Γράφει η Μαίρη Καπάτου.
ΡΗΓΑΣ ΦΕΡΑΙΟΣ Ο ΒΕΛΕΣΤΙΝΛΗΣ. Γεννήθηκε το 1757 στο Βελεστίνο της Μαγνησίας όπου υπήρξε η αρχαία πόλη Φεραι. Ρηγας ήταν το βαφτιστικο του όνομα και ο Φεραίος σήμαινε τον τόπο καταγωγής του, τις Φερες. Την εποχή που γεννήθηκε ο Ρήγας είναι ότι δεν υπήρχαν μητρώα αρρένων, δημοτολόγια και δελτία ταυτότητας, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν είχαν αποκρυσταλλωμένα επώνυμα αλλά αυτοπροσδιορίζοντο με το μικρό–βαφτιστικό όνομα του πατέρα τους και τον τόπο καταγωγής των ως Π.χ.ο Γεώργιος του Γιάννη γινόταν Γεωργογιάννης ο Κώστας του πάπα γινόταν Παπακώστας κ.λ.π. Κατ” ανάλογη αντιστοιχία ο Ρήγας όταν ήταν μαθητής φερεται να είχε γράψει σε κάποιο βιβλίο του “”ΡηγαςΚυριζ( σ) η εκ Βελεστίνου ” που μπορεί να εξηγηθεί ως “Ο Ρήγας, ο γιος του Κυριζ( σ)η από το Βελεστίνο ” Αργότερα όταν ήταν μαθητής σε σχολείο της Ζαγοράς του Πηλίου αυτοπροσδιοριζόταν ως: ” Ρήγας Βελεστινλής ” , δηλαδή κατέστησε επώνυμο τον τόπο καταγωγής του.
Όταν ανδρώθηκε και ωρίμασε στα βιβλία και τους χάρτες που εξέδωσε υπέγραφε ως “Ρήγας Βελεστινλής Θεσσαλος ” Οι γονείς του Ρήγα πρέπει να ήταν σχετικά ευκατάστατοι και όταν έγινε 12χρονος τον έστειλαν σε καλό σχολείο της Ζαγοράς για να σπουδάσει. Εκεί έμεινε 5- 6 χρόνια και όταν αποφοίτησε γι ένα χρόνο έκανε τον δάσκαλο στο χωριό Κισσός πλησίον της Ζαγοράς. Επέστρεψε στο Βελεστίνο, περιηγηθηκε στην Θεσσαλία και όταν ήταν 20 περίπου ετών ταξίδεψε στην Κωνσταντινούπολη και το Βουκουρέστι. Στην Πόλη σταδιοδρομισε ως εμπορου”υπάλληλος και καταστιχαριος και παράλληλα έμαθε την Γαλλική και την Ιταλική γλώσσα.Στην συνέχεια εργάστηκε ως οικοδιδασκαλος σε αρχοντικά Ελλήνων της Βλαχίας και το 1782 ηταν γραμματεας του Παναγιώτη ηγεμόνα της Βλαχίας Νικόλαου Καρατζά. Το 1790 και για 6 μήνες βρέθηκε στην Βιέννη ως γραμματέας και σύνοδος του Χριστόδουλου Κιρλιανου, αξιωματούχου της Βλαχίας. Εκεί συνδέθηκε με τιτλουχους της Αυστριακής αυλής, επισκέφτηκε όλα τα αξιοθέατα της Βιέννης, έδωσε προς έκδοση τα χειρόγραφα των δύο πρώτων βιβλίων του και ανήγγειλε την έκδοση του τρίτου. Αρχές του 1791 επανήλθε στο Βουκουρέστι όπου είχε αποκτήσει μεγάλο κτήμα, ζούσε με τον αδελφό του Κωνσταντίνο και τη μητέρα τους και είχε καταστεί γνωστός στους πνευματικούς κοσμικούς και διπλωματικούς κύκλους του Βουκουρεστίου.
Οι αρχές της Γαλλικής Επαναστάσεως η δράση των Γαλλικών στρατών κυρίως στην Ιταλική Χερσόνησο και η διακήρυξη της Γαλλικής ηγεσίας οτι: Ήταν φυσική σύμμαχος και βοηθός όλων των ελεύθερων λαών της Ευρώπης ” συγκίνησαν και προβλημάτισαν τον Ρήγα. Με τα ανωτέρω δεδομένα και με την βαθιά πίστη του στο ιδανικό της ελευθερίας ο Ρήγας συνειδητοποίησε ότι έπρεπε να κάνει το μεγάλο βήμα γα το ξεσηκωμό των Ελλήνων και όλων των συνιποδουλων λαών της Βαλτικής Χερσονήσου κατά της Τουρκικής τυραννίας. Το Αύγουστο του 1796 εγκατέλειψε το Βουκουρέστι και εγξατασταθη στην Βιέννη όπου τύπωσε σειρά από χάρτες όπως: ( α) Την μεγάλη χάρτα της Ελλάδας. ( β) Τον χάρτη της Βλαχίας και ( γ) Τον χάρτη της Μολδαβίας. Η χάρτα της Ελλάδας ήταν 12φυλη, έχε συνολική επιφάνεια 4 τετραγωνικών μέτρων, ιστορικούς και γεωγραφικούς πίνακες του αρχαίου του μεσαιωνικού και του νεώτερου Ελληνισμού και ήταν εμπλουτισμένη με πολλά στοιχεία αρχαιογνωσίας. Τύπωσε ο Ρήγας και χαλκογραφία του Μεγάλου Αλεξάνδρου με σύντομο ιστορικό υπόμνημα. Ο Μεγαλέξανδρος συμβόλιζε για τους υπόδουλους λαούς το αναμενόμενο τιμωρό των Ασιατικών κατακτητών. Τύπωσε επίσης βιβλία πατριωτικού περιεχομένου κι το περίφημο θουριο με τους συγκόνιστικους στόχους.
” Καλύτερα μιας ώρας ελεύθερη ζωή κ.λ.π.και “Ως πότε παλληκάρια θα ζούμε στα στενά κ.λ.π. Τον Οκτώβριο του 1797 τύπωσε μυστικά σε χιλιάδες αντίτυπα την Διακήρυξη που λογαριάζει να απευθύνει προς όλες τις χώρες. Την Διακήρυξη συνόδευε ο Καταστατικος χάρτης της ιδρυσομενης δημοκρατίας Κοινοπολιτείας με την ονομασία “Ελληνική Δημοκρατία ” στην οποία θα μετείχαν όλοι οι Βαλκάνιοι λαοί ( Έλληνες, Σέρβοι, Αλβανοί, Βούλγαροι, Αρμένιοι, Βλάχοι Ρουμάνοι, ακόμη και Τούρκοι) ανεξαρτήτως θρησκείας, εθνικής καταγωγής και γλώσσης.Στην επαναστατική διακήρυξη ο Ρήγας ανέλυε τις βασικές αρχές: Δικαιοσύνη, ισότητα και ελευθερία στις οποίες προγραμματίζει να στηριχτεί η μελλοντική Κοινοπολιτεία. Επειδή προγραμματίζει, ταξιδεύοντας για την Ελλάδα να περάσει από την Ιταλία για να συναντήσει τον Βοναπάρτη έστειλε ως εμπορεύματα τα κιβώτια με το έντυπο επαναστατικό υλικό από την Βιέννη στη Τεργέστη που τότε ήταν λιμάνι της Αυστρίας,επι της Ανδριανικης θαλάσσης. Η Αυστριακή Αστυνομία κατέσχεσε τα κιβώτια με το έντυπο υλικό και την 19 Δεκεμβρίου που έφθασε ο Ρήγας στην Τεργέστη τον συνέλαβε. Ακολούθησαν ανακρίσεις, έρευνες κατασχέσεις και συλλήψεις πολλών Ελλήνων που βρισκόταν στην Αυστριακή Επικράτεια. Η Αυστριακή κυβέρνηση ανακοίνωσε με έμφαση την συνομωσία των Ελλήνων θέλοντας προφανώς να πουλήσει εκδουλευση στην Οθωμανική Κυβέρνηση, με την προσδοκία κάποιων ανταλλαγμάτων. Ο Ρήγας την 30.12.1797 έκανε ανεπιτυχή απόπειρα αυτοκτονίας στη Τεργέστη όπου εκρατειτο και την 14.2.1798 μετηχθη στην Βιέννη όπου συνεχίστηκαν οι ανακρίσεις. Τελικά χωρίς παραπομπή σε δίκη 6 Αυστριακοί υπήκοοι Ελληνικής καταγωγής απελάθηκαν από την Αυστρία.
Ένας από τους 6 ήταν ο Γεώργιος Πούλιος (Μαρκιδης) από τη Σιάτιστα της Κοζάνης ο οποίος μαζί με τον αδελφό του Πουμπλιο εξέδιδαν στην Βιέννη την Ελληνόφωνη εφημερίδα: Εφημερις” και διατηρούσαν μεγάλη τυπογραφική επιχείρηση στην οποία είχαν τυπωθεί τα επαναστατικά έντυπα του Ρήγα. Ο Ρήγας με τους κατωτέρω 7 συνεργάτες του που ήταν Οθωμανοί υπήκοοι την 10 Μαι”ουτου 1798 παραδόθηκαν στις Τουρκικές αρχές του Βερολίνου. Εκεί μετά από 40 περίπου ημέρες ανακρίσεων και βασανιστηρίων τη νύχτα της 23.24. Ιουνίου του 1798 οι Τούρκοι τους εστραγγαλισαν και αφού πέταξαν τα πτώματα τους στον ποταμό Δούναβη διέδωσαν ότι δήθεν δραπέτευσε. Λέγεται ότι ο Ρήγας κατ’ τις τελευταίες ημέρες του μαρτυρίου του έλεγε στους Τούρκους: Αρκετό σπόρο έσπειραν, το Έθνος μου Θ θερίσει ” κΙ η ιστορία δεν άργησε να τον δικαιώσει: οι στραγγαλισθεντες συνεργάτες του Ρήγα ήταν οι κατωτέρω: Ευστράτιος Αργεντης ετών 31 , από τη Χίο, μεγαλέμπορος στην Βιέννη. Δημήτριος Νικολιδης ετών 32 από τα Ιωάννινα, γιατρός. Αντώνιος Κορωνιος ετών 27 από τη Χίο. Ιωάννης Εμμανουήλ ετών 24 , από την Καστοριά, φοιτητής της Ιατρικής. Παναγιώτης Εμμανουήλ ετών 22, από την Καστοριά, αδελφός του πρου”γουμενου . Θεοχάρης Τουρκουτζος ετών 22 από την Σιάτιστα και Ιωάννης Καρατζάς, ετών 31 από την Κύπρο.
Μαίρη Καπάτου, φιλόλογος.
