Στοιχεία Μυθολογίας και Ιστορίας της Χίου
Γράφει ο Επίτιμος Λυκειάρχης
Χριστοφόρος Γ. Γατανάς
Η Χίος , όπως όλα τα νησιά του Αιγαίου και όλη η Ελλάδα, βαθειές έχει τις ρίζες μέσα
στην Ελληνική μυθολογία και προϊστορία.
Το όνομα της Χίου αναφέρεται στην Γιγαντομαχία που έγινε από την Γαία ενάντια
στον Δία και τους άλλους θεούς του Ολύμπου.
Ένας από τους Γίγαντες εναντίον τους ήταν ο Γίγαντας ΜΙΜΑΣ από την Χίο .Στη
διάρκεια της μάχης , ο Δίας ή ο Άρης εξεσφενδόνισαν ενάντια στον Μίμαντα ένα
ψηλό όρος με δάση μέσα στο οποίον ο Μίμας ετάφη εκεί στη χερσόνησο της
Ερυθραίας κοντά στα Καράμπουρνα.
Ο ποιητής Ίωνας , από τη Χίο, το 440 π.Χ. έγραψε πρώτος την προϊστορία της Χίου.
Πρώτοι οικιστές ήσαν οι γιοι του Ποσειδώνα Μέλας και Άγελος , το νησί γεμάτο ήσαν
με φίδια και άγρια θηρία. Ο Θησεύς, γυρίζοντας από την Κρήτη, επήρε μαζί του την
θυγατέρα του Μίνωα την Αριάδνη , έχοντας σχέσεις μαζί της ερωτικές έμεινε έγκυος ,
την άφησε έγκυο, την άφησε εδώ στη Χίο.
Παιδιά του βασιλιά της Κρήτης Ραδάμανθυ ήσαν ο Οινοπίων και ο Θόας, ο Θόας
έλαβε την Λήμνον και ο Οινοπίων την Χίο που ήλθεν εδώ στα 1370 π.Χ. και την
έκαμε Κρητική αποικία και ο γαμβρός του Ωρίων θα εκαθάριζε την Χίο από τα θηρία
και τα φίδια , και θα εδίδασκε στους κατοίκους την αμπελουργία και την παραγωγή
του Χιακού οίνου και ο Οινοπίων έλαβε το όνομα από τον οίνον + πίνω.
Στον Τρωικό πόλεμο (1195 – 1184), η πόλη του νησιού μας ήταν κτισμένη αλλά ήταν
πτωχή και έτσι δεν εζητήθη η βοήθεια της στον πόλεμο αυτό.
Ο Στράβων γράφει ότι οι πρώτοι οικιστές της Χίου ήσαν οι Πελασγοί που ήλθαν από
την Θεσσαλία που διεσώθησαν στα νησιά του Αιγαίου μετά του Δευκαλίωνα τον
κατακλυσμό.
Το όρος Πελιναίον ταυτόσημον είναι με την Θεσσαλική πόλη Πελίνη.
Ο Ζεύς ο Πελιναίος με τον ναό του στην κορυφή του όρους , όπως γράφει ο Ησύχιος
« Πελιναίος ο Ζεύς εν Χίω».
Στα Φυτά , Δ. του χωριού, υπάρχει χωράφι με το όνομα «Αράκλη» και άλλα σε άλλα
χωριά, όπως σε Πυργί, Καλαμωτή, Καρδάμυλα.
Οι πανάρχαιοι κάτοικοι της Χίου ήσαν οι Πελασγοί και μετά τον Τρωικό πόλεμο.
Ο Στράβων γράφει ότι οι παλαιότατοι κάτοικοι ήσαν εδώ οι Λέλεγες , οι Κάρες από
την εποχή του Οινοπίωνα. Τοπωνύμια υπάρχουν πολλά΄ η παλαιά πόλη της Χίου
ήσαν οι Καρίδες , τοπωνύμια άλλα στο χωριό Φυτά, Δ. του χωριού κοντά στο
εξωκκλήσι του Αγίου Νικολάου, ιδιοκτησία των τέκνων σήμερα του αξέχαστου
Χριστοφή Ηλία Λιάκαρη και σε άλλα χωριά, όπως οι Καρυές.
Οι Άβαντες, όπως γράφει ο Ίων, ήλθαν στην Χίο με τον βασιλέα τους Άμφικλον , που
ήσαν οι παλαιόταοι κάτοικοι της Φωκίδος, Βοιωτίας και Ευβοίας και έμειναν για
πολλά χρόνια στην Χίο, είχαν ομόνοια με τους Κάρες .
Ο Τύραννος της Χίου ο Στράτις, όνομα είχε Καρικό.
Το νόμισμα της Χίου ο Φοίνιξ, ανήκε στους Κάρες.
Ο Έκτωρ, ο απόγονος του βασιλέα των Αβάντων Αμφιάλου κατάφερε να διώξει από
το νησί μας τους Άβαντες και Λέλεγες, οι οποίοι αναγνωρίζονται από τότε ως Ίωνες.
Ο λογογράφος από την Χίον, ο Ίων, γράφει ότι την Χίον έκτισε ο Θησείδης, ο γιος του
Θησέα και της Αριάδνης. Αυτός έφερε το όνομα Οινοπίων , που ο Ίων αναφέρει ότι
δεν ήταν γιος του Ραδαμάνθυος.
Ο ιστορικός Παυσανίας υποστηρίζει ότι η Χίος απετελέσθη ανάμικτη από Βοιωτούς ,
Καδμείους, Άβαντες και Ίωνες και αυτοί είχαν ανάμειξη μαζί με τους Κάρες, Λέλεγες
και Πελασγούς, οι οποίοι απετέλεσαν τον πληθυσμό του νησιού μας.
Πηγές αναφέρουν ότι οι Πελασγοί , Λέλεγες ήσαν οι προϊστορικοί κάτοικοι της Χίου ,
οι οποίοι μαζί με τους Κάρες, Άβαντες και Φοίνικες ήλθαν και σε άλλα νησιά του
Αιγαίου.
Ο Οινοπίων, εκπρόσωπος της δυναστείας του Μίνωα της Κρήτης, εβασίλευσε στη
Χίο στην εποχή του Τρωικού πολέμου, στην εποχή κατά την οποία
επαρουσιάσθησαν εδώ οι Κάρες και έπειτα οι Άβαντες , που έμειναν για πολλά
πολλά χρόνια εδώ και «κατέπνιξαν» τους προηγουμένους κατοίκους Πελασγούς και
Λέλεγες, Κάρες, Άβαντες ,τους οποίους κατά τον Παυσανία και Ίωνα έδιωξεν από την
Χίον ο βασιλέας Έκτωρ , που επολέμησε τους Άβαντες και Κάρες που κατοικούν στο
νησί και άλλους εφόνευσαν στις μάχες και άλλους ανάγκασεν να φύγουν με σπονδές.
Εξακριβωμένον είναι ιστορικά, ότι στους Άβαντες υπολογίζονταν και οι κάτοικοι της
Ευβοίας και η Εύβοια λεγόταν Μάκρη ,με τους Άβαντες λήγει η πιο μεγάλη περίοδος
των αγώνων των προϊστορικών κατοίκων της Χίου.
Ο Αδαμάντιος Κοραής εις τα «Άτακτα» υποστηρίζει ότι οι κάτοικοι της Χίου είχαν την
καταγωγή από την Βοιωτίαν σημερινά τοπωνύμια – χωριά προέρχονται στο όνομα
από τη Βοιωτία , όπως τα Κουρούνια με την Κορώνεια, η Ελάτα με την Ελάτεια, τα
Λεπτόποδα με το Λεπτόγειον, τα Φυτά με τα Οινόφυτα, οι Ολύμποι με την Ελομίαν,
τα Θυμιανά με τας Φυμίας, την Καλαμωτή με τας Καλάμας, το Πυργί με τον Πύργον,
πόλεις της αποικίας των Βοιωτών Μεσσηνίας , την Καλαμωτή με τον Κολαμισόν της
Λοκρίδος, την Βέσσα με την Βύσσαν, τον Δαφνώνα με τον Δαφνούντα, τα Αυγώνυμα
με τας Αυγιάς ,όλες πόλεις της Βοιωτίας.
Ο Ιστορικός Γ. Ζολώτας γράφει ότι από την Βοιωτία ωνομάσθησαν εδώ τα Κοίλα, η
Ελάτα, το Δελφίνιον, όπως και στα Χιακά νομίσματα τα Βοιωτικά ονόματα ,
Κυφηνούριτος, Σφίγξ, Ηρακλής και ο Δελφίνιος ή Πύθειος Απόλλων.
Στην εποχή του βασιλέα Έκτορα της Χίου οι πρόγονοί μας αναγνωρίζονται ως Ίωνες
εις το Πανιώνιο, διότι ο Έκτωρ, ως Ίων ενίκησε και έδιωξε από το νησί τα λείψανα
των πρώτων κατοίκων του και ήταν πια αμιγές το στοιχείο της Ιωνίας, δίνοντας εδώ
το κοινό Ιωνικό γνώρισμα.
Σαν ιστορικός και φιλόλογος που είμαι, στο νου μου τρέχουν τα γραφόμενα του
τραγικού ποιητή Ευριπίδη,(480 – 406 π.Χ.) « ‘Ολβιος όστις της Ιστορίας έσχε
μάθησιν» (Απόσπασμα 902).
Πάντα με αγάπη!
Πάντα με χαρά!
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Γ. ΓΑΤΑΝΑΣ.
Από τα Φυτά της Χίου.
Πτυχιούχος Τμημάτων Ιστορίας – Αρχαιολογίας και Κλασσικής
Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πτυχιούχος Διδασκαλείου Μέσης Εκπαιδεύσεως Αθηνών,
μείζονος διαρκείας.
Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών.
Βραβείο α΄ με έπαινο της Γλωσσικής Εταιρείας Αθηνών.
Χρυσούς Σταυρός του Αγ. Ισιδώρου, ανώτατο παράσημο της Χιακής
Εκκλησίας.
Έπαινος της Γλωσσικής Εταιρείας Αθηνών.
Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών.
Συγγραφέας. Επίτιμος ανταποκριτής και αρθρογράφος της Χιακής
εφημερίδος
« Η ΠΡΟΟΔΟΣ» από τα 1970- 2011.
