ΒΙΛΑ-ΠΩΛΟΓΙΩΡΓΗ [neoiorizontes.gr]
Δύο ιστορικά κτήρια της πόλης των Χανίων θα μετατραπούν σε πολυχώρους πολιτισμού. Ο λόγος για την βίλα Σβαρτς στην περιοχή της Χαλέπας και την βίλα Πωλογιώργη στην περιοχή της Αμπεριάς.
Τα κτήρια αυτά θα αποκατασταθούν μέσα από μια προγραμματική σύμβαση της Πολιτιστικής Επιχείρησης ΚΕΠΕΔΗΧ – ΚΑΜ και του Δήμου Χανίων μέσω της πράξης “Μελέτες ωρίμανσης έργων πολιτισμού του ΕΣΠΑ 2021-2027”, ενώ μέσα από τη σύμβαση θα γίνουν όλες οι απαραίτητες μελέτες και θα τρέξουν οι διαδικασίες που απαιτούνται για την αποκατάσταση και επανάχρηση των δύο κτιρίων προκειμένου να λειτουργήσουν ως πολιτιστικοί πολυχώροι.
Τα δύο ιστορικά κτήρια, που έχουν κηρυχθεί ως ιστορικά διατηρητέα μνημεία ως σημαντικά αρχιτεκτονικά δημιουργήματα του παρελθόντος, είναι σήμερα ερειπωμένα γι αυτό και η διάσωση τους θεωρείται αναγκαία, ενώ παράλληλα θα αξιοποιηθούν για την προαγωγή του πολιτισμού στον Δήμο Χανίων.
Συγκεκριμένα, η βίλα Σβαρτς, μετά την αποκατάστασή της προτείνεται να λειτουργήσει ως πολιτιστικός πολυχώρος για την έκθεση και συντήρηση των μόνιμων συλλογών του Δήμου Χανίων και των Νομικών του Προσώπων (Συλλογές Δημοτικής Πινακοθήκης, Δημοτικών Βιβλιοθηκών), ενώ η βίλα Πωλογιώργη, μετά την αποκατάστασή της, προτείνεται να λειτουργήσει ως πολιτιστικός πολυχώρος για ποικίλες δράσεις στους τομείς των σύγχρονων εικαστικών και εφαρμοσμένων τεχνών (φωτογραφία, κινηματογράφος, χαρακτική, γλυπτική, κεραμική, γραφιστική, σχεδιασμός, διακόσμηση, τυπογραφία, κόμικς ).
Οι δύο πολιτιστικοί συμπληρώνοντας και ενισχύοντας τη λειτουργία των λοιπών υφιστάμενων πολιτιστικών χώρων στο Δήμο Χανίων (ΚΑΜ, Θέατρο Μίκης Θεοδωράκης, Δημοτική Πινακοθήκη ) και σε απόλυτη συνέργεια με τους σχεδιαζόμενους νέους πολιτιστικούς χώρους (Νεώρια, Νέα Δημοτική Βιβλιοθήκη), καθιστώντας τα Χανιά ως ένα ιδιαίτερα αξιόλογο κέντρο πολιτισμού στη νοτιοανατολική Μεσόγειο.
Το ερειπωμένο αρχοντικό του Χαράλαμπου Πωλογιώργη, ένα από τα σημαντικότερα διατηρητέα της πόλης, βρίσκεται στην περιοχή της Αμπεριάς. Το κτήριο κτίστηκε από την οικογένεια Θεμιστοκλή Ποθητού, γύρω στα 1870 και περιελάμβανε δυο κτήρια, ένα ισόγειο και ένα διώροφο με τα υποστατικά του.
Το συγκρότημα περιέβαλε μεγάλη αυλή με φούρνους, στάβλους. Πλακοστρωμένος διάδρομος οδηγεί στη σκάλα του ορόφου και στο τζαμωτό βορεινό διάδρομο του σπιτιού, όπου τα δωμάτια βρίσκονται στη σειρά. Θαυμάσια χρωματιστά ταβάνια διακοσμούσαν τους χώρους του ορόφου, τα υπολείμματα των οποίων υπάρχουν ακόμη.
Το κτήριο περιήλθε από προίκα στα χέρια του Χαράλαμπου Πωλογιώργη, ενός από τους πολιτικούς την εποχή του τέλους της τουρκοκρατίας και της κρητικής πολιτείας, ο οποίος και του έκανε προσθήκες και επισκευές.
Αργότερα, μετά το 1920, χρησιμοποιήθηκε σαν παράρτημα του νοσοκομείου και κατά τη διάρκεια της γερμανικής κατοχής, χρησιμοποιήθηκε από τον Ερυθρό Σταυρό.
Το 1985, περιήλθε στην κυριότητα του Δήμου Χανίων για πολιτιστική χρήση και έκτοτε όμως έχει εγκαταλειφθεί. Το 1993 συντάχθηκε μελέτη για την αποτύπωση και την αποκατάσταση του, χωρίς μέχρι σήμερα να υπάρξει συνέχεια.
Η βίλα κατασκευάστηκε, γύρω στο 1860 (επί Τουρκοκρατίας), από τη βαρόνη Σβαρτς για ιδιοκατοίκηση και έχει κηρυχθεί ιστορικό διατηρητέο μνημείο (με τη 31/58650/ 5388/28.12.74 Υπουργική Απόφαση του Υπουργείου Πολιτισμού και Επιστημών, που δημοσιεύτηκε στο ΦΕΚ15/15.01.75, τεύχος 2).
Από το 1865 υπήρξε το επίκεντρο κάθε κοινωνικής και φιλανθρωπικής κίνησης στην Κρήτη, στα τελευταία χρόνια της Τουρκοκρατίας και εκείνα της Αρμοστείας στο νησί.
Φιλοξένησε αρκετές φιλανθρωπικές εκδηλώσεις της εποχής καθώς η ίδια η βαρόνη χαρακτηρίζονταν τόσο για τις αγαθοεργίες όσο και για τη φιλοζωία της. Το κτίσμα κατασκευάστηκε στα πρότυπα της εποχής και αρκετά υλικά, όπως τα πατώματα, μεταφέρθηκαν από το εξωτερικό. Η αποκαρδιωτική εικόνα που αντικρίζει σήμερα ο επισκέπτης, καμία σχέση δεν έχει με την αίγλη που απέπνεε το κτίσμα στο παρελθόν.
Έξοχο παράδειγμα νεοκλασσικής αρχιτεκτονικής όπως αυτή εφαρμόστηκε τις τελευταίες δεκαετίες της τουρκοκρατίας.
Κτισμένο στον τύπο της βίλας, το κτίριο διακρίνεται για την κομψότητα, την ισορροπία των όγκων του και την λιτότητα των μορφών του. Ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζουν η διαμόρφωση της κύριας εισόδου, που ανοίγεται στην αυλή, με την μαρμάρινη σκάλα και το προστώο, καθώς και ο εσωτερικός διάκοσμος του κτίσματος.
