Το ΥΠΕΝ αποκαλύπτει στην EURACTIV.gr ότι ο σχεδιασμός διαχείρισης αποβλήτων αλλά και τα έργα του νέου ΕΣΠΑ είναι ήδη υπό τις οδηγίες της ΕΕ
Του Θοδωρή Καραουλάνη, #cohesionGR
Το πώς η Πολιτική Συνοχής στηρίζει την Ελλάδα στην εφαρμογή μιας νέας φιλο-περιβαλλοντικής πολιτικής για τη μείωση των απορριμμάτων, την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία απεκάλυψε η πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ σε συνέντευξη τύπου την Τετάρτη 4 Νοεμβρίου.
Αφορμή για τη συνέντευξη ήταν η παρουσίαση του νέου σχεδίου νόμου του Υπουργείου Περιβάλλοντος και ενέργειας για την ανακύκλωση, με το οποίο η πολιτική ηγεσία σκοπεύει να αλλάξει την μάλλον απογοητευτική κατάσταση που επικρατεί στη χώρα μας.
Στην πραγματικότητα, το νομοσχέδιο του ΥΠΕΝ για την ανακύκλωση ενσωματώνει, με ολιγόμηνη καθυστέρηση, στην εθνική νομοθεσία τις Ευρωπαϊκές Οδηγίες 2018/851, 2018/852 και θεσπίζει επιπλέον μέτρα και κανόνες αποτελώντας ουσιαστικά τον «οδικό χάρτη εφαρμογής» βασικών αρχών του Εθνικού Σχεδίου Διαχείρισης Αποβλήτων 2020-230 (ΕΣΔΑ 2020-2030) της χώρας – που εγκρίθηκε από το Υπουργικό Συμβούλιο τον περασμένο Αύγουστο. Με βάση τις διατάξεις του ακόμη δύο κοινοτικές αποφάσεις θα ενσωματωθούν με ΠΔ και ΚΥΑ τους επόμενους μήνες.
Υπενθυμίζεται ότι το Υπουργείο Περιβάλλοντος και Ενέργειας έχει νομοθετήσει πριν από λίγες εβδομάδες, την απόσυρση των πλαστικών μιας χρήσης με αφετηρία τον Ιούλιο του 2021 – σε εφαρμογή επίσης της σχετικής κοινοτικής οδηγίας – και έχει εισαγάγει και εθνικά μέτρα με σειρά κινήτρων για την αντιμετώπιση της πλαστικής ρύπανσης.
Το ΥΠΕΝ φιλοδοξεί με το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση που παρουσίασαν ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας Κωστής Χατζηδάκης και ο αρμόδιος γενικός γραμματέας Μανώλης Γραφάκος να «αλλάξουν σχεδόν τα πάντα γύρω από τις διαδικασίες ανακύκλωσης στη χώρα», όπως σημείωσαν χαρακτηριστικά.
Ανακύκλωση – απόβλητα: μεγάλες θεσμικές αλλαγές
Κατά την παρουσίαση, ο Κωστής Χατζηδάκης τόνισε ότι πρόκειται για ένα νομοσχέδιο-τομή, με το οποίο η Ελλάδα επιχειρεί να καλύψει το χαμένο έδαφος δεκαετιών στη διαχείριση αποβλήτων. Υπογράμμισε ότι στόχος είναι η ανακύκλωση να γίνει μέρος της καθημερινότητας όλων των Ελλήνων, όπως γίνεται στις περισσότερες χώρες της Ευρώπης. Με το νομοσχέδιο για την ανακύκλωση, το ΥΠΕΝ υποστηρίζει ότι:
- Τα απόβλητα συσκευασιών θα συλλέγονται πλέον χωριστά (πλαστικό, χαρτί, μέταλλο, γυαλί)
- Δίνεται η δυνατότητα στους δήμους να χρεώνουν χαμηλότερα δημοτικά τέλη για όσους παράγουν λιγότερα απόβλητα ή/και ανακυκλώνουν περισσότερο (εισάγεται, δηλαδή, η ευρωπαϊκή αρχή «πληρώνω όσο πετάω»)
- Επιβάλλονται υψηλότερα τέλη ταφής στους δήμους που οδηγούν τα απόβλητά τους στην ταφή, με στόχο να αλλάξει αυτή η πρακτική
- Όλα τα νέα κτίρια θα διαθέτουν χώρο συλλογής αποβλήτων για 4 χωριστά ρεύματα
- Μεταφέρονται τα πρόστιμα που επιβάλλονται από την ΕΕ στους δήμους και τις επιχειρήσεις που τα προκαλούν, απαλλάσσοντας από το σχετικό βάρος τους φορολογούμενου.
Η Πολιτική Συνοχής στηρίζει τη διαχείριση αποβλήτων σε κάθε περιφέρεια και δήμο της χώρας
Στην πραγματικότητα, όπως γνωρίζουν πολύ καλά όλοι οι πολιτικοί, τα κόμματα και οι αυτοδιοικητικοί που θήτευσαν στη χώρα τα τελευταία 30 χρόνια, όλος ο σχεδιασμός για τη διαχείριση αποβλήτων και σχεδόν κάθε έργο – τουλάχιστον υποδομών, αλλά και πολλά εξοπλισμού, όπως και σχετικές μελέτες – τα τελευταία 30 χρόνια έχουν συγχρηματοδοτηθεί από τα Ευρωπαϊκά Διαρθρωτικά Ταμεία της Πολιτικής Συνοχής της ΕΕ.
Και είναι η Ευρωπαϊκή Ένωση – και ειδικά η Γενική Διεύθυνση Περιφερειακής και Αστικής Πολιτικής (DG REGIO) αλλά και η Γενική Διεύθυνση Περιβάλλοντος (DG ENVI) της ΕΕ – που πιέζουν για την γρηγορότερη, ορθολογική και «πράσινη» μεταστροφή της Ελλάδας που βασίζονταν επί δεκαετίες – και ακόμη το κάνει σε μερικές περιοχές – στην άναρχη ταφή των αστικών αποβλήτων, των σκουπιδιών που παράγουμε όλοι στις πόλεις και τα χωριά μας στην καθημερινότητα. Αλλά και για την αποκατάσταση των παλαιών, παράνομων χωματερών…
Όλες σχεδόν οι δομές διαχείρισης αποβλήτων όπως τα εργοστάσια διαλογής, επεξεργασίας και ανακύκλωσης, οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Αποβλήτων (ΧΥΤΑ), οι Χώροι Υγειονομικής Ταφής Απορριμμάτων (ΧΥΤΥ), και άλλες πολλές δράσεις, έχουν χρηματοδοτηθεί από ευρωπαϊκούς πόρους. Μάλιστα, όπως γνωρίζουν οι περισσότεροι που ασχολούνται με το θέμα των αποβλήτων, η ΕΕ επέλεξε να σταματήσει να χρηματοδοτεί την επόμενη περίοδο τέτοια βασικά έργα διαχείρισης και διάθεσης αποβλήτων, καθώς ολοκληρώνεται ένα πολυετές πλάνο που είχαν στη διάθεσή τους τα κράτη μέλη, όπως η Ελλάδα, το 2023, με το πέρας του τρέχοντος ΕΣΠΑ, για να φτιάξουν τέτοιες υποδομές. Όμως εξακολουθούν να χρηματοδοτούνται στη νέα προγραμματική περίοδο οι δράσεις που προωθούν πραγματικά την επαναχρησιμοποίηση, την ανακύκλωση και καινοτόμες δράσεις στα απόβλητα.
Τι θα γίνει με τα έργα αποβλήτων στο νέο ΕΣΠΑ;
Για το θέμα της χρηματοδότησης από το νέο ΕΣΠΑ ρώτησε ειδικά η ελληνική EURACTIV την πολιτική ηγεσία του ΥΠΕΝ στη συνέντευξη τύπου για το νομοσχέδιο της ανακύκλωσης, διότι χωρίς πόρους, τα μεγαλεπήβολα σχέδια και οι φιλόδοξοι στόχοι εύκολα μπορούν να διαψευστούν.
Ο Υπουργός και ο Γενικός Γραμματέας, ρωτήθηκαν μεταξύ άλλων, τι έργα ή δράσεις αποβλήτων, ανακύκλωσης, κυκλικής οικονομίας προβλέπει ή σχεδιάζει το ΥΠΕΝ να ενταχθούν στο Ταμείο Ανάκαμψης αλλά και στο νέο ΕΣΠΑ, δεδομένου μάλιστα ότι στο ΕΣΠΑ 2021 – 2027, θα υπάρχει και πάλι ξεχωριστό επιχειρησιακό πρόγραμμα για το περιβάλλον, όπως αποκάλυψε σε προηγούμενο ρεπορτάζ στις αρχές Σεπτέμβρη η EURACTIV.gr.
Ο Υπουργός Περιβάλλοντος Κωστής Χατζηδάκης δεν θέλησε να τοποθετηθεί ειδικά για το Ταμείο Ανάκαμψης. Άλλωστε, όπως έχουμε ήδη αναφέρει, υπάρχουν ακόμη ενδοκυβερνητικές συζητήσεις για την τελική λίστα έργων που θα υποβληθεί στις Βρυξέλλες. Ωστόσο, για το ΕΣΠΑ 2021 – 2027 Γενικός Γραμματέας Διαχείρισης Αποβλήτων διαβεβαίωσε, απαντώντας στην EURACTIV.gr, πως «σε ότι αφορά το νέο το νέο ΕΣΠΑ βρισκόμαστε σε πολύ σοβαρή συζήτηση με την DG REGIO, η οποία θα χρηματοδοτήσει τις σχετικές υποδομές.». Παρότι δεν θέλησε να δώσει ακριβή στοιχεία, προχώρησε σε μια σημαντική αποκάλυψη.
Σύμφωνα με τον Μανώλη Γραφάκο «τώρα συντάσσονται οι περιφερειακοί σχεδιασμοί από τις περιφέρειες, από τους ΦΟΔΣΑ». Τόνισε μάλιστα, δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση ως γεγονός πολύ σημαντικό, ότι «σε συνεργασία με την DG REGIO, έχει συνταχθεί και ο οδηγός για κάθε περιφέρεια που θα κάνει τον ΠΕΣΔΑ», εννοώντας τον Περιφερειακό Σχεδιασμό Διαχείρισης Αποβλήτων. Και πρόσθεσε πως είναι «ο οδηγός αυτός που φέρνει τη σφραγίδα της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Και αποτελεί τη διασφάλιση της χρηματοδότησης των αναγκαίων υποδομών στην επόμενη προγραμματική περίοδο». Αυτό είναι όντως κάτι πολύ σημαντικό, καθώς διάφορα έργα που σχεδιάσθηκαν στο παρελθόν ανά την Ελλάδα αμφισβητήθηκαν έντονα από την Κομισιόν. Για παράδειγμα, όπως αποκάλυψε η ελληνική EURACTIV τον Ιούλιο, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή αρνείται να χρηματοδοτήσει το μεγάλο έργο ΣΔΙΤ των απορριμμάτων στην Πελοπόννησο επειδή δεν είναι σύμφωνο με τις νέες κοινοτικές οδηγίες και κατευθύνσεις.
Ο Γενικός Γραμματέας του ΥΠΕΝ προσπάθησε να απαντήσει και στους φόβους που υπάρχουν ότι δεν θα ολοκληρωθούν στην τρέχουσα προγραμματική περίοδο έργα και θα χαθούν κονδύλια από το τρέχον ΕΣΠΑ αναφέροντας, ειδικά για τα απορρίμματα ότι «θεωρούμε ότι θα υπάρχει μεταφορά των πόρων που δεν θα προλάβουμε για κάποια συγκεκριμένα έργα διαχείρισης αποβλήτων – έχει εξασφαλιστεί αυτό», εννοώντας ότι θα περάσουν στο νέο ΕΣΠΑ.
Το σημείο όμως που αξίζει ειδικής αναφοράς, ώστε να προετοιμαστούν οι δήμοι όλης της χώρας και οι περιφέρειες, είναι η διαβεβαίωση που έδωσε ο κ. Γραφάκος, όσον αφορά το νέο ΕΣΠΑ, πως παρότι τα παλαιού είδους έργα δεν θα τυγχάνουν χρηματοδότησης, «θα υπάρξει πλήρης χρηματοδότηση υποδομών ανακύκλωσης όμως». Και πρόσθεσε πως «στην ανακύκλωση, μη ξεχνάμε, μιλάμε και για τα βιοαπόβλητα. Άρα, μονάδες επεξεργασίας βιοαποβλήτων, μονάδες και υποδομές για συλλογή και ξεχωριστή συλλογή βιοαποβλήτων και ανακυκλώσιμων υλικών προφανώς και χρηματοδοτούνται» στη νέα προγραμματική περίοδο.
Με το δεδομένο ότι αυτήν την περίοδο οριστικοποιούνται οι περιφερειακοί σχεδιασμοί διαχείρισης αποβλήτων και με δεδομένη την πρόθεση της Κομισιόν να ολοκληρωθεί ο σχεδιασμός του νέου ΕΣΠΑ τους πρώτους μήνες του 2021 παρά τις υφιστάμενες δυσκολίες λόγω κορωνοιού, όπως διαβεβαίωσε πρόσφατα, κατά τη διάρκεια της EURegionsWeek, από την DG REGIO ο Παναγιώτης Πανταζάτος, υπεύθυνος για την Ελλάδα, ανοίγει ο δρόμος για τους ΟΤΑ όλης της χώρας να ετοιμάσουν και να ωριμάσουν τα έργα που επιθυμούν να χρηματοδοτηθούν αλλά και να σχεδιάσουν τα Τοπικά Σχέδια Διαχείρισης Αποβλήτων στην περιοχή τους. Αξίζει να σημειωθεί ότι, όπως είναι σε θέση να γνωρίζει η EURACTIV.gr, αυτά τα έργα διαχείρισης αποβλήτων θα εντάσσονται κυρίως στα Περιφερειακά Επιχειρησιακά Προγράμματα του νέου ΕΣΠΑ.
