Ιούνης 2022
Γράφει ο Αναστάσιος Ι. Τριπολίτης, Ιατρός (Πανεπιστημιακός και Β.Ν.)
Όταν προ ημερών, με αφορμή το κατόρθωμα του Κωνσταντίνου Κανάρη, έγραφα για το επίθετο «Μπουρλώτος», που είναι συχνότατο μεταξύ των συγγενών μου, δεν φανταζόμουν ποτέ ότι η συζήτηση (τα γραπτά, αν προτιμάτε) θα ξαναγύριζε σύντομα στη γιαγιά μου την Υπατία Μ. Μενή, το γένος Μπουρλώτου!
Κι όμως, ακούγοντας το γνωστό νησιώτικο τραγούδι προχθές στο ραδιόφωνο του αυτοκινήτου, διότι οδηγώντας με τις ώρες ακούω νέα και μουσική, θυμήθηκα ότι μεταπολεμικώς, μόλις το ραδιόφωνο άρχιζε το: «Πότε θ’ανοίξομε (ή θ’απλώσομε) πανιά να κάτσω στο τιμόνι, να δω της Λέρος τα βουνά να μου διαβούν οι πόνοι», τότε έτρεχαν κάποιοι στο πατρογονικό μου σπίτι κι… έκλειναν το ραδιόφωνο!… Εγώ, 4-5 ετών τότε (γεννήθηκα 2/11/1941) διερωτόμουν… γιατί; Τι τους είχε κάνει το τραγούδι και δεν τους άρεσε; Μεγαλώνοντας μου εξήγησαν τους λόγους.
Η γιαγιά η Υπατία (τη φώναζαν Μπατία) μεγάλωσε τρία παιδιά. Τον Ευάγγελο (Βαγγέλη τον φώναζαν), τη Μαρία (τη μητέρα μου) και τον Γεώργιο, ο οποίος γεννήθηκε ενώ ο πατέρας του είχε ήδη πεθάνει και γι’αυτό του έδωσαν και δεύτερο όνομα, του αποβιώσαντος πατέρα του (Μάρκος). Ο Ευάγγελος δεν γνωρίζω τι γράμματα σπούδασε, όμως έφυγε, πήγε στην Αμερική κι εκεί… χάθηκε! Η μητέρα μου (Μαρία) τελείωσε τη «Ράλλειο» Παιδαγωγική Ακαδημία κι έγινε δασκάλα! Λόγω επαγγέλματος γνώρισε τον πατέρα μου, τον «Καπετάν Γιάννη», διότι ο πατέρας μου παντρεύτηκε τη δασκάλα της κόρης του (η πρώτη του γυναίκα είχε ήδη πεθάνει).
Το τρίτο παιδί της γιαγιάς μου, ο Γιώργης (με δεύτερο όνομα Μάρκος), τελείωσε τη Σχολή Μηχανικών του «Αρχιμήδη» και πήγε να υπηρετήσει τη θητεία του στο αντιτορπιλικό «Βασίλισσα Όλγα» που ναυλοχούσε στη Λέρο. Εκεί, στο Πόρτο-Λάγος (Λακκί) της Λέρου, το βρήκαν τα εχθρικά πυρά. Το βούλιαξαν τα γερμανικά αεροπλάνα και πήγε αύτανδρο. Πήρε μαζί του στον υγρό τάφο του 6 αξιωματικούς και 64 μέλη του πληρώματος[2]!…
Όλα τα πιο πάνω λίγο-πολύ τα γνώριζα από την παιδική μου ηλικία και σεβόμουν τον πόνο της γιαγιάς μου, η οποία σχεδόν με είχε αναθρέψει. Η μητέρα μου ως γυναίκα Καπετάνιου, τον ακολουθούσε πάρα πολύ συχνά στα μακρινά του ταξίδια (Αμερική, Ιαπωνία κλπ.). Αρκετές φορές μας έπαιρνε μαζί της. Μεγάλωσε (μαζί με τη μεγάλη μου αδελφή τη Μερόπη) 5 παιδιά. Ο τελευταίος, ο Μάρκος, έγινε μετά… 11 χρόνια!…
Τις τελευταίες ημέρες λοιπόν κάπου διάβασα ότι κυκλοφόρησε ένα βιβλίο με τον γενικό τίτλο «Η Μάχη της Λέρου», το οποίο στην πραγματικότητα περιγράφει λεπτομερέστατα (περί τις 500 σελίδες!) τις μάχες και τις ναυμαχίες μέσα στο Αιγαίο: Δωδεκάνησα, Κυκλάδες κλπ. Το έχει γράψει η Julie Peakman (ιστορικός και συγγραφέας), η οποία περιγράφει με κάθε λεπτομέρεια την τότε κατάσταση που επικρατούσε. Συνθηκολόγηση της Ιταλίας, πείνα, δυστυχία κλπ. Περιγράφει ακόμα λεπτομερέστατα τον οπλισμό του «Βασίλισσα Όλγα», το οποίο είχε προσφέρει πάρα πολλά στον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο. «Πήγε» όμως σχετικά… άδοξα, διότι τα γερμανικά στούκας «μας» έπιασαν στον… ύπνο (η κριτική δεν είναι δική μου, όμως κατόπιν εορτής, όλοι κάνομε τον έξυπνο!…).
Λέγεται ότι μεταξύ των 70 ατόμων που πήρε μαζί του το «Βασίλισσα Όλγα», περί τους 15 ήταν Χιώτες, μεταξύ αυτών και ο μικρός γιος της γιαγιάς μου της «Μπατίας», ο οποίος είναι θαμμένος εκεί και του οποίου τον τάφο έχω επισκεφθεί!…
Και κλείνω και πάλι με το γνωστό τραγούδι της Λέρου:
«Πότε θ’ανοίξομε (ή θ’απλώσομε) πανιά
να κάτσω στο τιμόνι,
να δω της “Λέρος” τα βουνά
να μου διαβούν οι πόνοι».
Το Νεκροταφείο της Λέρου, όπου είναι θαμμένοι (και) οι Χιώτες!…
Πάντα με ΑΓΑΠΗ,
Α. Ι. Τριπολίτης
Ιατρός
[1] Τοπική διάλεκτος: της Λέρου, αν προτιμάτε.
[2] Στις 26/9/1943 (σ.σ.: λίγες ημέρες πριν, 18/9/1943, η Ιταλία είχε συνθηκολογήσει!…
