Του Νίκου Νικολόπουλου
Η πολιτική ορθότητα υπήρξε ένα από τα κεντρικά θέματα της προεκλογικής εκστρατείας του Ντόναλντ Τραμπ, ο οποίος υποσχέθηκε να αντισταθεί στις αρχές της κουλτούρας “woke” που, σύμφωνα με τον ίδιο, υπονομεύουν τον μέσο Αμερικανό.
Για πολλούς, η εκλογική του νίκη αποτελεί ένδειξη της δυσαρέσκειας του λαού απέναντι σε μια πολιτική κατεύθυνση που κρίνεται αποξενωμένη από τις αξίες και τις ανησυχίες τους.
Στις ΗΠΑ, αλλά και σε πολλές χώρες του κόσμου, η πολιτική ορθότητα έχει εξελιχθεί από μια αρχική προσπάθεια για μεγαλύτερη ευαισθησία σε κοινωνικά θέματα, σε μια έννοια που πολλοί θεωρούν ότι περιορίζει την ελευθερία λόγου και αγνοεί την πραγματικότητα.
Είναι γεγονός άλλωστε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των Αμερικανών ΛΟΑΤΚΙ+ ψηφοφόρων τάχθηκε, λόγω αυτού, στο πλευρό των Δημοκρατικών. Γνωστές ΛΟΑΤΚΙ+ προσωπικότητες και ιστότοποι απεύθυναν μάλιστα εκκλήσεις στα μέλη της κοινότητας να μην ψηφίσουν τον «ρατσιστή, σεξιστή και δημαγωγό Τραμπ», προβάλλοντας τις macho, μισογύνικες και οριακά ομοφοβικές, στην καλύτερη, απόψεις του ίδιου και των ψηφοφόρων του.
Ορισμός και Εξέλιξη της Πολιτικής Ορθότητας
Η έννοια της πολιτικής ορθότητας αναφέρεται στην προσπάθεια αποφυγής γλωσσικών και πολιτιστικών εκφράσεων που μπορεί να θεωρηθούν προσβλητικές ή ακατάλληλες για συγκεκριμένες κοινωνικές ομάδες. Κατά τη δεκαετία του 1980, άρχισε να κερδίζει έδαφος στις ΗΠΑ, με σκοπό τη δημιουργία ενός πιο δίκαιου και χωρίς αποκλεισμούς δημόσιου λόγου. Σταδιακά, ωστόσο, η πολιτική ορθότητα εξελίχθηκε σε μια σύνθετη ατζέντα που αφορά όχι μόνο τη γλώσσα αλλά και κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα. Σήμερα, πολλές φορές καταγγέλλεται από επικριτές ότι οδηγεί σε υπερβολές και σε φαινόμενα καταπίεσης της αντίθετης άποψης.
Η εξέλιξη αυτή προκάλεσε την αντίδραση σημαντικών μερίδων της κοινωνίας, που θεωρούν πως η πολιτική ορθότητα περιορίζει την αυθεντικότητα στον διάλογο και δημιουργεί μια ατμόσφαιρα «παγίδας» για όσους εκφράζουν πιο συντηρητικές απόψεις. Αυτή η κατάσταση συνέβαλε στη διαμόρφωση ενός νέου κοινωνικο-πολιτικού διχασμού, που συχνά υπερβαίνει τα παραδοσιακά όρια μεταξύ αριστεράς και δεξιάς.
Οι Προεκλογικές Υποσχέσεις του Τραμπ και το Κίνημα κατά της Πολιτικής Ορθότητας
Ο Τραμπ εκμεταλλεύτηκε τον αυξανόμενο σκεπτικισμό της κοινής γνώμης προς την πολιτική ορθότητα, δίνοντας υπόσχεση να μειώσει την επιρροή της κουλτούρας “woke”. Το μήνυμα του απευθυνόταν στην αίσθηση αποστροφής του κοινού του για αξίες που προωθούνται από την κυρίαρχη πολιτική τάξη. Ο Τραμπ ανέδειξε με σαφήνεια αυτήν την ιδεολογική απόσταση, και πολλοί εκλογείς τον στήριξαν, βλέποντάς τον ως μια φωνή αντίδρασης στις «επιταγές» της κοινωνικής ένταξης και της πολιτικής ορθότητας που επιβάλλουν συχνά οι ελίτ.
Μάλιστα, ο ίδιος δεν απέφυγε να αναπτύξει σχέσεις με το κοινό του βασισμένες στην αμοιβαία εμπιστοσύνη και στην επικοινωνία ενός μηνύματος που δεν συμβαδίζει με την κυρίαρχη πολιτική γραμμή. Υποσχέθηκε αυστηρά μέτρα στη μετανάστευση, ενώ ο διορισμός του Τομ Χόμαν ως «τσάρο» των συνόρων αποτελεί έμπρακτη απόδειξη της πρόθεσής του να επιβάλει τον δικό του τρόπο στην αντιμετώπιση της παράτυπης μετανάστευσης.
Το Κενό Επαφής των Δημοκρατικών και η Δυναμική της «Αντι-Woke» Ατζέντας
Οι Δημοκρατικοί, από την πλευρά τους, φαίνεται να έχουν χάσει επαφή με το λαϊκό αίσθημα. Παρά την υπεράσπιση του status quo από την ηγεσία τους, οι απλοί πολίτες απαιτούν αλλαγές, υποστηρίζοντας πως οι πολιτικοί που προωθούν την πολιτική ορθότητα αδυνατούν να αναγνωρίσουν σημαντικά προβλήματα, όπως την αυξανόμενη δύναμη της ολιγαρχίας και τις ανισότητες που παράγει. Επομένως, η επιρροή της woke ατζέντας προσλαμβάνεται από μερίδα της κοινωνίας ως εργαλείο των ελίτ, παρά ως αυθεντική προσπάθεια για προώθηση της δικαιοσύνης.
Ο Ρόλος της Πολιτικής Ορθότητας στην Ευρώπη
Η Ευρώπη παρακολουθεί με ενδιαφέρον τις πολιτικές εξελίξεις στις ΗΠΑ και είναι πολύ πιθανό να υπάρξουν αντίστοιχες επιρροές στην πολιτική της πορεία. Πολλές χώρες αντιμετωπίζουν ήδη το ίδιο ζήτημα, με κόμματα και πολιτικούς που επικρίνουν την πολιτική ορθότητα να αποκτούν όλο και μεγαλύτερη δύναμη. Η δημοτικότητα των αντι-woke απόψεων αυξάνεται, καθώς οι πολίτες εκφράζουν τη δυσαρέσκειά τους για τις πολιτικές ένταξης που θεωρούν πως παραμερίζουν τις δικές τους ανησυχίες και ανάγκες.
Προβλήματα και Αντιφάσεις της Πολιτικής Ορθότητας
Η πολιτική ορθότητα προκαλεί σημαντική πολεμική καθώς αντιμετωπίζεται ως ασύμβατη με τις παραδοσιακές αξίες της ελευθερίας λόγου και της ανεκτικότητας στην αντίθετη άποψη. Η υπερβολή που επιδεικνύουν ορισμένες φορές οι υποστηρικτές της οδηγεί σε κοινωνικούς διχασμούς, καλλιεργώντας συχνά ένα κλίμα ελέγχου και παρακολούθησης. Έτσι, η πολιτική ορθότητα όχι μόνο δεν πετυχαίνει τον στόχο της κοινωνικής δικαιοσύνης, αλλά φανερώνει τα όριά της, εφόσον δημιουργεί δυσπιστία και αποξένωση στον διάλογο.
Συμπεράσματα
Συνολικά, η πολιτική ορθότητα αναδεικνύεται ως ένα ιδιαίτερα σύνθετο ζήτημα, με βαθιές επιπτώσεις στην κοινωνία. Στις ΗΠΑ, η επικράτηση του Τραμπ αναδεικνύει τη ρήξη του μέσου Αμερικανού με την κυρίαρχη πολιτική γραμμή, ενώ στην Ευρώπη το θέμα εισέρχεται σταδιακά στον δημόσιο διάλογο. Σε μια εποχή που ο κόσμος αναζητά την αυθεντικότητα και την άμεση έκφραση, οι ακραίες μορφές πολιτικής ορθότητας ίσως αποτελέσουν αντικείμενο νέων αμφισβητήσεων, διαμορφώνοντας μια νέα πολιτική πραγματικότητα και στην Ευρώπη.
Νίκος Ι. Νικολόπουλος
Πρόεδρος Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος Ελλάδος
“Έλληνες Χριστιανοδημοκράτες”
