Του Γιώργου Φωτ. Παπαδόπουλου
Με την ονομασία Μάχη του Ρίμινι είναι γνωστή η κύρια επίθεση των Συμμάχων στη Γοτθική Γραμμή των Γερμανών (συνολικού αναπτύγματος 350 χλμ., από την Πίζα έως το Ρίμινι) τους μήνες Αύγουστο και Σεπτέμβριο του 1944, κατά την Ιταλική Εκστρατεία του Β΄ Παγκόσμιου Πολέμου, η κωδική ονομασία της οποίας ήταν Operation Olive. Η Μάχη του Ρίμινι έχει χαρακτηρισθεί ως η μεγαλύτερη μάχη από υλικής πλευράς που έγινε ποτέ σε ιταλικό έδαφος. Πάνω από 1.200.000 άνδρες έλαβαν μέρος στη μάχη, που έληξε με νίκη των Συμμάχων, παρότι δεν επιτεύχθηκε η αποφασιστική διάσπαση του μετώπου στην οποία έλπιζαν. Επικεφαλής των συμμαχικών δυνάμεων (συνολικά 20 Μεραρχίες) ήταν ο Βρετανός στρατηγός Χάρολντ Αλεξάντερ και των Γερμανικών (28 Μεραρχίες σε δύο Σ.Σ.) ο στρατάρχης Άλμπερτ Κέσσελρινγκ.
Η μάχη άρχισε στις 25 Αυγούστου 1944 και είχε τη μορφή ενός «ελιγμού τανάλιας» από τη βρετανική 8η Στρατιά και την αμερικανική 5η Στρατιά (υπό τον στρατηγό Μαρκ Κλαρκ) εναντίον της 10ης και της 14ης γερμανικής Στρατιάς. Μαζί με τη βρετανική στρατιά αγωνίζονταν δυνάμεις από τον Καναδά, τη Νέα Ζηλανδία, αλλά και η Γ΄ Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία, η οποία μετά την επιτυχημένη συμμετοχή της εκεί έλαβε από τότε τιμητικά την ονομασία «Ταξιαρχία του Ρίμινι».
Το Ρίμινι, πόλη που είχε χτυπηθεί προηγουμένως από αεροπορικές επιδρομές, δέχθηκε κατά την ομώνυμη μάχη 1.470.000 οβίδες πυροβολικού μόνο από τις χερσαίες συμμαχικές δυνάμεις. Σύμφωνα με έναν από τους διοικητές της βρετανικής 8ης Στρατιάς, τον σερ Όλιβερ Ληζ, «Η Μάχη του Ρίμινι ήταν μία από τις σκληρότερες της 8ης Στρατιάς, συγκρίσιμη με τη Μάχη του Ελ Αλαμέιν, του Μάρεθ και του Μόντε Κασσίνο».
Ελληνική συμμετοχή
Η μάχη του Ρίμινι ήταν η σημαντικότερη επιχείρηση του ελληνικού στρατού στο μέτωπο της Ιταλίας στην τελική φάση του Β Παγκοσμίου. Την αποκαλούμενη Επιχείρηση Ελαία (Operation Olive) έφερε σε πέρας η 3η Ελληνική Ορεινή Ταξιαρχία. Η 3η Ελληνική ορεινή ταξιαρχία δημιουργήθηκε στο Λίβανο τη 1η Αυγούστου 1944 με διοικητή τον συνταγματάρχη πεζικού Θρασύβουλο Τσακαλώτο και συνολική δύναμη 3.377 άνδρες. Η Ταξιαρχία μεταφέρθηκε στην Ιταλία και έλαβε μέρος στις επιχειρήσεις που έκριναν την ήττα της Βέρμαχτ. Η κυριότερη από αυτές ήταν η κατάληψη του Ρίμινι.
Στη μάχη του Ρίμινι έλαβε μέρος η ελληνική Γ’ Ορεινή Ταξιαρχία, με συνολική δύναμη 3.377 άνδρες. Η Ταξιαρχία συγκροτήθηκε, υπό την αυστηρή επίβλεψη του Βρετανικού στρατιωτικού επιτελείου, μέσα σε 8 ημέρες (11 – 18 Ιουνίου 1944), εκπαιδεύτηκε με ταχύ ρυθμό στον ορεινό αγώνα (22 Ιουνίου – 28 Ιουλίου 1944) και οι άνδρες της μοιράστηκαν σε τρία Τάγματα Πεζικού, με διοικητές τους ταγματάρχες Ιωάννη Καραβία, Σοφοκλή Τζανετή και Ανδρέα Λουτεράκη. Διοικητής του Λόχου Στρατηγείου ορίσθηκε ο λοχαγός Διονύσιος Γρηγορόπουλος.
Η Ταξιαρχία μεταφέρθηκε σιδηροδρομικά στη Χάιφα, όπου και επιβιβάστηκε στο ολλανδικό πλοίο “Ρους” (που αποτελούσε τμήμα νηοπομπής), στις 7 Αυγούστου, με προορισμό τον Τάραντα, στον οποίο έφτασε στις 11 Αυγούστου. Εκεί, η μονάδα τέθηκε υπό το Νεοζηλανδικό Εκστρατευτικό Σώμα, που διοικούσε ο στρατηγός Μπέρναρντ Φρέιμπεργκ. Μετά την άφιξη του πολεμικού εξοπλισμού της, η Ταξιαρχία μετακινήθηκε βόρεια και στις 26 Αυγούστου έφτασε στο Σπολέτο.
Υπήχθη τότε στη δύναμη της 2ης Νεοζηλανδικής Μεραρχίας και προχώρησε έως το Ιέζι. Στις 3 Σεπτεμβρίου οι ελληνικές μονάδες τέθηκαν στη διοίκηση της 5ης Καναδικής Τεθωρακισμένης Μεραρχίας (ως εφεδρεία), αντικαθιστώντας την 3η Καναδική Ταξιαρχία. Παράλληλα, διατάχθηκαν να προωθηθούν στη Σάντα Μαρία Πιετραφίτα, η οποία απείχε μόλις 8 χλμ. από τη γραμμή του μετώπου. Στις 8 Σεπτεμβρίου η Ταξιαρχία αναπτύχθηκε σε παραλιακό τομέα, που εκτεινόταν από το Ριτσιόνε έως την Αδριατική Θάλασσα. Την επόμενη ημέρα η ελληνική μονάδα ξεκίνησε τις επιχειρήσεις, με περιπολική δράση, κατά την οποία συγκρούστηκε με γερμανικά τμήματα που υπεράσπιζαν το χωριό Σαν Λορέντζο, όπου είχε και τις πρώτες της απώλειες.
Τις βραδινές ώρες της 14ης Σεπτεμβρίου άρχισε η κύρια δράση της Ταξιαρχίας, την οποία συνέδραμαν διμοιρίες συμμαχικών πολυβόλων και τεθωρακισμένα. Στις 17 Σεπτεμβρίου το αεροδρόμιο του Ρίμινι καταλήφθηκε από τις ελληνικές δυνάμεις, παρά την αντίσταση που προέβαλλαν επίλεκτες γερμανικές μονάδες αλεξιπτωτιστών. Το πρωί της 21ης Σεπτεμβρίου το ΙΙ Τάγμα της Ταξιαρχίας εισήλθε πρώτο (πριν από τους Καναδούς) στην πόλη του Ρίμινι και υποχρέωσε τον αντίπαλο σε υπογραφή Πρωτοκόλλου Παράδοσης. Την ίδια ημέρα, αργά το απόγευμα, οι συμμαχικές μονάδες (Καναδοί και Νεοζηλανδοί) απέδωσαν τιμές στη σημαία του Τάγματος, για την επιτυχία του.
Οι συνολικές ελληνικές απώλειες στη μάχη του Ρίμινι έφτασαν σε 116 νεκρούς (εκ των οποίων οι 10 ήταν αξιωματικοί) και 316 τραυματίες (23 αξιωματικοί).
Η Ταξιαρχία Ρίμινι πήρε ενεργά μέρος και στον Ελληνικό Εμφύλιο πόλεμο, την περίοδο των Δεκεμβριανών
Πηγές: Βικιπαίδεια, Eλεύθερη εγκυκλοπαίδεια, Μηχανή του Χρόνου (mixanitouxronou.gr) «Μάχη του Ρίμινι.- Πώς οι άνδρες της Ελληνικής Ταξιαρχίας έκαμψαν τη γερμανική αντίσταση μετά από εννέα ημέρες. Η υπογραφή της παράδοσης έγινε και στην ελληνική γλώσσα». Μαρίνα Πετράκη στο φύλλο της εφημερίδας “Η Καθημερινή”, της Κυριακής 22 Σεπτεμβρίου 2019, σελ. 26, στήλη “Ιστορία” – “Ρίμινι: Το ξεχασμένο έπος στην Ιταλία”.
Συμμετοχή Χιωτών
Στη μάχη του Ρίμινι έλαβαν μέρος και Χιώτες στρατιώτες και Αξιωματικοί, μεταξύ των οποίων και ο Έφεδρος Υπολοχαγός Γεώργιος Γκιάλας. Ο Γεώργιος Γκιάλας ήταν ένα από τα παιδιά του δασκάλου, παπά Γιάννη Γκιάλα. Επίσης, αδελφός του γνωστού ποιητή Αλέξανδρου Γκιάλα (Γ. Βερίτη). Έπεσε ηρωικά μαχόμενος στη μάχη του Ρίμινι. Ο Ελληνικός Στρατός, τιμώντας τη μνήμη του, έδωσε το όνομά του στο κεντρικό στρατόπεδο (έδρα της Ταξιαρχίας Χίου – 96 ΑΔΤΕ).
Επίσης, ο Δήμος Χίου, το έτος 2018, έδωσε το όνομά του σε ανώνυμη οδό ανατολικά του Ιερού Ναού Μεταμορφώσεως του Σωτήρος (Χριστός) Βαρβασίου, με εισήγηση του γράφοντος στην Επιτροπή Ονοματοθεσίας Οδών Νομού Χίου. Στην περιοχή αυτή ήταν και η πατρική οικία της οικογενείας Γκιάλα.
Τέλος, πριν αρκετές δεκαετίες, ο Δήμος Χίου έδωσε το όνομα <<Ρίμινι>> στην κεντρική οδό, Ανατολικά του Στρατοπέδου Γκιάλα, που γειτνιάζει με τον Ι. Ναό Αγ. Ιωάννου Προδρόμου και νοτιότερα με την οδό Αγ. Γεωργίου Καταδότη.
Ετήσια Μνήμη
Η Ιερά Μητρόπολη Ιταλίας και Μελίτης, τιμά ετησίως την μνήμη των ηρωικώς μαχομένων και πεσόντων Ελλήνων στη μάχη του Ρίμινι, την τελευταία Κυριακή του μηνός Σεπτεμβρίου με Θεία Λειτουργία, επιμνημόσυνη δέηση και σχετική τελετή, η οποία πραγματοποιείται στον χώρο του Ελληνορθόδοξου κοιμητηρίου Ρίμινι, με τη συμμετοχή εκπροσώπων της Ελληνικής Πολιτείας, του Ελληνικού Στρατού και της Ελληνικής Παροικίας.
Οφείλουμε τιμή και ευγνωμοσύνη στους Ριμινίτες και Ιερολοχίτες, οι οποίοι απετέλεσαν βασικό βραχίονα αντίστασης και αγώνα κατά των Γερμανών Ναζί στη χώρα μας. Η Χίος σεμνύνεται διότι γέννησε, έθρεψε και γαλούχησε μέσα στα Ελληνορθόδοξα νάματα πολλά παλληκάρια, που υπηρέτησαν στον Ιερό Λόχο ή/και πολέμησαν στο Ρίμινι. Ευελπιστούμε ότι, οι απόγονοι τούτων θα συγκροτήσουν σωματείο με την επωνυμία «Απόγονοι και Φίλοι των Ιερολοχιτών και Ριμινιτών» όπου θα συμμετέχουν στις επετειακές εκδηλώσεις εθνικής μνήμης στον τόπο, αλλά και θα προβάλλουν τον αγώνα και τα ιδεώδη εκείνων στις μετέπειτα γενιές.- Γ.Φ.Π.-
