Μελέτη… σκοπιμότητας για καθένα ξεχωριστά από τα μέτρα στήριξης που έχουν πέσει στο τραπέζι ως υποψήφια για να ενταχθούν στο πακέτο του Σεπτεμβρίου διενεργεί το οικονομικό επιτελείο, καθώς η εκρηκτική πορεία της τιμής του φυσικού αερίου στενεύει ολοένα και περισσότερο τα δημοσιονομικά περιθώρια. Νούμερο 1 προτεραιότητα παραμένει η επιδότηση του ηλεκτρικού ρεύματος.
Ωστόσο, ο δημοσιονομικός χώρος που θα απαιτηθεί γι’ αυτή την επιδότηση τόσο για φέτος όσο και για του χρόνου είναι κυριολεκτικά απροσδιόριστος. Μοιραία λοιπόν, παραμένει στον «αέρα» και το τελικό περιεχόμενο του πακέτου.
Τα καλά νέα από το μέτωπο των φορολογικών εσόδων, αλλά και από την πορεία του τουρισμού –ουσιαστικά στο εξάμηνο «πιάσαμε» τα αντίστοιχα έσοδα του 2019– επιτρέπουν στο οικονομικό επιτελείο να αισιοδοξεί ότι μέχρι το τέλος του χρόνου θα δημιουργηθεί πρόσθετος δημοσιονομικός χώρος, που θα κυμαίνεται από 1,5 έως 2 δισ. ευρώ. Ενα φαινομενικά πολύ μεγάλο ποσό, όμως, μπορεί να «ροκανιστεί» αισθητά εάν η τιμή του φυσικού αερίου κινηθεί στα σημερινά ή και σε ακόμη υψηλότερα επίπεδα. Στο οικονομικό επιτελείο γνωρίζουν ότι είχε προϋπολογιστεί να διατεθεί «καθαρός» δημοσιονομικός χώρος (δηλαδή χρήματα του κρατικού προϋπολογισμού) της τάξεως των 800-850 εκατ. ευρώ για να επιδοτηθεί το ρεύμα σε ολόκληρο το β΄ εξάμηνο της φετινής χρονιάς και τώρα προκύπτει ότι αυτά τα χρήματα μπορεί να φτάσουν για λιγότερο από τρεις μήνες.
Αυτό λοιπόν είναι και το πρώτο ερώτημα που θα πρέπει να απαντηθεί μέσα στις μέρες που μεσολαβούν μέχρι τη Διεθνή Εκθεση Θεσσαλονίκης: ποιος είναι ο δημοσιονομικός χώρος που μπορεί να περισσέψει μετά την εξασφάλιση της επιδότησης του ηλεκτρικού ρεύματος. Για το 2022, δύο είναι οι βασικές προτεραιότητες για την κυβέρνηση: να καλυφθούν οι πολύ αυξημένες ανάγκες για θέρμανση και να στηριχτούν τα φτωχότερα νοικοκυριά, που θα χτυπηθούν περισσότερο από τις πολύ μεγάλες ανατιμήσεις στα τρόφιμα και στα είδη πρώτης ανάγκης. Εκεί τα σενάρια είναι πολύ συγκεκριμένα:
1. Η στήριξη των φτωχότερων νοικοκυριών καλύπτεται μόνο με άμεσες εισοδηματικές ενισχύσεις, καθώς οι μειώσεις στους έμμεσους φόρους στα τρόφιμα δεν μπορούν να εξασφαλίσουν το επιθυμητό αποτέλεσμα, που είναι η συγκράτηση των τιμών. Ετσι, προτεραιότητα αναμένεται να δοθεί στη λεγόμενη επιταγή ακρίβειας, η οποία μπορεί να καλύψει ευπαθείς κοινωνικές ομάδες (σ.σ. χαμηλοσυνταξιούχους, άτομα με αναπηρία, οικογένειες με χαμηλό εισόδημα και παιδιά) οι οποίες πλήττονται περισσότερο από τον εκρηκτικό πληθωρισμό των τροφίμων, που έχει ήδη εκτοξευθεί στο 13% με πιθανότητα περαιτέρω αύξησης από τον Σεπτέμβριο. Η χρηματοδότηση μιας επιταγής ακρίβειας απαιτεί δημοσιονομικό χώρο της τάξεως των 200-300 εκατ. ευρώ, ανάλογα με το ποσό που θα δοθεί αλλά και τον αριθμό των δικαιούχων.
2. Η ενίσχυση των νοικοκυριών για την κάλυψη των αναγκών θέρμανσης είναι επίσης ένα πολύ μεγάλο κεφάλαιο για τη φετινή χρονιά. Κατ’ αρχήν απαιτεί επιδότηση της τιμής του φυσικού αερίου, αφού τα περίπου 600.000 νοικοκυριά που θερμαίνονται με φυσικό αέριο θα παραλάβουν εξωφρενικούς λογαριασμούς από τον Οκτώβριο και τον Νοέμβριο εάν παραμείνουν οι τιμές του αερίου στα επίπεδα των 240-250 ευρώ ανά μεγαβατώρα. Επιδοτήσεις για το φυσικό αέριο (είτε άμεσα από τον κρατικό προϋπολογισμό είτε και έμμεσα από τη ΔΕΠΑ) αναμένεται ότι θα ενσωματωθούν στο πακέτο των μέτρων στήριξης και αυτό που εκκρεμεί είναι να φανεί η έκταση της επιδότησης. Από εκεί και πέρα, ψηλά στη λίστα με τις προτεραιότητες είναι η καταβολή του αυξημένου επιδόματος θέρμανσης. Είναι ένα μέτρο με ελεγχόμενο δημοσιονομικό κόστος, μια και λόγω των εισοδηματικών κριτηρίων μπορεί να προσδιοριστεί με αρκετή ακρίβεια η περίμετρος. Τα τελικά ποσά θα αποτελέσουν συνάρτηση της τιμής και του πετρελαίου. Με τα σημερινά δεδομένα, το πετρέλαιο θέρμανσης κινείται στα επίπεδα του κλεισίματος της περυσινής χειμερινής περιόδου, ήτοι σε 1,5-1,6 ευρώ ανά λίτρο.
Για τα καύσιμα κίνησης, το ενδεχόμενο ενός fuel pass 3 είναι ανοικτό, αλλά όχι δεδομένο, καθώς με την αποκλιμάκωση των τιμών και την πτώση της μέσης πανελλαδικής τιμής της αμόλυβδης στα 2 ευρώ, η επιδότηση των καυσίμων κίνησης δεν αποτελεί μεγαλύτερη προτεραιότητα σε σχέση με τη θέρμανση ή τη διατροφή.
Από την άλλη, η παράταση της επιδότησης του πετρελαίου κίνησης στην… πηγή έχει και άλλα χαρακτηριστικά. Το πετρέλαιο κίνησης είναι επαγγελματικό καύσιμο και στο οικονομικό επιτελείο θέλουν με κάθε τρόπο να συγκρατήσουν το μεταφορικό κόστος των προϊόντων, το οποίο μετακυλίεται στη λιανική. Επίσης, με το πετρέλαιο κίνησης, το οικονομικό επιτελείο αντιμετωπίζει την εξής δυσκολία: απόσυρση της επιδότησης θα ανεβάσει την τιμή λιανικής κατά 15 λεπτά.
Τα μέτρα του 2023
Η κοστολόγηση των μέτρων και των προτεραιοτήτων του 2023 επίσης προϋποθέτει μελέτη σκοπιμότητας αφού ήδη ο προϋπολογισμός της χρονιάς έχει φορτωθεί με μια σειρά από… προαπαιτούμενα. Και πάλι, «πρωταγωνιστής» είναι το ηλεκτρικό ρεύμα. Δεδομένου ότι το 2023 πρέπει να εμφανίσουμε πρωτογενές πλεόνασμα, ο διαθέσιμος δημοσιονομικός χώρος θα είναι πολύ περιορισμένος. Αν μάλιστα εγγραφεί και ένα κονδύλι άνω του 1,5 δισ. ευρώ για την επιδότηση του ρεύματος μέσα στο α΄ εξάμηνο, τα περιθώρια θα γίνουν ασφυκτικά. Επίσης, τα προαπαιτούμενα δεν τελειώνουν με το ρεύμα. Οι αυξήσεις στις συντάξεις είναι δεδομένο ότι θα πρέπει να δοθούν, ενώ με την εκτόξευση του πληθωρισμού αλλά και τη διαφαινόμενη ταχύτερη ανάπτυξη, το κονδύλι που θα πρέπει να δοθεί ανεβαίνει αρκετά.
Επίσης, οι μειωμένοι συντελεστές των ασφαλιστικών εισφορών θα πρέπει να παραταθούν, ενώ πρέπει να εξασφαλιστούν και 450 εκατ. ευρώ για την κατάργηση της εισφοράς αλληλεγγύης για τους δημοσίους υπαλλήλους και τους συνταξιούχους. Ως εκ τούτου, είναι αμφίβολο αν θα μπορέσει η κυβέρνηση να δεσμεύσει από τώρα δημοσιονομικό χώρο για άλλα μέτρα που ακούγονται, όπως η περικοπή του τέλους επιτηδεύματος. Και αυτό διότι θα πρέπει να υπάρχουν «ελαστικότητες» στον προϋπολογισμό του 2023, δεδομένου ότι το απρόοπτο με τα σημερινά δεδομένα θα είναι το πολύ πιθανό.
Πηγή: Καθημερινή
