*Αγιογραφία Αγίας Μαρκέλλας: Μπάμπης Κοιλιάρης/ζωγράφος, αγιογράφος, συντηρητής έργων τέχνης, συγγραφέας.
Γράφει η Τασσώ Γαΐλα.
Η Αγία Μαρκέλλα, η Χιοπολίτιδα, το κορίτσι που δολοφονήθηκε από τον ίδιο της τον πατέρα γύρω στα 1500 και είναι ίσως η δημοφιλέστερη νεομάρτυρας της Ορθοδοξίας τιμάται λαμπρά στο Ιερό της προσκύνημα Ναό και Μονή στη Βόρεια Χίο στην περιοχή της Βολισσού. Εορτάζει από την Ανατολική Ορθόδοξη εκκλησία στις 22 Ιουλίου.
Δημοφιλέστατη, -ακόμη και τραγούδια έχουν γραφεί γι’ αυτήν-, η Αγία Μσαρκέλλα είναι γεγονός ότι τιμάται όσο λίγοι Άγιοι, νεομάρτυρες και πρωτομάρτυρες.
Παρακλητικός Κανών για την Αγία Μαρκέλλα.
Λαὸς
Θεὸς Κύριος, καὶ ἐπέφανεν ἡμῖν, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου.
Στίχ, α’. Ἐξομολογεῖσθε τῷ Κυρίῳ, καὶ ἐπικαλεῖσθε τὸ ὄνομα τὸ ἅγιον αὐτοῦ.
Θεὸς Κύριος, καὶ ἐπέφανεν ἡμῖν, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου.
Στίχ, β’. Πάντα τὰ ἔθνη ἐκύκλωσάν με, καὶ τῷ ὀνόματι Κυρίου ἠμυνάμην αὐτούς.
Θεὸς Κύριος, καὶ ἐπέφανεν ἡμῖν, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου.
Στίχ, γ’. Παρὰ Κυρίου ἐγένετο αὕτη, καὶ ἔστι θαυμαστὴ ἐν ὀφθαλμοῖς ἡμῶν.
Θεὸς Κύριος, καὶ ἐπέφανεν ἡμῖν, εὐλογημένος ὁ ἐρχόμενος ἐν ὀνόματι Κυρίου.
Μία αφίσα από την Αρχιεπισκοπή Αθηνών για την Ιερά Πανήγυρη στο Ναό της Αγίας Μαρκέλλας στον Βοτανικό, εδώ στην Αθήνα, το έναυσμα έρευνας για τους Ναούς της Αγίας Μαρκέλλας εκτός Χίου.
Αθήνα Βοτανικός. Ποιοι και γιατί ανήγηραν Ναό της Αγίας Μαρκέλλας της Χιοπολίτισσας στην Αθήνα;
Όπως μας πληροφορεί η έγκυρη εφημερίδα ‘Τα Αθηναϊκά’ , το 1920 στην γύρω περιοχή του Βοτανικού ζούσαν αρκετοί Χιώτες που αποφάσισαν να αποκτήσουν δικό τους ναό για τον εκκλησιασμό τους. Η πλειοψηφία των Χιωτών ήταν από την Βολισσό τόπο μαρτυρίας και λατρείας της Αγίας Μαρκέλλας και μάλιστα είχαν ιδρύσει και τον Χιακό Σύνδεσμο ‘Η Αγία Μαρκέλλα Βολισσού ‘ γιαυτό κι ο ναός των Χιωτών αφιερώθηκε σε Αυτήν. Η ανέγερση του έγινε το 1922 στην οδό Ευθανασίας όπως ονομαζόταν ακόμη η σημερνή οδός Σπύρου Πάτση επειδή περνούσε από το νεκροταφείου Αγίου Γεωργίου.
Πρώτος ιερέας ανέλαβε ο Δημήτριος Δεληπέτρος, ενώ στα τέλη της δεκαετίας 1920 άκμασε ως εφημέριος του ναού ο πατήρ Γεώργιος Μυτιληναίος. Εντός μικρού χρονικού διαστήματος ο ναός έγινε ενοριακός. Τον Νοέμβριο 1922, με ιδιαίτερο βασιλικό διάταγμα ως ενοριακός «καθορίζεται ο άρτι ανιδρυθείς Ι. Ναός της Αγίας Μαρκέλλας, εις όν υπάγεται ο Ναός του Αγίου Πολυκάρπου, ως παρεκκλήσιον αυτού». Ταυτοχρόνως αποδίδει το όνομά του σε μία από τις γειτονιές του Βοτανικού, τη γειτονιά της Αγίας Μαρκέλλας.
Μια γειτονιά η οποία τότε οριζόταν από την Ιερά Οδό, τη λεωφόρο Κωνσταντινουπόλεως και την οδό Αμφιπόλεως. Επειδή ο πρώτος ναΐσκος ήταν μικρός και δεν επαρκούσε για να καλύψει τις ανάγκες της συνοικίας, η οποία ολοένα και αναπτυσσόταν προς κάθε κατεύθυνση γι’ αυτό κατεδαφίστηκε τον Μάιο 1935 και ανεγέρθηκε στη θέση του ο σημερινός ναός.
Έργο του σημαντικού αγιογράφου μας Δημητρίου Πελεκάση στον Ναό της Αγίας Μαρκέλλας στον Βοτανικό
Αξιοσημείωτη για τον επισκέπτη είναι η Πλατυτέρα, έργο που φιλοτέχνησε στα δύσκολα χρόνια της Κατοχής ο επιφανής Δημήτριος Πελεκάσης. Αποκαλύφθηκε και αποκαταστάθηκε στις αρχές της δεκαετίας 1990 όταν εφημέριος ήταν ο αείμνηστος αρχιμανδρίτης Νικηφόρος Κάρδαρης.
Αυτή είναι η εξήγηση του πως ανηγέρθη εκκλησία της Αγ. Μαρκέλλας της Χίου στην καρδιά της Αθήνας, στον Βοτανικό και στην σημερινή οδό Σπύρου Πάτση.
Ήχος δ΄. Ο υψωθείς εν τω Σταυρώ.
Οι εν δεινοίς και περιστάσεσι δεύτε τη της Μαρκέλλης θαυμαστή αντιλήψει πάντες καταφύγωμεν κραυγάζοντες. Αθληφόρε λύτρωσαι τους προστρέχοντας πίστει τη θεία προστασία Σου και γαρ Χριστώ παρρησία τη πορφυρά Σου και μαρτυρική, λαμπρά Εσθήτι, Παρθενομάρτυς παρίστασαι.
Υπάρχουν στην Ελλάδα άλλοι ναοί επ ονόματι της δημοφιλούς Αγίας Μαρκέλλας; Εκτός φυσικά από το Ιερό της προσκύνημα στη Βολισσό της Χίου. Ναι, υπάρχουν.
Ξεκινάμε από την Αττική. Εδώ λοιπόν, στην Αθήνα εκτός του λαμπρού ναού της Αγίας στον Βοτανικό υπάρχει στην Κηφισιά Παρεκκλήσιο της Αγίας Μαρκέλλας που ανήκει στην ενορία του Αγίου Γεωργίου Κηφισιάς, -όπως μας ενημερώνει η σελίδα ‘σύνδεσμος κληρικών Χίου’-, που συμπληρώνει ότι στο παρεκκλήσιο της Αγίας Μαρκέλλης Κηφισιάς εορτάζει κατ’ έτος ο Σύλλογος των Χίων Κηφισιάς τον τιμώμενο στις 14 Μαΐου ένδοξο πρωτομάρτυρα της Χίου Άγιο Ισίδωρο και τους πολιούχους Αγίους Μηνά, Βίκτωρα και Βικέντιο, των οποίων η μνήμη στις 11 Νοεμβρίου συμπίπτει με την επέτειο της απελευθερώσεως του νησιού το 1912.
Όχι μακριά από την Αττική και στο νησί των Σπετσών συναντάμε ένα γραφικό εκκλησάκι της Αγίας Μαρκέλλας πράγματι εντυπωσιακής ομορφιάς.
Περνάμε στο Αιγαίο; Κυκλάδες και Μύκονος. Εδώ το κάτασπρο ξωκλήσι της Αγίας Μαρκέλλας με την κυκλαδίτικη αρχιτεκτονική.
Τέλος, τα γειτονικά της Χίου Ψαρά, διαθέτουν ένα εκκλησάκι της Αγίας Μαρκέλλας,στο βόρειο άκρο της παραλίας Λάκκα – Αρχοντίκι το οποίο κατασκευάσθηκε το 1926 με δαπάνη της οικογένειας Κοτρόζου. Είναι η Αγία Μαρκέλλα Αρχοντικιού.
Φωτογραφικό υλικό: διαδίκτυο. Ευχαριστώ τον κο Μπάμπη Κοιλιάρη για την διάθεση της Αγιογραφίας του.
22 Ιουλίου: Εορτή Αγίας Μαρκέλλας της Χιοπολίτιδος. ΧΡΟΝΙΑ ΠΟΛΛΑ ΧΙΟΣ.
Κείμενο
Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
