Γράφει ο Ντόϊκος Δημήτρης
Ενώ στην Ευρώπη και ΗΠΑ έχουμε τελματώσει από την πανδημία του κορονοϊού και τα μέτρα που έχουν ληφθεί για την αντιμετώπισή της, μέτρα τα οποία έχουν καταποντίσει τις οικονομίες Ευρώπης και Αμερικής σε εφιαλτικά χαμηλούς δείκτες, και ενώ ταλανιζόμαστε σχετικά με το αποτέλεσμα των αμερικανικών εκλογών, στην μακρινή Ασία έλαβε μέρος ένα γεγονός που προβλέπεται να θέσει κάθε άλλη ανησυχία των δυτικών πολιτικών και οικονομικών ελίτ στο περιθώριο. Στις 15 Νοεμβρίου λοιπόν, μόλις πριν 3 ημέρες, υπογράφηκε στην πρωτεύουσα του Βιετνάμ Ανόι, η Συμφωνία του RCEP ( Regional Comprehensive Economic Partnership). Η Συμφωνία υπεγράφη μεταξύ 15 χωρών, Κίνας, Ιαπωνίας, Κορέας, Βιετνάμ, Ταϋλάνδης, Μαλαισίας, Ινδονησίας, Σιγκαπούρης, Μυανμάρ, Μπρουνέι, Καμπότζη, Λάος, Φιλιππίνες, και επίσης τις Αυστραλία, Νέα Ζηλανδία. Το Σύμφωνο αυτό δημιουργεί μία ενιαία εμπορική ζώνη 2,2 δις ανθρώπων, και καταλαμβάνει το 30% του παγκόσμιου εμπορίου.
Οικονομική σημασία του Συμφώνου.
Η Συμφωνία αυτή ήταν το αποτέλεσμα μιας πολυετούς διαδικασίας συνομιλιών, διαπραγματεύσεων, υποχωρήσεων, και συμβιβασμών. Η ιδέα ξεκίνησε το 2012, όταν τα κράτη του ASEAN άρχισαν τις συνομιλίες για μια ζώνη ελεύθερου εμπορίου με τις Κίνα, Ιαπωνία, Κορέα, Αυστραλία, Ν. Ζηλανδία, και αρχικά με την Ινδία. Η δημιουργία αυτής της Ζώνης ήταν προγραμματισμένη για το 2017, αλλά οι δυσκολίες που προέκυψαν στην πορεία των συνομιλιών κυρίως με την Ινδία, καθυστέρησαν την υλοποίηση της ως τις 15 Νοεμβρίου 2020. Το σχέδιο αυτό πραγματοποιήθηκε μόνον όταν η Ινδία αποχώρησε από τις διαπραγματεύσεις, εξαιτίας διαφωνιών στην πλήρη κατάργηση των δασμών, η οποία θα έφερνε σε δυσχερή θέση τα ινδικά βιομηχανικά προϊόντα εξαιτίας της ανταγωνιστικής τιμής των κρατικά επιδοτούμενων κινεζικών προϊόντων, αλλά και της προσπάθειας να προστατευθούν τα αγροτικά προϊόντα της χώρας από την μαζική εισαγωγή αυστραλιανών και νεοζηλανδικών κυρίως δημητριακών και κρεάτων. Η Ζώνη αυτή μαζί με την Ινδία θα ξεπερνούσε τα 3,3 εκ καταναλωτές, και θα κατείχε το 40% του παγκόσμιου εμπορίου, η ΕΕ κατέχει σήμερα το 33%. Λαμβάνοντας υπόψιν την ραγδαία αυξητική τάση ανάπτυξης του πληθυσμού της ανατολικής Ασίας, όπως και την πρόοδο που έχουν κάνει οι ασιατικές οικονομίες στους τομείς της τεχνολογίας και των τεχνικών επιστημονικών κλάδων, όπως επίσης και την συνεχή αύξηση του ΑΕΠ των χωρών αυτών, είναι σχεδόν μαθηματικά βέβαιο ότι η Ζώνη αυτή θα γίνει η μεγαλύτερη οικονομική Ζώνη ως το 2040.
Το Σύμφωνο αυτό τείνει εν καιρώ να έχει μεγαλύτερες συνέπειες εκτός της οικονομίας, οι βασικές γραμμές πάνω στις οποίες θα κινείται θα έχει προεκτάσεις σε περισσότερους τομείς, διαφαίνοντας έτσι ότι βαδίζει στα ίχνη της ΕΕ. Κύριες συνισταμένες της Ζώνης αυτής θα είναι, η κατάργηση των δασμών, η συνεργασία σε διάφορους τομείς της τεχνολογίας, εκπαίδευσης, υποδομών, κλπ, η οικονομική ενίσχυση των ασθενέστερων μελών με έργα υποδομής μέσω άμεσων επενδύσεων, και ο καθορισμός λειτουργίας των μελών, κάτι που παραπέμπει στις Οδηγίες της ΕΕ για όλα της τα μέλη.
Κατ επιθυμίαν του Πεκίνου.
Μία σημαντική παράμετρος που έθεσε σε κίνηση αυτή την πρωτοβουλία, ήταν και η προσπάθεια να δημιουργηθεί ένα αντίπαλο δέος στην πατροναρισμένη από τις ΗΠΑ Ζώνη του Ειρηνικού, την TPP- Transpacific Partnership, μία Ζώνη ελεύθερου εμπορίου που θα αγκάλιαζε και τις δύο πλευρές του Ειρηνικού, και στην οποία μέλη ήταν οι Αυστραλία, Ιαπωνία, Μεξικό, Βιετνάμ, Περού, Καναδάς, Ν. Ζηλανδία, Χιλή, Σιγκαπούρη, Μπρουνέι, και Μαλαισία. Αρχικά σε αυτή την Ζώνη ανήκαν και οι ΗΠΑ, όμως μετά την εκλογή Τραμπ στις ΗΠΑ, η χώρα αποχώρησε από αυτό το Σύμφωνο, αφαιρώντας έτσι το μεγαλύτερο μέρος της αξιοπιστίας του αλλά και της δυναμικής του. Δεν έμενε τίποτε άλλο για τις χώρες αυτές από το να στραφούν σε άλλους πάτρονες, και η Κίνα δεν άργησε να αδράξει την πολυπόθητη ευκαιρία. Προσωπικά πιστεύω πως αυτό ήταν το μεγαλύτερο λάθος που έκανε ο Τραμπ στην Προεδρία του, λάθος που θα επισπεύσει την απώλεια τόσο της οικονομικής, όσο και της γεωπολιτικής ηγεσίας στις επόμενες δεκαετίες. Η αποχώρηση των ΗΠΑ έστρεψε τις προσδοκίες του τεράστιου αυτού χώρου στην Κίνα, μία χώρα που δεν άργησε να αποδεχθεί αυτό τον ρόλο με μεγάλη προθυμία.
Έχοντας καταστεί στην φάμπρικα όλου του κόσμου, η Κίνα ανακάλυψε ότι έχει και άλλες δυνατότητες. Εχει τεράστια αποθέματα ρευστού, και μία τεράστια εσωτερική αγορά, την μεγαλύτερη του κόσμου. Με το Σύμφωνο αυτό, η Κίνα μετατρέπει τον μεγάλο όγκο της ανατολικής Ασίας σε εσωτερική αγορά της. Βάζει το μεγαλύτερο μέρος των χρημάτων για άμεσες επενδύσεις στα μέλη του Συμφώνου, και παράλληλα δίνει την ευκαιρία σε αυτά τα μέλη να ανοιχτούνε στην αγορά της Κίνας με δικά τους προϊόντα. Ουσιαστικά δημιουργεί μία σειρά από διακρατικές σχέσεις βασισμένες σε πελατειακή βάση σχεδόν, καθιστώντας εαυτόν τον ηγέτη του μεγαλύτερου καρτέλ της ιστορίας. Ακόμη και παραδοσιακά φιλοδυτικά κράτη όπως η Ταϋλάνδη, η Ιαπωνία, η Κορέα ή η Αυστραλία, δεν μπορούνε να αρνηθούνε την συνεργασία με την Κίνα, να πούμε καλύτερα δεν μπορούνε να αρνηθούνε τον ηγεμονικό ρόλο της Κίνας. Ως το 2035 η Κίνα φιλοδοξεί να είναι αυτός ο οποίος θα καθορίζει τα διεθνή στάνταρντς στους όρους του παγκόσμιου εμπορίου, των επιδοτήσεων, των θαλάσσιων και χερσαίων μεταφορών, των ποιοτικών ελέγχων ή σε θέματα αθέμιτου ανταγωνισμού και προστασίας δικαιωμάτων. Σε 15 χρόνια θα λαμβάνουμε υπόψιν μας τα κινεζικά ISO, προκειμένου να καθορίζουμε την εξαγωγική μας πολιτική, είτε ΕΕ, είτε ΗΠΑ. Το κυριότερο όμως είναι, ότι η Κίνα αποδέχθηκε αυτό τον ρόλο, χωρλις καν να τον ζητήσει η ίδια ανοιχτά. Τα κράτη του ASEAN ήταν αυτά που από μόνα τους καθόρισαν το πλαίσιο διαπραγματεύσεων και τους όρους της Συμφωνίας, τα κράτη αυτά ήταν που μετά την αποχώρηση των ΗΠΑ στράφηκαν στην τεράστια κινεζική αγορά η οποία ως τώρα παραμένει αχαρτογράφητη περιοχή. Με λίγα λόγια, ολόκληρη πλέον η περιοχή του Ειρηνικού έδειξε ότι έχει ανάγκη την Κίνα, περισσότερο από όσο η Κίνα αυτήν. Οι εταιρίες από τις χώρες αυτές θα έχουν την μοναδική ευκαιρία να κινούνται ελεύθερα μέσα στην αχανή αυτή αγορά, ο κύκλος εργασιών αναμένεται να δεκαπλασιαστεί στα επόμενα 20 χρόνια, γεγονός που θα οδηγήσει εκτός από την αύξηση των επί μέρους ΑΕΠ, και στην αύξηση του κατά κεφαλήν εισοδήματος, φέρνοντας σε κίνηση μία δυναμική άνευ προηγουμένου στα παγκόσμια χρονικά.
Δυνατότητες πολιτικής προέκτασης
Η Κίνα είναι μία χώρα με μακραίωνη παράδοση κρατικών θεσμών, διοίκησης, και διπλωματίας. Η συσσώρευση των εμπειριών στην Κίνα στους τομείς της πολιτικής, της διπλωματίας της άμυνας, της οικονομίας και του πολιτισμού, διδάσκεται στην εκπαίδευση για αιώνες μέσα από τα έργα των Κινέζων Κλασσικών. Οι ταγοί της χώρας, πολιτικοί και οικονομικοί, σκέφτονται πολύ καλά ποια θα είναι τα επόμενα βήματά τους και τις συνέπειες αυτών. Αν κάποιο πράγμα διακρίνει έναν Κινέζο, αυτό είναι η έλλειψη βιασύνης. Τα άμμεσα αποτελέσματα σε ατομικό επίπεδο περνάνε σε δεύτερο πλάνο μέχρι να εκπληρωθούν οι στόχοι κάποιων κοινών σκοπών. Το άτομο είναι πάντοτε συνειδητά μέλος ενός συνόλου, είτε είναι οικογένεια, γειτονιά, συνοικία, κοινότητα, κράτος. Η Κίνα δεν θα βιαστεί να θέσει τους όρους της στην ευρύτερη περιοχή που καλύπτει η Ζώνη του Συμφώνου RCEP. Μέσα από την διεργασία που θα μπει σε εκκίνηση με την εντατικοποίηση των οικονομικών συναλλαγών, θα προωθηθούν συγκεκριμένα πολιτιστικά πρότυπα αρχής γενομένης από τον κώδικα συμπεριφοράς, μέχρι την καθιέρωση ενός κοινού way of life, το οποίο θα εκπηγάσει από την ανάγκη προσέγγισης των αναγκών του καταναλωτή στην τεράστια αυτή αγορά. Σταδιακά θα καθιερωθούν νέα μοντέλα σκέψης και συμπεριφοράς, ακριβώς όπως το american way of life κατέκτησε τον κόσμο μετά τον ΒΠΠ. Η καθιέρωση, να πω καλύτερα η θεσμοποίηση γενικών πολιτισμικών χαρακτηριστικών από ένα κράτος και μόνον, του δίνει την δυνατότητα εν καιρώ να κοινοποιεί προσδοκίες και αιτήματα ανώδυνα, έμμεσα, υποσυνείδητα, και αποχαρακτηρισμένα από εθνική ή πολιτική χροιά για τον αποδέκτη. Κάτι όπως η “αναγκαιότητα διεύρυνσης της οικονομίας της αγοράς”, το “ αυτονόητο παγίωσης δημοκρατικών συστημάτων”, ή η αποδοχή παγκόσμιων ηθικών αξιών, κάτι που ποτέ στην ιστορία δεν υπήρξε ως νομοτέλεια. Και αυτό το γνωρίζουν πολύ καλά οι Ασιάτες, ακόμη περισσότερο όμως, γνωρίζουν ότι ο κόσμος είναι εύκαμπτος, οι νόμοι αλλάζουν από την φύση των πραγμάτων η οποία τους οδηγεί στον μαρασμό ή στην άνθιση, και μόνον κάποιες γενικές πανανθρώπινες αρχές είναι οι γραμμές πάνω στις οποίες οι κοινωνίες και οι άνθρωποι ως άτομα μπορούν να σφυρηλατήσουν τις ιδέες τους και τα σχέδια τους.
Δύση, ΕΕ, και Ελλάδα.
Η Ευρώπη ως πολιτική, οικονομική, και πολιτιστική ατμομηχανή της υφηλίου αυτοκτόνησε δύο φορές, και μία τρίτη συλλογικά με τις ΗΠΑ. Την πρώτη φορά το 1914 η Ευρώπη έδειξε ότι δεν μπορεί πλέον να χειριστεί νηφάλια τα προβλήματα του κόσμου, χάνοντας την πολιτιστική συνοχή της που την διέκρινε τους τελευταίους 5 αιώνες. Την δεύτερη φορά το 1939 έδειξε ότι δεν μπορεί πλέον ούτε τα δικά της προβλήματα να χειριστεί στην πιο άμεση μορφή τους. Δεν μπορεί καν να βρει μία κοινή γραμμή σκέψης η οποία θα καθοδηγεί τους κώδικες συμπεριφοράς μέσα στους λαβύρινθους της πολιτικής και της οικονομίας. Έτσι παρέδωσε τα ηνία του κόσμου, αλλά και πνεύμα εν μέρει, στις ΗΠΑ. Την τρίτη φορά Ευρώπη και ΗΠΑ αυτοκτόνησαν το 1999, όταν με πρόσχημα την επέμβαση στο Κοσσυφοπέδιο έδειξαν ότι δεν λογαριάζουν την Ρωσία ως συνέταιρο, δημιουργώντας έτσι τις προϋποθέσεις για την άνοδο του Πούτιν στην εξουσία, την πλήρη εγκατάλειψη κάθε προσπάθειας προσέγγισης της χώρας προς την Δύση, την στροφή στην Κίνα, και την αμηχανία στην Ινδία, η οποία διείδε ότι η Δύση δυσκολεύεται να συνομιλήσει επί ίσοις όροις με άλλους. Ακριβώς επάνω σε αυτή την δυσκολία αποδοχής επί ίσοις όροις των εταίρων της Δύσης, έχτισε η Κίνα τις σχέσεις της και επέκτεινε εύστοχα την επιρροή της. Η Κίνα δεν απαιτεί, δεν ρωτάει, δεν ζητάει αλλαγές στην εσωτερική πολιτική των χωρών με τις οποίες συνεργάζεται. Αξίες και ιδέες αφήνουν πρώτα χώρο για την οικονομία, και οικονομία σημαίνει ευημερία, τουλάχιστον έτσι το βλέπουν οι περισσότερες χώρες του Τρίτου Κόσμου. Η Κίνα δεν απαίτησε από τα μέλη του Συμφώνου που υπεγράφη να μην συμμετέχουν σε άλλους εμπορικούς οργανισμούς, όπως απαίτησε η ΕΕ από την κυβέρνηση Γιανούκοβιτς στην Ουκρανία κατά την περίοδο που προηγήθηκε της εξέγερσης του Μαιντάν. Μέλη του νέου Συμφώνου ανήκουν ακόμη στην TPP. Έχοντας συγκεντρώσει το μέλλον του παγκόσμιου εμπορίου υπό την σκέπη της, και πατώντας με το άλλο πόδι στον Οργανισμό της Σαγκάης, όπου συμμετέχουν σε κοινά πλάνα Κίνα, Ρωσία, Ινδία, Πακιστάν, και οι χώρες της πρώην ΕΣΣΔ, η Κίνα είναι σε θέση να θέσει τους δικούς της όρους σε λίγο, παρακάμπτοντας τις οδηγίες του Οργανισμού Παγκόσμιου Εμπορίου (WTO), πράγμα που είναι και ο πρωταρχικός της στόχος. Όσον αφορά τους λοιπούς ενδιαφερόμενους, μένει να δούμε εν συντομία τι τους απομένει να κάνουν.
Οι ΗΠΑ με την απόφαση Τραμπ να αποχωρήσουν από την ΤΡΡ, έθεσαν εαυτόν εκτός διαγωνισμού. Η Ζώνη ελευθερου εμπορίου με Κανδά και Μεξικό δημιουργεί σίγουρα μία πολύ μεγάλη αγορά, οι δυνάμεις όμως της παγκοσμιοποίησης έχουν περιορίσει αρκετά τις δυνατότητες εξέλιξης της αν παραμείνει αγκυλωμένη στις μόνιμες αντιρρήσεις των Αμερικανών να λαμβάνονται πρωτίστως υπόψιν τα συμφέροντα των Αμερικανών παραγωγών σε βάρος των άλλων. Αν οι ΗΠΑ συνεχίσουν τον εμπορικό πόλεμο με την Κίνα, κινδυνεύουν να μείνουν εκτός νυμφώνος στις αγορές της Ασίας, κάτι που μπορεί στο μέλλον να επιδιώξει η Κίνα. Στην περίπτωση αυτή, αρκετές αμερικανικές επιχειρήσεις θα μεταναστεύσουν στην Ασία, αποψιλώνοντας έτσι ακόμη περισσότερο την αμερικανική οικονομία, και θέτοντας τις βάσεις για την αρχή μίας πολιτικής οικονομικού απομωνοτισμού για την χώρα.
Η ΕΕ εξακολουθεί να διατηρεί την θέση της ως ηγέτης του παγκόσμιου εμπορίου, μένει μόνο να δούμε για πόσο ακόμη. Η συνεχής πτώση των μέσων μισθών έχει συρρικνώσει την μεσαία τάξη, η οποία ήταν ανέκαθεν και ο μεγαλύτερος καταναλωτής της, και η μείωση του πληθυσμού μειώνει ακόμη περισσότερο τις δυνατότητες ανάκαμψης της εσωτερικής αγοράς. Χωρίς όμως μισθολογικές μειώσεις θα ήταν αδύνατον να ανταποκριθούν οι Ευρωπαίοι παραγωγοί στις τιμές που επιβάλλει η Κίνα. Νέες αγορές δεν υπάρχουν στον ορίζοντα, η Κίνα έχει πάρει την πίτα σε όλο τον Τρίτο Κόσμο, ενώ οι συνομιλίες για την δημιουργία κοινής Ζώνης εμπορίου μεταξύ ΕΕ και Mercosur, η οποία εκπροσωπεί το σύνολο σχεδόν της Νοτίου Αμερικής, έληξαν χωρίς αποτέλεσμα εξαιτίας των ευρωπαϊκών πιέσεων επί των οικολογικών παραβάσεων στην ζούγκλα του Αμαζονίου, κάτι στο οποίο οι Κινέζοι ελάχιστες ευαισθησίες δείχνουν.
Η ΕΕ όσο είναι ακόμη σε θέση ισχύος, πρέπει να έλθει σε άμεση συνεννόηση με ΗΠΑ, Ρωσία, και Ινδία, και να επαναπροσδιορίσει τους νόμους που θα διέπουν το παγκόσμιο εμπόριο. Πάνω σε αυτούς τους νόμους πρέπει να δεσμευθούν όλοι οι συμμετέχοντες, αλλιώς θα αποκλείονται από τις διεθνείς συναλλαγές. Ήδη η ΕΕ εστιάζει τις ανησυχίες της σε μία γραμμή κρούσης: τα δικαιώματα των εργαζομένων, την προστασία δικαιωμάτων ευρεσιτεχνίας και πνευματικών, τα περιβαλλοντικά μέτρα, και τις καλυμμένες κρατικές επιδοτήσεις. Και τα τέσσερα αυτά σημεία, είναι σταθμοί από τους οποίους δεν μπορεί κανείς να περάσει χωρίς προσοχή. Στο θέμα των εργασιακών δικαιωμάτων, οι ασιατικές χώρες με την ελλειπή νομοθεσία τους δημιουργούν συνθήκες έμμεσου dumping τιμών, αναγκάζοντας πολλούς δυτικούς εργοδότες να μεταφέρουν εκεί την παραγωγή τους, ενώ παράλληλα δημιουργούνται προϋποθέσεις καταπίεσης και αφαίρεσης βασικών ανθρωπίνων δικαιωμάτων. Είναι ντροπή για την ΕΕ που ακόμη δεν έχει καθορίσει ένα σαφές πλαίσιο αντιμετώπισης της παιδικής εργασίας για παράδειγμα. Στο δεύτερο θέμα, οι ασιατικές χώρες με πρωταγωνιστή την Κίνα, επιδίδονται σε συστηματική κατάχρηση και υπεξαίρεση, να μην πω ληστεία των διαφόρων ευρωπαϊκών προϊόντων, οι παραγωγοί των οποίων ξαφνικά βρίσκονται στο σημείο να πρέπει να υποστηρίξουν τα προϊόντα τους έναντι ομοίων ασιατικών στα οποία συχνά δεν φαίνονται καν οι διαφορές. Το τρίτο θέμα είναι κάτι που γενικά οι ασιατικές χώρες το έχουν παραμελήσει εντελώς, στην ουσία βλέπουνε σε αυτά τα μέτρα μία συντονισμένη προσπάθεια των πλούσιων χωρών της Δύσης να στραγγαλίσουν την οικονομική τους ανάπτυξη με πρόσχημα τις περιβαλλοντικές συνθήκες. Στο σημείο αυτό θα έπρεπε να συζητηθεί μία γενναιόδωρη χρηματική ενίσχυση για τις χώρες που θα κληθούν να λάβουν αυστηρότερα μέτρα. Στο τέταρτο θέμα η Κίνα είναι και ο κύριος στόχος. Στην χώρα αυτή η μεγάλη ρευστότητα επιτρέπει στην κυβέρνηση να επιδοτεί συγκεκριμένους κλάδους της οικονομίας, οι επιχειρήσεις των οποίων επενδύουν στο εξωτερικό ή στην έρευνα, ανάπτυξη, και προώθηση προϊόντων με κρατικά χρήματα, μία πρακτική που θέτει κάθε ανταγωνιστή στο περιθώριο. Είναι ανάγκη να επαναπροσδιοριστούν οι όροι, να γίνουν πιο σαφείς, και να κατονομαστούν επισήμως πρακτικές και προϊόντα που παραβαίνουν τους κανόνες.
Η Ελλάδα ως γνωστόν τρέχει πάντα πίσω από τις εξελίξεις, έχει να ασχοληθεί με σοβαρότερα πράγματα. Αν είναι ένα πράγμα με το οποίο ο Έλληνας έχει μία σχέση μίσους, είναι το μέλλον. Δεν υπάρχει αύριο, μόνο το σήμερα, και αναπολούμε το χθες. Τι πρέπει να κάνει η χώρα μας μπροστά σε αυτές τις κοσμογονικές αλλαγές που έρχονται;
Ως κράτος μέλος της ΕΕ μπορούμε να έχουμε άμεση πρόσβαση στα τεκταινόμενα. Ποιες πρωτοβουλίες θα αναληφθούν, ποιοι οικονομικοί και τεχνολογικοί κλάδοι θα τύχουν υποστήριξης και πως, μπορούμε επίσης να συμβάλουμε στον καθορισμό κάποιων όρων οι οποίοι θα κρίνονται απαραίτητοι για βασικά μας προϊόντα ή δραστηριότητες, όπως για παράδειγμα η ναυτιλία. Πέραν τούτου όμως, πρέπει το ταχύτερο δυνατόν να δημιουργηθεί μία επιτροπή αρμοδίων του οικονομικού και εν μέρει του πολιτιστικού τομέα, οι οποίοι να συντονίσουν την δράση τους με σκοπό την προώθηση της χώρας μας ως brand name στον ευρύτερο χώρο της ανατολικής Ασίας. Οι πληθυσμοί αυτοί ελάχιστη ιδέα έχουν από την Ελλάδα, μία αμυδρή ιδέα έχουν για την Ευρώπη γενικά, κλασσική Ελλάδα, φέτα, σουβλάκι και τσολιάς ταβέρνα τους είναι παντελώς άγνωστα. Η Ελλάδα πρέπει να δημιουργήσει ένα όνομα από το μηδέν. Για αρχή, θα πρέπει να κάνει τις εξής κινήσεις:
Προώθηση ελληνικών εταιριών μέσω road show σε όλη την περιοχή, καθώς επίσης και επιδότηση από κοινό κρατικοεπιχειρηματικό όργανο, διαφημίσεων σε τηλεόραση και τύπο. Η εποχή των πωλητών έχει πεθάνει ανεπιστρεπτί. Το brand name πρέπει να παγιωθεί στο υποσυνείδητο των καταναλωτών συστηματικά. Κανένας Κινέζος δεν πεθαίνει να φάει φέτα στην ζωή του διότι έχει μεγάλο έλλειμα λακτάσης, κανένας δεν νοιάζεται για ελαιόλαδο, φρόντισαν Ιταλοί και Ισπανοί γι αυτό, για ελληνικό γιαούρτι ούτε λόγος. Πρέπει να γίνει συστηματική έρευνα αγοράς, οι Γερμανοί με 20 φορές φτωχότερη χλωρίδα από την ελληνική, πουλάνε δισεκατομμύρια σε φυτικά παρασκευάσματα στην Κίνα, όπως και μέλια, ένα προϊόν που η Γερμανία δεν φημίζεται καθόλου. Χρειάζεται μάρκετινγκ και επιμονή.
Ίδρυση τμημάτων ασιατικών σπουδών και κέντρων ελληνικού πολιτισμού στην Ασία. Στην Ελλάδα γνωρίζουμε ελάχιστα για την Ασία, πως μιλάνε, πως χαιρετιούνται, πως σκέφτονται, τι τους αρέσει, τι τους προσβάλλει. Η επίσκεψή μου στην Κίνα για επαγγελματικούς λόγους, μου άφησε την εντύπωση και τις δύο φορές ότι ή εγώ ή αυτοί ήταν κάπως από άλλο πλανήτη. Οι δίοδοι επικοινωνίας παρέμεναν αναγκαστικά στα τυπικά, δεν μπορούσα να ανοίξω κοινό πεδίο ενδιαφέροντος πέραν των βασικών. Η Ελλάδα είναι εντελώς απροετοίμαστη για τις νέες προκλήσεις. Η Ασία είναι το μέλλον της παγκόσμιας οικονομίας, και δεν διαθέτουμε ούτε ένα τμήμα Σινολογίας ή Ινδολογίας, την στιγμή που όλες οι χώρες της ανατολικής Ευρώπης διαθέτουν έστω και ένα κέντρο ασιατικών σπουδών, ώστε να μπορούν να κατευθύνουν κάποιες κινήσεις τόσο στον οικονομικό όσο και στον πολιτικό τομέα. Αν κρίνω από τον τρόπο με τον οποίο προσπάθησαν οι αρμόδιοι να καλύψουν τέτοιες ανάγκες γνωριμίας και έρευνας των Βαλκάνιων και των ανατολικών Ευρωπαίων, πολύ φοβάμαι ότι απλά αιθεροβατώ. Καιρός να αναλάβει ένας ιδιωτικός παράγοντας αυτή την αποστολή, ο ΣΕΒ η ο Σύλλογος Εφοπλιστών για παράδειγμα. Η ίδρυση κέντρων ελληνικού πολιτισμού και ελληνικών σπουδών σε συνεργασία με ασιατικά πανεπιστήμια ή αυτόνομα, θα δώσουν μία πληρέστερη εικόνα της χώρας μας στους πληθυσμούς της περιοχής, και θα μας φέρει πιο κοντά. Είναι αναγκαίο, προκειμένου να γνωρίσουμε τι ζητάνε και τι να τους προσφέρουμε. Να σημειώσω ότι η Γερμανία για παράδειγμα αλλά και άλλες χώρες, έχουν ιδρύσει ολόκληρα πανεπιστήμια εκεί, μοιράζουν υποτροφίες, και έτσι δημιουργούνε εγχώρια λόμπυ, κάτι που εμείς παραμελήσαμε να κάνουμε ακόμη και στα γειτονικά μας Βαλκάνια.
Αποστολή υπουργικών κλιμακίων από τους τομείς της οικονομίας, της εκπαίδευσης, και της τεχνολογίας, προκειμένου να βολιδοσκοπήσουν ποιες είναι οι ανάγκες των οικονομιών της περιοχής και οι απαιτήσεις τους. Η Κίνα τα παράγει όλα μόνη της, υπάρχει όμως ζήτηση για εξειδικευμένα software, και ίσως και συμπληρωματικές υπηρεσίες. Πρέπει να μας μάθουνε, να δούνε τι ξέρουμε να κάνουμε καλύτερα, που μπορούμε να τους φανούμε χρήσιμοι. Η διαμάχη με τις ΗΠΑ λόγω του tic toc, και οι κυρώσεις που έθεσε ο Τραμπ, στέγνωσαν την κινεζική βιομηχανία ηλεκτρονικών και κινητών από τσιπς, κάτι που οι Κινέζοι δεν παρήγαν για παράδειγμα. Η Κίνα ψάχνει διαρκώς σε όλη την Ευρώπη που θα μπορούσε να δημιουργήσει καινούργιες μονάδες παραγωγής. Το ότι έχει αναγγείλει αριθμό ρεκόρ επενδύσεων στην μισθολογικά ακριβή Γερμανία, έχει πιο πολύ να κάνει με την πληθώρα εξειδικευμένου προσωπικού και υποδομών, αλλά και με το ότι οι Γερμανοί “σύστησαν” εδώ και δεκαετίες συστηματικά την χώρα τους στους Κινέζους, κάτι που είδα προσωπικά πως έχουν κάνει με μεγάλη επιτυχία οι Ιταλοί και οι Ισπανοί επίσης.
Ξέρω ότι από ότι γράφω δεν θα κάνουμε τίποτα, θα περιμένουμε να μας έρθει κανάς τουρίστας να σώσει την κατάσταση, ξέρω ότι σε 20 χρόνια θα στέλνουμε απεσταλμένους να κλαφτούνε στους Κινέζους όπως τώρα κάνουμε στις ΗΠΑ και στην ΕΕ, ξέρω ότι οι καταστάσεις θα μας υπερκεράσουν, ότι θα τρέχουμε λαχανιασμένοι πίσω από τις εξελίξεις, θλίβομαι για αυτά που βλέπω να έρχονται. Αν ως τώρα Ευρώπη και ΗΠΑ θεωρούσαν την Ελλάδα πνευματικό τους λίκνο, και προσπάθησαν να την βοηθήσουν ή να την κατανοήσουν, οι Ασιάτες δεν έχουν τίποτα να χρωστάνε στην Ελλάδα. Απολύτως τίποτα. Για αυτούς είναι άλλη μία μικρή τρύπα που εξυπηρετεί ή όχι στα σχέδια τους. Τίποτα περισσότερο από έναν ασήμαντο προς το παρόν κρίκο. Αν δεν κινηθούμε τώρα, κανείς δεν θα κλάψει για μας, κανείς δεν θα μας πεθυμήσει.
Ντόϊκος Δημήτρης.
