Σάσων: Το νησί ‘δώρο’ του Εθνάρχη Ελ.Βενιζέλου στην Αλβανία…
Γράφει η Τασσώ Γαΐλα.
Μάλιστα, ένα νησί Ελληνικό, στρατηγικής σημασίας δόθηκε ανεξήγητα δώρο στην Αλβανία από τον τότε πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο(1864-1936). Ας πάρουμε τα πράγματα από την αρχή…
Κάποιοι από εσάς θα… συναντούν το νησί Σάσων στα σταυρόλεξα όπου και γίνετε αναφορά του και για όσους δεν γνωρίζουν το μυστηριώδες αυτό νησί αντιγράφω από την Wikipedia: <Το νησί είναι το μεγαλύτερο της Αλβανίας καθώς και αποτελεί το πιο δυτικό σημείο της επικρατείας της. Έχει μήκος 4,8 χιλιόμετρα και πλάτος 2,7 και καλύπτει έκταση 5,7 τετραγωνικών χιλιομέτρων. Διαθέτει 3 κορυφές, με το υψηλότερο σημείο του να είναι τα 337 μέτρα πάνω από την στάθμη της θάλασσας στο βόρειο τμήμα του. Η συνολική ακτογραμμή του είναι 15 χλμ. Στις δυτικές ακτές του υπάρχουν βράχοι οι οποίοι φτάνουν σε βάθος 40 μέτρων>.
Η Σάσων, Sazan ή Sazani στα αλβανικά και Saseno ιταλικά, έχει μεγάλη στρατηγική σημασία, καθώς βρίσκεται ανάμεσα στα στενά του Οτράντο και την είσοδο του Κόλπου της Αυλώνας.
Η Σάσων ή Σασώ είναι γνωστή ήδη από την αρχαιότητα. Ο Πολύβιος την αναφέρει σε ένα «επεισόδιο» του πολέμου ανάμεσα στον Φίλιππο Ε’ της Μακεδονίας και τους Ρωμαίους (215 π.Χ.). Ο Σκύλαξ ο Καρυανδεύς γράφει:«Κατά ταύτα έστι τα Κεραύνια Όρη εν τη Ηπείρω και νήσος παρά ταύτα έστι μικρά, η όνομα Σάσων». Ο Στράβωνας την αναφέρει πρώτος και ως Σασώ, ενώ ο Κλαύδιος Πτολεμαίος γράφει : «Νήσοι δε παράκεινται τη Μακεδονία, εν μεν τω Ιονίω πελάγει Σασώ νήσος (ή Σάσων)».
Ο Βυζαντινός συγγραφέας Ιωάννης Ευγενικός γράφει το 1439: «κατ’ αυτόν τον Ανδρίαν κόλπον εγγύς μικρόν κατωτέρω της νήσου Σαζαίνης νυν καλουμένης…».
Κατοικημένη από Έλληνες η Σάσων από την αρχαιότητα κάποια στιγμή και μετά το 1.200 περνά στους Βενετούς, ενώ από έγγραφα φαίνεται ότι μετά πέρασε σε Αλβανούς, το 1417 στους Τούρκους και πάλι σε Ενετούς το 1696 όπως φαίνεται στα έργα του μεγάλου Βενετσιάνου γεωγράφου Coronelli.
Διεθνείς συνθήκες που αποδεικνύουν ότι η Σάσων ανήκει στα Επτάνησα:
-Συνθήκη του Καμποφόρμιο (1797) (τα Ιόνια νησιά στη Γαλλία)
– Συνθήκη της Κωνσταντινούπολης (1800) (Ρώσοι και Τούρκοι διώχνουν τους Γάλλους από τα Ιόνια Νησιά και συγκροτείται η αυτόνομη Επτάνησος Πολιτεία)
– Συνθήκη της Αμιένης (1802) (τα Επτάνησα περνούν ξανά στην κατοχή της Γαλλίας)
– Συνθήκη του Παρισιού (1815) (τα Ιόνια Νησιά συγκροτούν «ιδίαν Πολιτείαν και ανετέθησαν εις την αγγλικήν προστασίαν»)
– Έγγραφο της Υψηλής Πύλης (12/4/1819), με το οποίο αναγνωρίζεται η επί των Ιονίων Νήσων προστασία της Αγγλίας και παραχωρείται στην οθωμανική αυτοκρατορία η Πάργα.
Αναλυτικότερα, με το πέμπτο άρθρο της Συνθήκης του Καμποφόρμιο η Γαλλία αποκτά «…απάσας τας κτήσεις τας πρότερον βενετικάς εν Αλβανία τας κειμένας νοτιότερον του κόλπου του Δρίνου». (από το περιοδικό ‘Νέος Ελληνομνήμων’ Σπυρ.Λάμπρου.( Σ.Λ,1851-1019:Πρωθυπουργός το 1916 που πέθανε εξόριστος στην Σκόπελο το 1919).
Επί της Βρετανικής κατοχής των Επτανήσων ,σε έγγραφο του Άγγλου αρμοστή H. G. Howard προς τον κόμη Grey (1849), αναφέρεται ότι : «(στα Ιόνια νησιά, εκτός από τα 7 μεγάλα, ανήκουν και) «όλα τα άλλα νησιά, μεγάλα και μικρά, κατοικημένα και ακατοίκητα, κατά μήκος των ακτών του Μοριά και της Αλβανίας, που ανήκαν προηγουμένως στην Βενετία».
Βρετανία τέλος για τα Επτάνησα όταν σε αντάλλαγμα της έξωσης του Όθωνα μας επέβαλλαν τον Δανό Γεώργιο Α’ …με ‘δώρο’ τα Επτάνησα…κι ενώ ο Γεώργιος, έφτασε στην Αθήνα στις 17 Οκτωβρίου 1863…
…τις διαπραγματεύσεις για τους όρους της παραχώρησης των Επτανήσων στην Ελλάδα, ανέλαβε ο νεαρός, 32 ετών τότε, Χαρίλαος Τρικούπης, αντιπρόσωπος της τότε ελληνικής κοινότητας του Λονδίνου. Οι διαπραγματεύσεις ήταν σκληρές και οι όροι της Συνθήκες Παραχώρησης των Επτανήσων στην Ελλάδα, άλλαζαν συνεχώς. Τελικά, με τη Συνθήκη των Πέντε (2/11/1863), που τροποποιήθηκε σε κάποια σημεία στη συνέχεια, επιβλήθηκαν ουσιαστικά οι όροι που επιδίωκαν οι Μεγάλες Δυνάμεις.
Ο τελευταίος Βρετανός αρμοστής Στορκς, στις 21 Μαΐου 1864, παρέδωσε επίσημα τα Επτάνησα, στον Θρασύβουλο Ζαΐμη, απεσταλμένο του Γεώργιου Α’. Στα Επτάνησα, ανήκε και η Σάσων…
Με το ψήφισμα της Ιονίου Βουλής, «Αι νήσοι Κέρκυρα, Κεφαλληνία, Λευκάς, Ζάκυνθος, Ιθάκη, Κύθηρα, Παξοί και τα εξαρτήματα αυτών ενούνται αναποσπάστως μετά του βασιλείου της Ελλάδος», ενώ με τη Συνθήκη του Λονδίνου γίνεται σαφές ότι τα νησιά που παραχωρούνται στην Ελλάδα είναι όσα ορίζονται από τη Συνθήκη του Παρισιού (1815).(εξαρτήματα=τα διαπόντια νησιά άρα κι η Σάσων).
Ανεξήγητο κι άξιο έρευνας το γιατί; το ελληνικό κράτος, δεν άσκησε ουσιαστικά ποτέ – για 50 χρόνια-, κυριαρχία στο στρατηγικής σημασίας αυτό νησί στον Κόλπο της Αυλώνας έως…
…στις 8 Νοεμβρίου 1912 η χώρα μας, στα πλαίσια του Α’ Βαλκανικού Πολέμου, θα καταλάβει ή μάλλον, καλύτερα, θα ασκήσει την κυριαρχία της στη Σάσωνα, όταν άγημα του πλοίου «Πηνειός», με επικεφαλής τον αντιπλοίαρχο Κωνσταντίνο Γεωργαντά, αποβιβάστηκε στη Σάσωνα και ύψωσε την ελληνική σημαία.
Αμέσως διευθετήθηκε και το ζήτημα της λειτουργίας του φάρου, που είχε διακοπεί προσωρινά λόγω μη καταβολής των μισθών (από ποιους και γιατί; ) στους 4 Έλληνες Χειμαρριώτες φαροφύλακες.
1914:ΙΤΑΛΙΑ-ΑΥΣΤΡΙΑ απαιτούν την Σάσωνα & η Ελλάδα με εξόφθαλμη ενδοτικόκητα την …χαρίζει στην Αλβανία. Γιατί;
Είναι γνωστές οι διεργασίες για το βορειοηπειρωτικό ζήτημα και οι διαρκείς διαπραγματεύσεις μετά την απελευθέρωση των Ιωαννίνων (21/2/1913). Είναι επίσης γνωστό ότι Ιταλία, πρωτίστως, και Αυστρία, δευτερευόντως, αγωνίστηκαν λυσσαλέα για να μη δοθεί στην Ελλάδα η Βόρειος Ήπειρος, ενώ με δική τους πρωτοβουλία ιδρύθηκε από το πουθενά το αλβανικό κράτος. Και σαν να μην έφτανε αυτό, απαιτήθηκε (18 Ιανουαρίου 1914 και 11 Μαρτίου 1914) η παραχώρηση της Σάσωνος στην Αλβανία. Αυτό έγινε από όλες τις, λεγόμενες, Μεγάλες Δυνάμεις, καθώς το νησί «επιδικάστηκε» (από ποιους; ) στην Αλβανία, όπως αναφέρει το protothema.gr.
Η ελληνική κυβέρνηση δέχτηκε τελικά το παράλογο αυτό αίτημα. Γιατί όμως;.. Άγνωστο… Η χώρα προερχόταν από 2 νικηφόρους (Βαλκανικούς) πολέμους. Δεν είχε ηττηθεί, όπως έγινε 8 χρόνια αργότερα στη Μικρά Ασία. Γιατί λοιπόν η κυβέρνηση Βενιζέλου έφερε στις 5 Μαΐου 1914 νομοσχέδιο με δύο άρθρα που χάριζαν το νησί στην Αλβανία;
Τα άρθρα:
Άρθρον 1 : Eπιτρέπεται εις την Κυβέρνησιν η εις την αλβανικήν επικράτειαν παραχώρησις της νησίδος Σάσωνος, ανηκούσης του Ελληνικού Βασιλείου, δυνάμει του 2ου άρθρου της περί παραχωρήσεως των Ιονίων νήσων Συνθήκης του Λονδίνου της 17/29 Μαρτίου 1864
Άρθρον 2: Η ισχύς του παρόντος νόμου έρχεται από της εις την Εφημερίδαν της Κυβερνήσεως δημοσιεύσεως αυτού,
ΕΝ Αθήναις της 5ης Μαΐου 1914
Το Υπουργικόν Συμβούλιον
Ο Πρόεδρος : Ελευθέριος Βενιζέλος
Τα μέλη : Γ. Στρέιτ, Α. Διομήδης, Κ. Ρακτιβάν, Κ. Δεμερτζής, Ε. Ρέπουλης, Α. Μιχαλακόπουλος, Ι. Τσιριμώκος
Η ΣΥΖΗΤΗΣΗ ΣΤΗ ΒΟΥΛΗ ΓΙΑ ΤΗ ΣΑΣΩΝΑ
Από το Άρθρο 1 βλέπουμε ότι η ελληνική κυβέρνηση αναγνώριζε ότι η Σάσων ανήκε στη χώρα μας από το 1864. Υπήρχαν αρχικά κάποιες αμφιβολίες για το πού ανήκε η Σάσων. Ο βουλευτής Δ. Ράλλης εξαπέλυσε σφοδρότατη επίθεση στον Ελευθέριο Βενιζέλο προσωπικά και στην κυβέρνηση για την όλη στάση της στο βορειοηπειρωτικό ζήτημα. Ανέφερε ότι αν η Ιταλία κήρυττε πόλεμο ενάντια στη χώρα μας, θα υπήρχαν αλυσιδωτές αντιδράσεις και ότι στην Αλβανία επικρατούσε εκείνη την εποχή απόλυτο χάος.
Ο Υπουργός Εξωτερικών Γ. Στρέιτ πρόβαλε το απαράδεκτο επιχείρημα ότι όντως η Σάσων έχει στρατηγική σημασία για όποιον κατέχει την Αυλώνα (!) Διαφορετικά, η κατοχή της αποτελεί μάλλον μειονέκτημα (!!!). Επίθεση δέχτηκε η κυβέρνηση και από τους Ν. Στράτο, Γ. Θεοτόκη, Δ. Γούναρη και Κ. Κουμουνδούρο (κάποιοι από αυτούς εκτελέστηκαν στο Γουδή το 1922).
Η απάντηση του Ελευθερίου Βενιζέλου; Είπε χαρακτηριστικά ότι «η Σάσων ουδέποτε υπήρξε ελληνική» (!!!). Μα την ίδια ώρα, στο νομοσχέδιο γινόταν λόγος για νησί που ανήκε στην Ελλάδα από το 1864!!!
Το νομοσχέδιο ψηφίστηκε στις 9/5/1914, κυρώθηκε με τον υπ’ αριθμ. 272 νόμο την 5/6/1914, την 7/6/1914 δημοσιεύθηκε στο υπ’ αριθμ.151 ΦΕΚ και στις 10/6/1914 κοινοποιήθηκε στις πρεσβείες των Μεγάλων Δυνάμεων στην Αθήνα.
Το τέλος της Ελληνικής παρουσίας των Ελλήνων στην Σάσωνα…
Στις 2 Ιουλίου 1915 αποχώρησαν από τη Σάσωνα 25 Έλληνες στρατιώτες που είχαν επικεφαλής επιλοχία και 8 ναύτες με επικεφαλής υποκελευστή, χωρίς να την παραδώσουν σε εκπρόσωπο των Αλβανών.
Στο νησί παρέμειναν 15 οικογένειες βλαχόφωνων Ελλήνων βοσκών, οι οποίοι κλαίγοντας, κατά την αποχώρηση των στρατιωτών μας, φιλούσαν την ελληνική σημαία και εκλιπαρούσαν τους στρατιώτες μας να μην τους εγκαταλείψουν. «Οι δυστυχείς αυτοί ομόφυλοί μας, στις 16 Ιουλίου 1914 δολοφονήθηκαν άγρια από άτακτα στίφη αλβανικά, που αποβιβάστηκαν για να εγκαθιδρύσουν στο νησί την «αλβανική διοίκηση» (Β.Γεωργίου, ΒΟΡΕΙΟΣ ΗΠΕΙΡΟΣ, Η συνεχιζόμενη ΕΘΝΙΚΗ ΤΡΑΓΩΔΙΑ, ΕΚΔΟΣΕΙΣ Ε.ΡΗΓΑ).
Γιατί κανείς Έλληνας πολιτικός δεν σκέφτηκε τους δύστυχους αυτούς ανθρώπους; Και –εννοείται-,ποτέ δεν μάθαμε τα ονόματα τους και γιατί δεν φρόντισαν έστω να τους θάψουν και κανείς δεν πλήρωσε για την σφαγή τους… Γιατί;
Μετά την σφαγή και μετά την …δωρεά…
Στις 2 Σεπτεμβρίου 1919, η Αλβανία παραχώρησε τη Σάσωνα στην Ιταλία, η οποία εγκατέστησε εκεί ναυτική βάση το 1939. Η αλβανική κυριαρχία στη Σάσωνα αποκαταστάθηκε στις 2 Φεβρουαρίου 1947 και από το 1951 ως το 1961 αποτελούσε προκεχωρημένη ναυτική βάση τής τέως ΕΣΣΔ στη Μεσόγειο, μετά από συμφωνία της κυβέρνησης Χότζα με τους Σοβιετικούς. Από το 1998, η Ιταλία φέρεται να έχει αποκτήσει δικαιώματα χρήσης στη Σάσωνα, με καταβολή υψηλού χρηματικού ποσού στην Αλβανία, ενώ το νησί αποτελούσε τόπο εκπαίδευσης ανδρών των ειδικών δυνάμεων της Μ. Βρετανίας και άλλων χωρών του ΝΑΤΟ.
Εδώ και χρόνια οι Αλβανοί την μετέτρεψαν σε τουριστικό αξιοθέατο-θέρετρο…
Στο νησί διαβιούν 7 είδη αμφιβίων, εκ των οποίων τα 3 θεωρούνται σπάνια (όπως ο Αβλέφαρος), καθώς και 15 είδη ερπετών, με τα 13 να είναι σπάνια, ενώ δεν υπάρχουν καθόλου οχιές σε αντίθεση με τον Αυλώνα και τις γύρω ηπειρωτικές περιοχές. Το νησί είναι ένας επίγειος παράδεισος και «το σπίτι» για χιλιάδες σπάνια πουλιά και ερπετά, ενώ διαθέτει παράκτια ύδατα , αλλά και μια σταθερή θερμοκρασία 10-25 βαθμών Κελσίου όλο το χρόνο. Διαθέτει επίσης μια πραγματικά εκπληκτική θέα από το βραχώδες παραθαλάσσιο τοπίο του . (Αλβανικός τουριστικός οδηγός του 2005 που πληροφορούσε την μετατροπή του νησιού σε θέρετρο).
Έχει γραφεί ότι ο Εθνάρχης κατάλαβε …το λάθος του μερικά χρόνια αργότερα, όταν ζήτησε να δοθεί στην Ελλάδα η Βόρεια Ήπειρος (και… η Σάσων!!!). Μόνο που τότε ήταν πολύ αργά για δάκρυα…πολύ αργά για όλα…
Δύο άρθρα, δύο και μόνο άρθρα ενός νομοσχεδίου ήταν αρκετά για την παραχώρηση με νόμο από την ελληνική Βουλή, της νήσου Σάσωνος, που ανήκε στην Ελλάδα από το 1864 (με βάση το 2ο άρθρο της Συνθήκης του Λονδίνου της 17/29 Μαρτίου 1864), στην Αλβανία μετά από απαίτηση της Ιταλίας και της Αυστρίας… Γιατί;
ΠΗΓΕΣ: matrix.gr (Ιούνιος 2020)/drepani.gr/ΣΠΥΡΟΣ ΚΑΤΣΑΡΟΣ, «ΙΣΤΟΡΙΑ ΤΗΣ ΚΕΡΚΥΡΑΣ», Κέρκυρα 2003/pentapostagma.gr/diapontia.gr/Δρ. Ιωάννης Σ. Παπαφλωράτος, «Ιστορία του Ελληνικού Στρατού 1833-1949», Εκδόσεις Σάκκουλα, 2014/protothema.gr/Λήμματα για τα Επτάνησα κ.λ.π.,από Εγκ/δειες ΔΟΜΗ και ΠΑΠΥΡΟΣ-ΛΑΡΟΥΣ-ΜΠΡΙΤΑΝΙΚΑ.
Για την diafaneia.eu
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
