Γράφει ο επίτιμος Λυκειάρχης
Χριστοφόρος Γ. Γατανάς.
«Όλβιος όστις της Ιστορίας έσχε μάθησιν»΄ έτσι έγραψεν ο τραγικός ποιητής
Ευριπίδης (480- 406 π.Χ.).
Από τα 1964 ονομάζομαι Ιστορικός και Αρχαιολόγος, που έλαβα το πτυχίον από τη
Φιλοσοφική Σχολή του Εθνικού και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Η Χιακή γενεαλογία είναι από τις πιο μεγάλες και παλαιές και υπερβαίνει κάθε άλλον
ελληνικό τόπο.
Η Χίος εδέχθη συνεχείς επιδρομές των πειρατών και ιδιαίτερα των Τούρκων. Η Χίος
βρισκόταν τότε κάτω από την εξουσία των Βυζαντινών , εδέχθη την προστασία τους
ως αναπαραγωγική και μαστιχοφόρος επαρχία ,είχαν ιδρύσει εδώ στη Χίον ναυτική
και στρατιωτική βάση.
Από το 900 μ.Χ. και μετά, είχαν εγκατασταθεί μονίμως πλείστα Βυζαντινά γένη και
μεταγενέστερα μέχρι στα 1100. Αργότερα από τα 1400 μ.Χ. μέχρι στα 1700,
υπάρχουν εδώ πολλά Βυζαντινά γένη και έρχονται και άλλα μέχρι στα 1566
ενδιάμεσα και άλλα.
Την Χίον κατείχαν μέχρι στα 1566 οι Ιουστινιάνες από την Γένουα.
Στα 1566 μέχρι στα 1912 την Χίον κατείχαν οι Τούρκοι.
Στα 1346 η Χίος παρεδόθη στον Σίμων Βινιόζον στο όνομα της Γένουας. Επίσημα
στα 1346 στη Χίο υπήρχαν Βυζαντινοί άρχοντες.
Ο Γενουάτης Ιερώνυμος Ιουστινιάνης στα 1600, αναφέρει τους Χρυσοβουλάττους
ευγενείς της Χίου , ανάμεσά τους ο οίκος των Φωκάδων που κατοικούσαν στη
Βολισσό, Σιδηρούντα και Φυτά΄ μέχρι σήμερα ένα χωράφι στο χωριό μου Φυτά ,
λέγεται τα Φωκάδικα, ιδιοκτησίας της οικογένειας Μιχ. Μπουρέκα. Οι Φωκάδες
κατοίκησαν αργότερα και στα Διευχά. Οι Φωκάδες εγκαταστάθηκαν στη Χίο στην
εποχή του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή( 969 – 976), καταγόμενος από την
Αρμενία.
Στα 1511 οι Βυζαντινοί αριστοκράτες έγραψαν στη Δημοκρατία της Γένουας,
υπερασπίζοντας τα δικαιώματα και τα συμφέροντα της Νέας Μονής.
Έχουν υπογράψει οι Πετροκόκκινοι, Φραγκόπουλοι, Γορδάτοι, Αργένται, Ράλληδες,
Τριαντάφυλλοι, Σγουρόπουλοι, Καναβούτσηδες, Διασωρινοί, Ροδοκανάκηδες και
άλλοι.
Ανά τους αιώνες επέρασαν απ΄ εδώ ξένοι περιηγητές και έγραψαν ευγενέστερες
οικογένειες της Χίου τους Κατακουζηνούς, Μαυροκορδάτους, Κομνηνούς,
Πετροκοκκίνους, Σεβαστόπουλους, Ροδοκανάκηδες, Σκυλίτσηδες, Νεγρεπόνται,
Αγγέλους, Βατάτζηδες και άλλοι.
Οι Φωκάδες ήσαν οι αυθέντες και οι Διοικητές της Χίου, ήλθαν στο νησί μας με την
άδεια του αυτοκράτορα Ιωάννη Τσιμισκή και σήμερα υπάρχουν στη Βολισσό και
Διευχά και παλαιότερα στη Σιδηρούντα, Πισπιλούντα και Φυτά.
Ο Ιερώνυμος Ιουστινιάνης αναφέρει μέχρι τα 1600, οι Φωκάδες είχαν πολλές
διακρίσεις και προνόμια.
Στα 1627 φαίνεται ο Ιωάννης Πετροκόκκινος επίτροπος με τον Κορέση, της Ιεράς
Μονής Μουνδών. Στον κώδικα της Ιεράς Μονής Μουνδών στα 1691, στα 1694 και
1695 φέρεται δημόσιος νοτάριος Λεωνής Πετροκόκκινος γεωμέτρης.
Στα 1698 Ιερομόναχος ήταν ο Γρηγόριος Πετροκόκκινος .
Στους κώδικες της Νέας Μονής στα 1705, γράφονται ο Αντώνιος Πετροκόκκινος, ο
Ευστράτιος Πετροκόκκινος της Ιεράς Μονής Μουνδών μαζί με τον Ν. Μαυροκορδάτο
και Χατζή Λουκά Σγούτα. Άλλοι Πετροκόκκινοι στους κώδικες της Ιεράς Μονής
Μουνδών γράφονται οι Παντελής 1601, Λεωνής 1777, Μισέ Λουκής 1743- 1760,
Ζωρζής 1723, 1754 Μισέ Ζαννής 1707, Μισέ Ματθαίος, 1723, Ιάκωβος
Πετροκόκκινος 1710 Λεωνής Πετροκόκκινος Δημογέροντας ο ίδιος στα 1711
στους κώδικες της Νέας Μονής, Μισέρ Ιωάννης Πετροκόκκινος στους κώδικες της Ι.
Μονής Μουνδών στα 1746.
Όπως εγράψαμε, από τα 900 μ.Χ. είχαν εγκατασταθεί μόνιμα στη Χίο πολλά
Βυζαντινά γένη μέχρι 1100 μ.Χ.
Ήσαν τα Βυζαντινά ονόματα της εποχής εκείνης οι Άγγελοι, Αγέλαστοι, Αμαρτωλοί,
Αληθινοί, Βρανάδες, Βαγιάνοι, Γορδάτοι, Γουναρόπουλοι, Γαβάδες, Διασωρινοί,
Δαμαλάδες, Δρομοκαΐται, Δούκες ,Κομνηνοί, Καλόθετοι, Κατακουζηνοί, Κυδώνες,
Κορέσιοι, Λασκάρεις, Μουζάλωνες, Μινδώνιοι, Μαύροι, Μακρινοί, Μόσχοι,
Μονομάχοι, Πετροκόκκινοι, Πετρίτσαι, Ροδοκανάκαι, Σγουρόπουλοι, Σκυλίτσαι,
Φωκάδες, Φραγκόπουλοι, Χρυσοβέργαι, Χρυσολωράδες, Χαλκιόπουλοι, Ψελλοί κ.α.
Μετέπειτα, από τα 1400 μέχρι τα 1700 μ.Χ. ήσαν στη Χίο όλα τα γένη και τώρα άλλα,
όπως , τα γένη Παλαιολόγων, Σοφιανών, Λασκάρεων, Ζαμπλακόνων, Φραντζήδων,
Καλλέργαι, Γκλαβάδες, Κοντόσταυλοι, Σγουροί, Ράλληδες, Γαλάται, Πάγκαλοι,
Σκαραμαγκάδες, Μελισσινοί, Ευγενικοί κ.α.
Από τα 1450 και μετά, υπάρχει εδώ το επώνυμο Δρομοκαΐτης . Στα 1362 ο
Θεοφύλακτος Δρομοκαΐτης ήσαν « καθολικός κριτής των Ρωμαίων». Την ίδια χρονιά,
ο Θεοφύλακτος αποστέλλεται με έγγραφο του αυτοκράτορα Ιωάννη Παλαιολόγου
στην Δημοκρατία των Ενετών ως πρεσβευτής.
Ο Ιάκωβος Δρομοκαΐτης απηγχονίσθη στα 1822 στην πλατεία Βουνακίου με τους
λοιπούς προύχοντες της Χίου και τον Μητροπολίτη Πλάτωνα.
Ο Πέτρος Σκυλίτσης ονομαστός της τότε επαρχίας (1500 και μετά) , ίδρυσε τον
πυρήνα του παλαιού Νοσοκομείου Χίου, που μέχρι σήμερα ονομάζεται Σκυλίτσειον.
Ο Παντελής Νικ. Αργέντης, σύζυγον είχε από τα 1880 τη Φανή Σκυλίτση. Αυτός ο
Αργέντης ίδρυσε το Αργέντειο Θεραπευτήριο στα 1911, μέσα στο σημερινό
Νοσοκομείο. Ανεκηρύχθη Μέγας Ευεργέτης της Χίου.
Στο χωριό μου τα Φυτά, Β. του χωριού και Α. της εκκλησίας του Αγίου Γεωργίου,
είναι το μεγάλο χωράφι ο Άγγελος με την γάργαρη πηγή του νερού.
Βυζαντινό είναι τοπωνύμιο . Ανήκε στη Νέα Μονή και στα 1870 επωλήθη στον ιερέα
των Φυτών Παναγιώτη Κοντολιό.
Στα Φυτά το τοπωνύμιο Αγριομέλισσα , είναι Βυζαντινής προελεύσεως. Πάλι στα
Φυτά, το τοπωνύμιο Μελιγαλάς, μεσαιωνικής είναι προελεύσεως.
Κολόμπου ο τσόμπος΄ τοπωνύμιο των Φυτών από το πέρασμα του Χρ. Κολόμπου
στα 1484.
Η Ομαλή, στα Φυτά, Βυζαντινό τοπωνύμιο.
Ο Πετρίτσης, Βυζαντινό τοπωνύμιο του χωριού μου Φυτά.
Η Τζόγια, τοπωνύμιο Φυτών, από το πέρασμα των Γενουατών.
Η Φράγκαινα, τοπωνύμιο των Φυτών, προελεύσεως Γένουας.
Τα Φωκάδικα πάλι του χωριού μου, από τους Φωκάδες, γένος Βυζαντινό.
Καπασάς, Χουσεΐνη το αλώνι, τοπωνύμια των Φυτών, τουρκικής προελεύσεως.
Το γένος οι Κορέσιοι, είναι στη Χίο από τον 14 ο αιώνα.
Στο χωριό Λιθί υπάρχει ο πύργος παλαιός του Κορέση.
Στα 1319 0 Λέων Καλόθετος , Διοικητής ήταν της νήσου Χίου.
Στο χωριό μου τα Φυτά, φαίνεται το Βυζαντινό τοπωνύμιο , ο Καλόθετος.
Στην εποχή των Γενουατών, Διοικητής της Χίου ήταν στα 1505 ο Ροδοκανάκης
Μελερές.
Επίσημα και εξαίρετα Χιακά γένη, είναι οι Αγέλαστοι, Αυγερινοί, Ασπιώτου, Άμοιροι,
Βλάτα, Βερβέρη, Βλαστοί, Βούροι, Γλαράκη, Ζυγομαλάδες, Θαλασσινοί, ήταν στη Χίο
από τα 1600 μέχρι τα 1800, οι Καλουτάδες, Μελισσινοί, Μαυροκορδάται, Πασπάται,
Σγούται, Σαμωνάδες, Σκουλούδη, Φακίρηδες, Ψυχάρηδες, Αδελφοί Κουφοπαντελή,
οι ποιητές Γεώργιος και Αχιλλεύς Παράσχος, ο Σταμάτιος Πρώιος, ο Αλέξανδρος
Παχνός.
Στην Βολισσόν το επώνυμο Μονέος, προέρχεται από την Γένοβα της Ιταλίας, το
επίθετο Μαύρος είναι Βυζαντινής προελεύσεως.
Οι Κυδώναι.
Οι Κυδώναι είναι γένος από την Κρήτη και ήλθεν στη Χίο. Από το γένος των
Κυδώνων αναφέρεται ο Δημήτριος Κυδώνης σαν κορυφαίος συγγραφέας στα 1350
και λόγιος, οι εργασίες του οποίου βρίσκονται στη Βιβλιοθήκη των Παρισίων.
Το γένος των Κυδώνων, κατ΄ άτομο ο Κυδώνης, διασώζεται μέχρι σήμερα στη Χίο,
στη Βολισσό, στη Σιδηρούντα, αλλά καλύτερα σήμερα στα Διευχά.
Ο Κωνσταντίνος Κυδώνης του Στυλιανού είναι ο εκδότης της εφημερίδος «Χιώτικη
Διαφάνεια», από τα 1999, και συνεχίζει σήμερα την έκδοση , ο υιός του
Παντελεήμονας που είναι εκδότης- Διευθυντής και Δημοσιογράφος.
ΔΙΑΝΟΜΗ :ΜΑΡΙΑ ΚΥΔΩΝΗ.
Το γένος Ράλλη.
Γένος μεσαιωνικό Χιακό, ενεφανίσθη από το 1000 μ.Χ. και μετά με το όνομα Ραούλ
και μετετράπη σε Ράλλη. Το επώνυμο τούτο εχρησίμευε και χρησιμεύει και σαν
βαπτιστικό όνομα το παλαιό Ραλλού. Στη Χίο αναφέρονται Ράλληδες και στα 1500
και μετά, αλλά φαίνεται ότι υπήρχαν στη Χίο και προηγουμένως, όπως φαίνεται από
διάφορα έγγραφα, η δε ιστορία της οικογένειας Ράλλη , φαίνεται περιπετειώδης για
πρώτη φορά τον Νορμανδό Ραούλ που κατέφυγε στα 1081 στην αυλή του
Αυτοκράτορα Αλεξίου Κομνηνού.
Η Ιστορία της οικογένειας Ράλλη, απετέλεσε αιτία έρευνας των ιστορικών Σάθα, Κ.
Παπαρρηγοπούλου, Γ. Ζολώτα, αποτελεί ενδιαφέρον ιστορικό θέμα για κάθε
ιστοριοδίφη. Ομολογείται από όλους ότι οι Ράλληδες διετήρησαν αμείωτες τις
στρατιωτικές τους αρετές σαν στρατηγοί του Βυζαντίου στην αρχή στην
Πελοπόννησο , κοντά στους Βενετούς και κατόπι στην Χίο μετά το 1500 ευγενείς,
διότι οι προ του 1500 ευγενείς που ήλθαν στη Χίο, κατοικούσαν στο Παλαιόκαστρον
,Εγκρεμόν και ιδίως στην Βολισσόν και Πισπιλούντα. Από τους Ράλληδες
ονομαστός ήταν στη Σμύρνην Στεφανής Ράλλης πάμπλουτος και ισχυρός της εποχής
του.
Αυτός είχε πλούσια χωράφια άφθονα στον Κάμπο και στα Σπηλάδια ,όπου ευρέθη το
οικόσημο Ράλλη….
Στη Χίο οι κλάδοι των Ράλληδων γύρω στα 1700 ήταν οι εξής΄ Χαβιάρα, Πίτση,
Σπεχλή και Πίττα. Το οικόσημο των Ράλληδων που είναι αναγνωρισμένο στην
Μεγάλη Βρεταννία και φαίνεται από τους Ράλληδες του Λονδίνου μέχρι σήμερα, ήταν
λέοντας όρθιος, αργυρός σε γαλάζια πλάκα με 2 αργυρούς(ασημένιους )σταυρούς
και ασημένιο περιστέρι με το ρητό «Βάδιζε την ευθεία».
Από το γένος Ράλλη στην Πισπιλούντα, διακρίνεται η εξαίρετη διδασκάλισσα του 9 ου
Δημοτικού Σχολείου το Καρράδειο της πόλεως Χίου, η Δέσποινα Στ. Ράλλη , η
πρωτοβάθμια Εκπαιδευτικός και αρίστη συνάδελφος, που εχρημάτισε και
Διευθύντρια του 9 ου Δημοτικού Σχολείου της πόλεως Χίου Καρράδειο.
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Γ. ΓΑΤΑΝΑΣ.
Από τα Φυτά της Χίου.
ΧΩΡΙΣ ΕΠΙΓΡΑΦΗ…
Εις του Αιγαίου τα νερά
λάμπουν τρία κοράλλια΄
κοράλλια΄ ναι πανέμορφα,
Χίος, Ψαρά Οινούσσες.
—-
Τη Χιό στολίζουν εμορφιές
αφ΄ τον παλαιό τον καιρό
και φαίνονται σαν ζωγραφιές
σε πίνακα φανταχτερό.
—
Βγαίνει του ήλιου το φως
κι ευτό φιλεί τη Χίο.
Θεέ μου, μία εμορφιά !
όλα΄ ναι μεγαλείο.
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Γ. ΓΑΤΑΝΑΣ
Β. Γυμνασιάρχης.
Φιλόλογος και Ιστορικός.
Χίος, Ιούλιος 1978.
Πτυχιούχος Τμημάτων Ιστορίας – Αρχαιολογίας και Κλασσικής
Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πτυχιούχος Διδασκαλείου Μέσης Εκπαιδεύσεως Αθηνών,
μείζονος διαρκείας.
Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών.
Βραβείο α΄ με έπαινο της Γλωσσικής Εταιρείας Αθηνών.
Χρυσούς Σταυρός του Αγ. Ισιδώρου, ανώτατο παράσημο της Χιακής
Εκκλησίας.
Έπαινος της Γλωσσικής Εταιρείας Αθηνών.
Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών.
Συγγραφέας. Επίτιμος ανταποκριτής και αρθρογράφος της Χιακής
εφημερίδος
« Η ΠΡΟΟΔΟΣ» από τα 1970- 2011.
