Κωνσταντινούπολη. Η σχεδόν άγνωστη λειτουργία στην Αγία Σοφία το 1919,466 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης.

 

Γράφει η Τασσώ Γαΐλα.

29 Μαΐου του 1453. Κωνσταντίνος ΙΑ Παλαιολόγος εναντίον Μωάμεθ Β’. Η Κωνσταντίνου πόλη θα καταληφθεί από τους Οθωμανούς Τούρκους. Λίγο πριν και το προηγούμενο βράδυ στην Αγία του Θεού Σοφία είχε πραγματοποιηθεί η τελευταία λειτουργία στην ελεύθερη Χριστιανική ακόμη Πόλη.

Πέρασαν πολλοί αιώνες έως ότου να πραγματοποιηθεί και πάλι Ορθόδοξη λειτουργία στην Αγία Σοφία. Κι αυτή έγινε το… 1919. Μία λειτουργία που πολλοί δεν γνωρίζουν εφόσον δεν γίνετε συχνά αναφορά γι αυτή ούτε και για … τον δημιουργό της έναν Κρητικό ιερέα τον πατέρα Λευτέρη Νουφράκη.

Ας ξεκινήσουμε όμως τη ιστορία από κάποιους άλλους Κρητικούς ήρωες τότε στην Άλωση και το 1453.

Οι Κρήτες ήταν οι τελευταίο  υπερασπιστές της Κωνσταντίνου πόλεως το 1453.

Αυτοί δεν παραδόθηκαν ποτέ!

Ως γνωστό το κρητικό κεφαλομάντυλο ως σύμβολο μνήμης υπάρχει από τότε.

Ιστορικό: 1500 εθελοντές Κρήτες υπό τον Μανούσο Καλικράτη και τον Καπετάν Παυλή με 5 καράβια πήγαν να βοηθήσουν στην Άλωση της Πόλης.

Στα 33 χιλιομέτρων Θεοδοσιανά Τείχη  με τα ανά 157 μέτρα κάστρα οι Κρήτες υπεράσπισαν  3: ΤΟΥ ΑΡΧΑΓΓΕΛΟΥ,ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ και  ΛΕΟΝΤΟΣ!

Όταν προδόθηκε η Πόλη δεν παραδίδονταν εφόσον δεν γνώριζαν τι θα πει ήττα και παράδοση.

Ο Μωάμεθ τους επέτρεψε να μην παραδώσουν τα όπλα, να πάρουν τα λάβαρα τους κι ότι άλλο κατά την θρησκεία μας  με αξία.

Από αυτή την κίνηση του Μωάμεθ που εντυπωσιάστηκε από την γενναιότητα των Κρητικών  προήλθε και ο θρύλος ότι η Αγία Τράπεζα βρίσκεται στην Κρήτη.

Όπως στην Κρήτη βρίσκεται μία εικόνα που απεικονίζει την Σοφία Του Θεού σε εκκλησία στα Χανιά προς Σούγια και την είχε χαρίσει στους Κρητικούς ο Κωνσταντίνος Παλαιολόγος.

Ο Μωάμεθ λοιπόν, τους ρώτησε τι θέλουν για ενθύμιο κι αυτοί ζήτησαν μαύρο πανί.Ένας-ένας περνούσαν οι μαχητές της Κρήτης έκοβαν ένα κομμάτι και το έδεναν στο κεφάλι τους. ( Το μαύρο συμβολίζει το μαύρο πένθος,τα μαύρα κρύσταλλα –τα μαύρα δάκρυα, οι τρύπες στο ύφασμα τις ψυχές των σκοτωμένων μαχητών).

Από τους 1.500 εθελοντές μαχητές της Κρήτης επέζησαν τελικά οι 262.

Κενσάν  Πέτρος Ι,.Μ.Βατοπαιδείου, Αγιον Όρος .Αυτός το 1460 έγραψε όλη την ιστορία των Κρητών υπερασπιστών!

Η…δική του ιστορία: Ο Κενσάν Πέτρος ήταν βαριά τραυματίας και ήθελε να πεθάνει στο Άγιο Όρος και οι σύντροφοι του τον πήγαν εκεί. Τελικά επέζησε κι έγραψε το χρονικό της συμμετοχής των Κρητών στην Άλωση της Κωνσταντίνου πόλεως.

Και από το 1453 περνάνε στο 1919 όταν στην Αγία Σοφία ένας άλλος γενναίος Κρητικός θα …

Παπα-Λευτέρης Νουφράκης: Ο τολμηρός ιερέας και η τελευταία λειτουργία στην Αγία Σοφιά 466 χρόνια μετά την Άλωση.

Τον Ιανουάριο του 1919, στην Κωνσταντινούπολη, έλαβε χώρα ένα γεγονός, το οποίο οι πολλοί αγνοούν. 466 χρόνια μετά την Άλωση της Κωνσταντινούπολης από τους Οθωμανούς Τούρκους, ο ναός της Αγίας Σοφίας που μέχρι τότε λειτουργούσε ως τζαμί, μετετράπη για λίγη ώρα ξανά σε ελληνικό χριστιανικό ναό. Αυτό, διότι τελέστηκε Θεία Λειτουργία.

Πρωταγωνιστής αυτού του συγκλονιστικού γεγονότος, ήταν ο παπα-Λευτέρης Νουφράκης από τις Αλώνες Ρεθύμνου, ο οποίος υπηρετούσε ως στρατιωτικός ιερέας στη Β’ Ελληνική Μεραρχία, μια από τις δύο Μεραρχίες που συμμετείχαν στις αρχές του 1919 στο «συμμαχικό» εκστρατευτικό σώμα στην Ουκρανία.

Η Μεραρχία αυτή στο δρόμο προς την Ουκρανία στάθμευσε για λίγο στην Κωνσταντινούπολη, η οποία βρισκόταν τότε υπό «συμμαχική επικυριαρχία», ύστερα από το τέλος του Α’ Παγκοσμίου Πολέμου.

Μια ομάδα Ελλήνων αξιωματικών με επικεφαλής το γενναίο Κρητικό και μαζί του τον ταξίαρχο Φραντζή, τον ταγματάρχη Λιαρομάτη, τον λοχαγό Σταματίου και τον υπολοχαγό Νικολάου αγνάντευαν από το πλοίο την πόλη και την Αγια-Σοφιά, κρύβοντας βαθιά μέσα στην καρδιά τους το μεγάλο μυστικό τους, τη μεγάλη απόφαση που είχαν πάρει το περασμένο βράδυ, ύστερα από πρόταση και έντονη επιμονή του Κρητικού παπα-Λευτέρη Νουφράκη. Να βγουν δηλαδή στην πόλη και να λειτουργήσουν στην Αγία Σοφία.

Όλοι τους ήταν διστακτικοί, όταν άκουσαν τον παπα-Λευτέρη να τους προτείνει το μεγάλο εγχείρημα. Ήξεραν ότι τα πράγματα ήταν πολύ δύσκολα. Η Αγία-Σοφία, ήταν ακόμη τζαμί, σίγουρα κάποιοι φύλακες θα ήταν εκεί, κάποιοι άλλοι θα πήγαιναν για προσευχή, δεν ήταν δύσκολο από τη μια στιγμή στην άλλη να γεμίσει η εκκλησία.

Ίσως μάλιστα να δημιουργείτο και διπλωματικό επεισόδιο που θα έφερνε σε δύσκολη θέση την ελληνική κυβέρνηση και τον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο. Όμως ο παπα-Λευτέρης έχει πάρει την απόφασή του, ήταν αποφασιστικός και κατηγορηματικός.

– Αν δεν έρθετε εσείς, θα πάω μοναχός μου! Μόνο ένα ψάλτη θέλω. Εσύ, Κωνσταντίνε (Λιαρομάτη), θα μου κάνεις τον ψάλτη;

– Εντάξει, παππούλη, του απάντησε ο Ταγματάρχης, που πήρε και αυτός την ίδια απόφαση, κι όλα πια είχαν μπει στο δρόμο τους.

Τελικά, μαζί τους πήγαν και οι άλλοι.

Το πλοίο που μετέφερε τη Μεραρχία είχε αγκυροβολήσει στ’ ανοιχτά, γι αυτό επιβιβάστηκαν σε μια βάρκα στην οποία κωπηλατούσε ένας Ρωμιός της Πόλης και σε λίγο αποβιβάστηκαν στην προκυμαία. Ο Κοσμάς, ο ντόπιος βαρκάρης, έδεσε τη βάρκα και τους οδήγησε από τον συντομότερο δρόμο στην Αγία Σοφία. Η πόρτα ήταν ανοιχτή λες και τους περίμενε…

Ο Τούρκος φύλακας κάτι πήγε να πει στη γλώσσα του, όμως τον καθήλωσε στη θέση του και τον άφησε άφωνο ένα άγριο κι αποφασιστικό βλέμμα του ταξίαρχου Φραντζή. Όλοι μπήκαν μέσα με ευλάβεια και προχώρησαν κάνοντας το σταυρό τους. Ο παπα-Λευτέρης ψιθύρισε με μεγάλη συγκίνηση: «Εισελεύσομαι εις τον οίκον σου, προσκυνήσω προς Ναόν Αγίον σου εν φόβω.».

– Ευλογημένη η Βασιλεία του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.

– Αμήν, αποκρίνεται ο ταγματάρχης Λιαρομάτης και η θεία λειτουργία στην Αγία Σοφία έχει αρχίσει. Οι αξιωματικοί μοιάζουν να τα ‘χουν χαμένα, όλα έγιναν τόσο ξαφνικά και φαίνονται απίστευτα.

Η Θεία Λειτουργία προχωρεί κανονικά. Η Αγια-Σοφιά ύστερα από 466 ολόκληρα χρόνια ξαναλειτουργείται! Ο παπα-Λευτέρης συνεχίζει.

Όλα γίνονται ιεροπρεπώς, σύμφωνα με το τυπικό της Εκκλησίας. Ακούγονται τα «Ειρηνικά», το «Κύριε ελέησον», «ο Μονογενής Υιός και Λόγος του Θεού.», που γράφτηκε από τον ίδιο τον Ιουστινιανό με την προσταγή και την φροντίδα του οποίου χτίστηκε και η Αγια-Σοφιά. Ακολουθεί η «Μικρή Είσοδος», το «Τη Υπερμάχω Στρατηγώ.», ο «Απόστολος» από τον ταξίαρχο Φραντζή και το «Ευαγγελικό Ανάγνωσμα» από τον παπα-Λευτέρη.

Χρέη νεωκόρου εκτελεί ο υπολοχαγός Νικολάου. Στο μεταξύ η Αγια-Σοφιά αρχίζει να γεμίζει με Τούρκους. Ο παπα-Νουφράκης δεν πτοείται και συνεχίζει.

Οι άλλοι κοιτάζουν σαστισμένοι πότε τον ατρόμητο παπά και πότε τους Τούρκους που μέχρι εκείνη τη στιγμή παρακολουθούν σιωπηλοί μη μπορώντας ίσως να πιστέψουν στα μάτια τους, γιατί αυτό που γινόταν εκείνη την ώρα μέσα στην Αγια-Σοφιά, ήταν πραγματικά κάτι το απίστευτο. Μετά το «Ευαγγέλιο» ακολουθεί το «Χερουβικό» από τον ταγματάρχη Λιαρομάτη.

Οι ώρες είναι δύσκολες, αλλά και ανεπανάληπτες… Ο παπα-Νουφράκης συνεχίζει…

Στο μεταξύ η Αγια-Σοφιά, έχει γεμίσει με Τούρκους κι ανάμεσα τους υπάρχουν και πολλοί Έλληνες της Πόλης, που βρέθηκαν εκεί αυτή την ώρα και παρακολουθούν με συγκίνηση τη λειτουργία, χωρίς να τολμούν να εξωτερικεύσουν τα συναισθήματά τους «δια τον φόβον των Ιουδαίων», δηλαδή των Τούρκων.

Η Λειτουργία στο μεταξύ φτάνει στο ιερότερο σημείο της, την «Αναφορά». Ο παπα-Λευτέρης με πάλλουσα από τη συγκίνηση φωνή λέει: «Τα σα εκ των Σω, Σοι προσφέρομεν κατά πάντα και δια πάντα».

Όλοι οι αξιωματικοί γονατίζουν και η φωνή του ταγματάρχη Λιαρομάτη ακούγεται να ψέλνει το «Σε υμνούμεν, Σε ευλογούμεν, Σοι ευχαριστούμεν Κύριε και δεόμεθά Σου ο Θεός ημών». Σε λίγη ώρα η αναίμακτη θυσία του κυρίου μας έχει τελειώσει στην Αγια-Σοφιά, ύστερα από 466 ολόκληρα χρόνια! Ακολουθεί το «Άξιον Εστί», το «Πάτερ ημών», το «Μετά φόβου Θεού πίστεως και αγάπης προσέλθετε» και όλοι οι αξιωματικοί πλησιάζουν και κοινωνούν τα «Άχραντα Μυστήρια».

Ο παπα-Λευτέρης λέει γρήγορα τις ευχές και ενώ ο Λιαρομάτης ψέλνει το «Ειη το όνομα Κυρίου ευλογημένον.» καταλύει το υπόλοιπον της Θείας Κοινωνίας και απευθυνόμενος στον υπολοχαγό Νικολάου του λέει: «Μάζεψέ τα γρήγορα όλα και βάλ’ τα μέσα στην τσάντα». Ύστερα κάνει την «Απόλυση».

Η Θεία Λειτουργία στην Αγια-Σοφιά, έχει ολοκληρωθεί. Ένα όνειρο δεκάδων γενεών Ελλήνων έχει γίνει πραγματικότητα. Ο παπα-Νουφράκης και οι τέσσερις αξιωματικοί είναι έτοιμοι να αποχωρήσουν και να επιστρέψουν στο πλοίο. Η Εκκλησία όμως είναι γεμάτη Τούρκους… οι οποίοι έχουν αρχίσει να γίνονται άγριοι, επιθετικοί συνειδητοποιώντας τι ακριβώς είχε συμβεί.

Η ζωή τους κινδυνεύει άμεσα. Όμως δε διστάζουν, πλησιάζει ο ένας τον άλλο, γίνονται «ένα σώμα», μια γροθιά και προχωρούν προς την έξοδο.

Οι Τούρκοι είναι έτοιμοι να τους επιτεθούν, όταν ένας Τούρκος αξιωματούχος παρουσιάζεται με την ακολουθία του και τους λέει: «Ντουρούν χέμεν..» (Αφήστε τους να περάσουν). Προφανώς γιατί δεν ήταν χρήσιμο γι αυτούς να σκοτώσουν τώρα πέντε Ρωμιούς αξιωματικούς μέσα στην Αγια-Σοφιά.

Στο άκουσμα αυτών των λόγων οι Τούρκοι υποχωρούν. Ο παπα-Νουφράκης και οι άλλοι αξιωματικοί βγαίνουν από την Αγια-Σοφιά και κατευθυνόμενοι προς την προκυμαία, όπου τους περιμένει η βάρκα. Ένας μεγαλόσωμος Τούρκος τους ακολουθεί, σηκώνει ένα ξύλο και ορμά για να χτυπήσει τον παπα-Νουφράκη. Διαισθάνεται, ξέρει ότι αυτός ο παπάς είναι ο εμπνευστής, ο δημιουργός αυτού του γεγονότος.

Ο ηρωικός παπάς σκύβει για να προφυλαχθεί, αλλά ο Τούρκος καταφέρνει και τον χτυπά στον ώμο. Λυγίζει το σώμα του από τον αβάσταχτο πόνο, όμως μαζεύει τις δυνάμεις του, ανασηκώνεται και συνεχίζει να προχωρεί. Στο μεταξύ ο ταγματάρχης Λιαρομάτης και ο λοχαγός Σταματίου αφοπλίζουν τον Τούρκο, που είναι έτοιμος για να δώσει το πιο δυνατό κι ίσως το τελειωτικό χτύπημα στον παπά. Ήδη, πλησιάζουν στη βάρκα.

Ακολούθησε διπλωματικό επεισόδιο και οι «σύμμαχοι» διαμαρτυρήθηκαν έντονα στον πρωθυπουργό Ελευθέριο Βενιζέλο, ο οποίος αναγκάστηκε να επιπλήξει τον παπα-Λευτέρη Νουφράκη.

Όμως κρυφά επικοινώνησε μαζί του και επαίνεσε και συνεχάρη τον πατριώτη ιερέα, που «έστω και για λίγη ώρα ζωντάνεψε μέσα στην Αγια-Σοφιά τα πιο ιερά όνειρα του Έθνους μας». Αυτό ήταν σε γενικές γραμμές το ιστορικό της Θείας Λειτουργίας που έγινε ύστερα από 446 χρόνια στην Αγια-Σοφιά από τον ηρωικό παπα-Λευτέρη Νουφράκη.

(Πηγή ιστορικού λειτουργίας: enimerotiko).

Φωτογραφίες: Διαδίκτυο.-Το εσωτερικό της Αγίας Σοφίας & ο π. Λευτέρης Νουφράκης.

Από το ikarianews.net

Τασσώ Γαΐλα.

Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.

Σχετικές δημοσιεύσεις

Αφήστε ένα σχόλιο

Αυτός ο ιστότοπος χρησιμοποιεί το Akismet για να μειώσει τα ανεπιθύμητα σχόλια. Μάθετε πώς υφίστανται επεξεργασία τα δεδομένα των σχολίων σας.