Του Γεωργίου Φωτ. Παπαδόπουλου- Κήρυκα θείου λόγου
Πολλές φορές, όταν ασπαζόμαστε την ιερή εικόνα ενός εκάστου των τεσσάρων Αγίων Αποστόλων και Ευαγγελιστών (Ματθαίου, Μάρκου, Λουκά, Ιωάννου) διαπιστώνουμε δίπλα στο πρόσωπό τους (είτε πάνω από το κεφάλι τους, είτε στα πόδια τους ή στο πλάι) να εικονίζεται μια μορφή που, προσδίδει σημειολογικό γνώρισμα στον Άγιο.
Ειδικότερα, δίπλα στον Ευαγγελιστή Ματθαίο εμφανίζεται ένα ανθρώπινο-αγγελικό πρόσωπο, δίπλα στον Μάρκο ένα λιοντάρι, δίπλα στον Λουκά ένα βόδι και δίπλα στον Ιωάννη ένας αετός.
Ο συμβολισμός αυτός έλκει την προέλευσή του από την ίδια την Αγία Γραφή.
Στο βιβλίο των προφητειών του Ιεζεκιήλ, διαβάζουμε για το θαυμαστό όραμα που ο Προφήτης είδε, όταν άνοιξε ο ουρανός και η δόξα του Θεού αποτυπώθηκε μεταξύ τεσσάρων ζώων, που η ομοίωση των προσώπων τους ήταν «πρόσωπον ανθρώπου και πρόσωπον λέοντος και πρόσωπον μόσχου και πρόσωπον αετού» (Ιεζεκιήλ Α΄, 10).
Τα τέσσερα αυτά χαρακτηριστικά-ιδιότητες είχε ο Μεσσίας Χριστός, ο Υιός και Λόγος του Θεού, τον οποίο περιέγραψαν οι τέσσερις Ευαγγελιστές.
Έτσι, ο Ευαγγελιστής Ματθαίος, αναφερόμενος στον Χριστό και αποδεικνύοντας ότι είναι πραγματικά από το γένος του Δαυίδ και του Αβραάμ, αναμενόμενος Μεσσίας, Τον παρουσιάζει στο Ευαγγέλιό του κατά τον ανθρώπινο και μεσσιανικό Του χαρακτήρα. Γι΄αυτό και λαμβάνει – το πλησίον του Ματθαίου ζώο – ανθρώπινη μορφή.
Ο Ευαγγελιστής Μάρκος, περιγράφει στο Ευαγγέλιό του τον ηγεμονικό και βασιλικό χαρακτήρα του Χριστού, γι αυτό δίπλα του εικονίζεται το λιοντάρι (που έχει ηγεμονικό χαρακτήρα και δεσπόζει των άλλων ζώων).
Ο Ευαγγελιστής Λουκάς, έχει δίπλα του το μοσχάρι, διότι περιγράφει τον ιερατικό χαρακτήρα του Χριστού (ως γνωστόν, στην Παλαιά Διαθήκη το μοσχάρι ήταν άμεσα συνυφασμένο με τις ιερουργίες).
Ο Ευαγγελιστής Ιωάννης (ο Θεολόγος), έχει δίπλα του τον αετό, ως υψιπέτης της θεολογίας, αφού περιέγραψε πάνω από οποιονδήποτε άλλον την θεότητα του Χριστού και θεολόγησε σε ύψιστο βαθμό με τα ιερά του γράμματα (ως γνωστόν, ο αετός δεσπόζει στο ύψος των αιθέρων πάνω από κάθε πτηνό).
Δηλαδή, συμπερασματικά, όπως ακριβώς τα τέσσερα Ευαγγέλια εικονίζουν τους τέσσερις βασικούς χαρακτήρες του Χριστού – ανθρώπινο, ηγεμονικό, ιερατικό, θεϊκό – τους οποίους περιέγραψε κάθε Ευαγγελιστής χαρακτηριστικά, έτσι και οι μορφές των τεσσάρων αυτών ζώων εικονίζονται συμβολικά δίπλα στους Ευαγγελιστές, σε μαρτυρία και απόδειξη των ιδιοτήτων αυτών του Χριστού.
