3. Μάθημα Λαογραφίας: Κύπρος. Η πέτρα του Ρωμιού…
Στη νοτιοδυτική ακτογραμμή της Κύπρου, στη διαδρομή από την Πάφο προς τη Λεμεσό και σε απόσταση 25 χιλιομέτρων από την Πάφο, βρίσκεται μια από τις πλέον φημισμένες ακτές της Μεγαλονήσου, η λεγόμενη Πέτρα του Ρωμιού.
Η γιγάντια πέτρα που δεσπόζει στη θάλασσα και ονομάζεται «Πετρά του Ρωμιού» ή αλλιώς «Πέτρα του Έλληνα», συνδέεται με τον θρύλο του Διγενή Ακρίτα, από τον οποίο πήρε και το όνομα της η περιοχή.
Ο θρύλος του Διγενή Ακρίτα στην Κυπριακή παράδοση.
Όπως αναφέρει ο θρύλος, ο Διγενής Ακρίτας, ο θρυλικός βυζαντινός ήρωας, κατά τον 7ο – 10ο αιώνα, για να καταφέρει να απωθήσει τους Σαρακηνούς Άραβες που ετοιμάζονταν να λεηλατήσουν την περιοχή, πιάστηκε με το ένα του χέρι από την οροσειρά της Κερύνειας (την γνωστή σε όλους μας τοποθεσία του «Πενταδακτύλου» που πήρε σχήμα και όνομα από την κίνηση του αυτή) και με το άλλο του χέρι σήκωσε έναν τεράστιο βράχο (την πέτρα του Pωμιού) και τον πέταξε στη θάλασσα εναντίον των Σαρακηνών οι οποίοι τράπηκαν σε φυγή.
Είναι ο υπερμεγέθης βράχος που και σήμερα δεσπόζει στην ακτή, η Πέτρα του Pωμιού (του Διγενή).
(Οι επιδρομές των Σαρακηνών εναντίον της Κύπρου άρχισαν το 632 μ.Χ. και συνεχίστηκαν επί τρεις αιώνες, με ανυπολόγιστες ζημιές στο νησί)
Ήταν ή δεν ήταν υπαρκτό πρόσωπο ο Διγενής Ακρίτας που στην Κύπρο έδρασε –σύμφωνα με την παράδοση- τον 7ο αιώνα ενώ στην Μικρά Ασία και στα σύνορα της τότε Βυζαντινής Αυτοκρατορίας …μετά τον 10ο αιώνα; Απάντηση:.
Ο Διγενής δεν ήταν υπαρκτό ιστορικό πρόσωπο. Όλοι οι μελετητές συμφωνούν ότι το έπος του αποτελεί την σύνθεση εκατοντάδων ακριτικών λαϊκών ποιημάτων που υπήρχαν σε όλη την βυζαντινή αυτοκρατορία, τα οποία δόξαζαν την δράση αυτών που είχαν τάξει την ζωή τους στην φύλαξη των συνόρων από αλλοεθνείς και κυρίως αλλόθρησκους. Ο 10ος ως 12ος αιώνας άλλωστε, που υπολογίζεται ότι αυτές οι προφορικές διηγήσεις διέπρεψαν και εν’ τέλει συγκεντρώθηκαν σε γραπτό λόγο, ήταν εποχή ανόδου του Ισλάμ και επιθέσεων των μουσουλμάνων εναντίον του Βυζαντίου. Η διάδοση των άθλων του Διγενή, ως εκπροσώπου των ηρωικών ακριτών της αυτοκρατορίας, δημιούργησε εκατοντάδες παραλλαγές του, ανάλογα με τις περιοχές που αφορούσε η διήγηση.
Στην Κρήτη και στην Κύπρο ο Διγενής ήταν ένας υπεράνθρωπος που πατούσε στη γη κι έπιανε τον ουρανό, στον Πόντο πάλι ήταν ένας εντελώς γήινος γεωργός που όταν έπιανε τα όπλα γινόταν φοβερός πολεμιστής. Εξάλλου, ο Νίκος Πολίτης που συγκέντρωσε το σύνολο της λαϊκής μας παράδοσης, συνέλεξε 72 παραλλαγές του θανάτου του Διγενή. Μπερδεμένα τα πράγματα… Όχι όμως στην μυθολογία, την άγραφη ιστορία, όπου…
Η μυθολογία!
Σύμφωνα πάλι με τη μυθική παράδοση, στην ίδια ακτή της θαλάσσιας περιοχής της Πάφου γεννήθηκε η Αφροδίτη, η θεά της ομορφιάς και του έρωτα, η οποία αναδύθηκε (εξ ου και η προσωνυμία της αναδυομένη), ξεπρόβαλε μέσα από τους αφρούς και τα κύματα της θάλασσας.
Έτσι δικαιολογείται και η δεύτερη ονομασία με την οποία είναι γνωστή και καταγεγραμμένη η εν λόγω τοποθεσία, δηλαδή Βράχος ή Ακτή της Αφροδίτης. Αυτά μας λέει ο μύθος που διασώθηκε κι αυτός όσο κι ο θρύλος του Διγενή.
Από την άλλη πλευρά οι ειδικοί επιστήμονες μιλούν για περίεργα γεωφυσικά φαινόμενα -σεισμοί κλπ- που δημιούργησαν αυτά τα πετρώδη μορφώματα.
Πέτρα του Ρωμιού, η διασημότερη πέτρα στη Γη, χωρίς υπερβολή. Όσοι αγαπάμε τους θρύλους και τις παραδόσεις δεν έχουμε παρά να επιλέξουμε μία από τις δύο εκδοχές. Εδώ γεννήθηκε η Αφροδίτη; ή εδώ νίκησε ο Διγενής τους Σαρακηνούς; Επιλέγω το 1ο. Γιατί η ωραιότερη γυναίκα του κόσμου η θεά Αφροδίτη δεν θα μπορούσε παρά να γεννηθεί στην ωραιότερη ακτή του κόσμου, ή επιλέγω το 2ο ; Γιατί πως στο καλό ο Πενταδάκτυλος έχει πέντε κορυφές; …
Πληροφορίες, φωτογραφίες:από τον Κυπριακό Οργανισμό Τουρισμού. Κεντρική φωτό: Ελευθερία Αποστόλου-Κυριάκου.
Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
