Του Γιώργου Φωτ. Παπαδόπουλου
Η μυροβόλος νήσος μας, Χίος, διαθέτει εξαιρετικές ομορφιές, που συνδυάζουν κάθε είδους εδαφικές μορφές, συνυφασμένες με την τοπική ιστορία, την θρησκευτική παράδοση και την ανθρώπινη παρουσία.
Στο ιστορικό μοναστήρι της Νέας Μονής Χίου («Παναγίας Νεαμονήτισσας»), που διέπρεψε και έγραψε λαμπρές ιστορίες δόξας και Ορθόδοξης μοναστικής παράδοσης, από τον 11ο αιώνα, ανήκει μια τεράστια ορεινή, αλλά και δασώδης έκταση, στον ευρύτερο περιβάλλοντα χώρο της Μονής, όπου συνορεύει με τέσσερις κοινότητες της Χίου. Ανατολικά με τον Δαφνώνα, Δυτικά με τα Αυγώνυμα, Νότια με τον Άγιο Γεώργιο Συκούση και Βόρεια με τις Καρυές. Χιλιάδες στρέμματα ορεινού όγκου, διανθισμένα από Μετόχια και Καθίσματα, βρίσκονται εντός της περιοχής αυτής. Μέσα σε αυτά, από την Ανατολική πλευρά (δηλαδή στη γεωγραφική περιφέρεια της κοινότητας Δαφνώνα) ανήκουν οι Άγιοι Απόστολοι της “Παφυλίδας”, ο Άγιος Φανούριος (μεταξύ Νέας Μονής και Δαφνώνα), αλλά και 3 ακόμη θρησκευτικά προσκυνήματα, εκ των οποίων τα δύο ήσαν Καθίσματα της Νέας Μονής, όπου ασκήτευαν τις προηγούμενες εκατονταετίες μοναχοί (υπαγόμενοι στη Νέα Μονή) και παράλληλα καλλιεργούσαν τη γη γύρω από αυτά, σμιλεύοντας συνειδητά την ψυχή και το πνεύμα, αλλά και δαμάζοντας το σώμα τους, υπό την εποπτεία Πνευματικού της Μονής.
Έτσι, στο “τρίστρατο” από Δαφνώνα προς Νέα Μονή, δυτικότερα της ανηφορικής πορείας από τον Άγιο Φανούριο, ο δρόμος μας οδηγεί σε 3 διαφορετικά, εξαίσια, μέρη.
Αρχικά, στην Αγία Τριάδα. Εκεί έζησαν πολλοί άνδρες εκ της οικογένειας «Μάντικα», μεταξύ των οποίων και ο μοναχός Ζωσιμάς (λαμπρός αγιογράφος), αλλά και ο γνωστός παγκόσμιος πρωταθλητής στο στίβο μετ’ εμποδίων, βαλκανιονίκης, Χρήστος Μάντικας (προτομή του βρίσκεται στο δημοτικό -πρώην εθνικό- στάδιο Χίου). Πλησίον του Ι. Ναιδριου της Αγίας Τριάδος σώζεται η πέτρινη οικία-μοναχικο κελί όπου διέμεναν.
Ψηλότερα και νοτιότερα του Ναού της Αγίας Τριάδος, βρίσκεται ο Ναός του Αγίου Ιωάννου του Θεολόγου, στη θέση “Γεροντιό”. Ο Ναός, όπως πληροφορούμαστε και από το υπέρθυρο του, κτίστηκε τον 15ο αιώνα, ενώ κατά περιόδους επανασκευαστηκε. Στην περιοχή καλλιεργούνταν πλούσια αμπέλια και ελιές. Πλησίον του Ναού βρίσκεται, επίσης, μικρό κελί (στο οποίο έμεναν μοναχοί) και σήμερα χρησιμοποιείται ως βοηθητικός χώρος μικρής παραμονής, κατά τον εορτασμό της πανηγύρεως του Ναού και των Ακολουθιών που τελούνται.
Τέλος, ακόμη πιο ψηλά (στην κορυφή του ίδιου όρους) και ανατολικότερα φθάνουμε στο τέρμα της διαδρομής, όπου και το Ιερό Εξωκκλήσι της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος Χριστού Δαφνώνος. Το Εξωκκλήσι αυτό θεμελιώθηκε το έτος 1991 και ολοκληρώθηκε το 1993, τα δε εγκαίνια του τελέσθηκαν από τον μακαριστό Μητροπολίτη μας κυρό Διονύσιο στις 31 Ιουλίου 1993 (ήμουν παρών, σε ηλικία 15 ετών, έχω και φωτογραφία από τα εγκαίνια του Ναού). Κι εκεί, ακριβώς δίπλα, έχει ανεγερθεί αίθουσα συνάθροισης των επισκεπτών, ενώ υπάρχει και χώρος παρασκευής φαγητού για τους προσκυνητές κατά την πανήγυρη του Ναού.
Θυμάμαι, χαρακτηριστικά, ότι, πριν ξεκινήσει οποιαδήποτε εργασία στο χώρο, για την ανέγερση του Ναού, είχε υπογράψει και η μακαριστή Γερόντισσα της Νέας Μονής, Μαριάμ, γιατί όλη αυτή η έκταση ανήκει στην Νέα Μονή.
Από τον Ναό της Μεταμορφώσεως υπάρχει μια εκπληκτική θέα, λόγω του μεγάλου υψομέτρου, όπου φαίνονται με ευκρίνεια τα Καμποχωρα, οι Καρυές, η πόλη της Χίου, ο Κάμπος, τα Θυμιανά, το θαλάσσιο στενό μεταξύ Χίου- Μικράς Ασίας και ολόκληρη η χερσόνησος της Ερυθραίας με τα χωριά της και την Κρήνη (Τσεσμέ) από τις αλησμόνητες και προδομένες πατρίδες.
Ο Ναός της Μεταμορφώσεως του Σωτήρος είναι πολύ μεγαλύτερος από τους δύο προηγούμενους και διαρκώς εξωραΐζεται (όπως και ο περιβάλλων χώρος του) από τους κατοίκους του Δαφνώνα, οι οποίοι είναι σεμνοί και επιμελείς άνθρωποι, αγαπούν την Εκκλησία και έχουν όλα τα εξωκκλήσια και παρεκκλήσια του χωριού τους σε άριστη (κυριολεκτικά) κατάσταση (όπως και τον κεντρικό Ναό του χωριού τους, την «χωριοκκλησιά», τον Άγιο Παντελεήμονα, τον μεγαλομάρτυρα, αθλοφόρο και θαυματουργό ιατρό), δημιουργώντας πάντοτε δίπλα τους και μικρό χώρο φιλοξενίας των πιστών (κυρίως κατά την πανήγυρη τους).
Στα εξωκκλήσια που αναφερθήκαμε, έχουμε βρεθεί πολλές φορές ως προσκυνητές και έχουμε διαπιστώσει την ευσέβεια των επιμελητών τους, όπως και του Εφημέριου τους (στον οποίο και οφείλονται πολλά για την επιμέλεια αυτή), Αιδεσ/το Πρωτοπρεσβύτερο π. Παντελεήμονα Καλεώδη, με τον οποίο και μας συνδέουν ισχυροί ,πολυετείς, πνευματικοί δεσμοί.
Στα υπό αναφορά Εξωκκλήσια, λόγω του γεγονότος ότι, ανήκουν (ως θρησκευτικοί χώροι) στην Ιερά Νέα Μονή, αλλά και την γεωγραφική κοινότητα της Ενορίας του Δαφνώνα, συλλειτουργούν τις περισσότερες φορές, ο Ηγούμενος της Νέας Μονής, Αρχιμανδρίτης π. Διονύσιος Παπανικολάου, με τον Εφημέριο Δαφνώνος, Πρωτ. π. Παντελεήμονα Καλεώδη.
Όταν οι περιστάσεις το επιτρέψουν και όταν με το καλό γλιτώσουμε από την μάστιγα του κορονοιου, σας εύχομαι να αξιωθείτε να επισκεφθείτε τους ιερούς αυτούς χώρους και να πραγματοποιήσετε το ευλαβικό σας προσκύνημα.
Το όρος των προσκυνημάτων αυτών (μιας και ανήκει στην Παναγία Νεαμονήτισσα) μου θυμίζει το 1ο τροπάριο της 4ης ωδής του Ακαθίστου Ύμνου, που αναφέρει, μεταξύ άλλων: «χαίρε, πίον όρος και τετυρωμένον εν Πνεύματι». Δηλαδή «χαίρε εσύ, όρος του Θεού, το όρος της Σιών, που είσαι παχύ και εύφορο και άφθονες παρέχεις ευλογίες. Είσαι όρος πηκτό και ασάλευτα θεμελιωμένο, όπως το πηγμένο και στερεωμένο τυρί» Ο ιερός Υμνογράφος της Ακολουθίας του Ακαθίστου Ύμνου (Ιωσήφ ο Υμνογράφος), που άντλησε τον στίχο αυτό από τον 67ο Ψαλμό του Δαυίδ, είδε σ’ αυτόν -τον ψαλμικό στίχο- την Υπεραγία Θεοτόκο και Αειπάρθενο Μαρία, την Παναγία μας.
Να αναφέρω, ακόμη, για όσους δεν το γνωρίζουν ότι, στην Ιερά Νέα Μονή ανήκουν και υπάγονται (σύμφωνα με το Κανονικό Δίκαιο, αλλά και την κείμενη νομοθεσία) οι: Ιερά Σκήτη Αγίων Πατέρων, Άγιος Πλάτων, Άγιος Αντώνιος, Αγία Παρασκευή Καθίσματα, Άγιος Μάρκος, σπήλαιο Αγίου Παρθενίου, (κάποτε ανήκε και η Παναγία Κουρνά), άσχετα από το καθεστώς υπό το οποίο σήμερα διατελούν και που οφείλεται σε αποκλειστική ευθύνη και αμέλεια της Κανονικής Εκκλησίας.
Τέλος, να επισημάνω ότι, αρκετά περί των περιοχών που μνημονεύουμε (Νέας Μονής) μπορεί κανείς να βρει σε συγγράμματα και βιβλία των: Αγίου Νικηφόρου του Χίου (Ηγουμένου της Νέας Μονής), Επισκόπου Γρηγορίου Φωτεινού (Ηγουμένου της Νέας Μονής), Μητροπολίτου Χίου Παντελεήμονος Φωστίνη, Αρχιμανδρίτου Γεωργίου Λιαδή, Πρωτοπρεσβυτέρου Ιωάννου Πουλή, Κυρίλλου Βενιάδη, Ανδρέα Αξιωτάκη, καθώς και την παλαιά περιοδική έκδοση της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου “Μητροπολίτης Χίου Πλάτων Φραγκιάδης”.
Χίος, Μάρτιος 2021
Γεώργιος Φωτ. Παπαδόπουλος
Master Ορθόδοξης θεολογίας
