμε τη ζωή μας εμείς οι από κάτω να διαβάζουμε τα κοινωνικά δρώμενα με ταξικό κριτήριο και με γνώμονα τον αγώνα για να «γυρίσει ο ήλιος», γιατί έχουμε να αντιμετωπίσουμε κι αυτούς που λέει ο ποιητής μας Νικηφόρος Βρεττάκος:
Υπάρχουν σοφοί
Που σκάφτουν τον ήλιο με ακάθαρτα χέρια.
Μην εμπιστεύεστε!…
ΜΑΡΚΟΣ ΣΚΟΥΦΑΛΟΣ
[1] Καρλ Μαρξ: «Το κεφάλαιο» τόμος 1 σελ 21 εκδ Σύγχρονη Εποχή Αθήνα 2005
[2] Γληνός Δ: Εκλεκτές Σελίδες Τόμος Α, σελίδα 32, εκδ Στοχαστής.
[3] Περιοδικό ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Φθινόπωρο 2001 Τεύχος 7 σελ. 42
[4] COM (95) 590 ΝΟΕΜΒΡΙΟΣ 1995.
[5] Περιοδικό ΘΕΜΑΤΑ ΠΑΙΔΕΙΑΣ Φθινόπωρο 2001 Τεύχος 7 σελίδα 43 και στο http://studies.protovoulia.org/statistika.php
[6] Στο http://eur-lex.europa.eu/LexUriServ/LexUriServ.do?uri=COM:2009:0257:FIN:EL:PDF σελ 7-8
[7] Επίσημη Εφημερίδα αριθ. L 145 της 04/06/2008 σ. 0227 – 0233
[8] www.ed.gov Strategic Plan For Fiscal Years 2007-12, U.S Department of Education σελ 21 «Strengthening mathematics and science achievement is an economic imperative for the nation and for individual citizens. As prospective employers increase their reliance upon advance mathematics and science skills, high schools must provide more rigorous instruction in this subjects..»
