Αρχίζοντας από τη γνωστή λαϊκή ρήση που μας λέει ότι «οι πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι και οι φτωχοί φτωχότεροι», μπορεί κανείς να διαπιστώσει πως αυτό αποτελεί ένα από τα συμπτώματα διαφθοράς μιας πολιτείας. Ωστόσο θα ήταν παράλογο να πιστέψουμε πως το σύμπτωμα αυτό είναι σύμπτωμα των καιρών, γιατί η διαφθορά είναι διαχρονικό (και παγκόσμιο) φαινόμενο… Μόνο μια μικρή αναφορά στα ιστορικά χρόνια τής αρχαιότητας μπορεί να μας πείσει πως το φαινόμενο αυτό υπήρξε ή αν προτιμάτε διαπιστώθηκε ή και συνδέθηκε με τα χρόνια του «Χρυσού αιώνα του Περικλέους» κατά τη διάρκεια των οποίων έγινε ή αν θέλετε τα χρόνια αυτά συνδέθηκαν με τη μεγαλύτερη κατάχρηση τής εποχής. Ένα άλλο «σύμπτωμα διαφθοράς» αναφέρεται στη «μεταφορά» του ταμείου της Αθηναϊκής Συμμαχίας από τη Δήλο στην Αθήνα… αλλά και τις υποψίες ότι ο Φειδίας νόθευσε το κράμα του χρυσελεφάντινου αγάλματος της Αθηνάς… Γνωστή επί του θέματος ήταν και η περίπτωση του «δημοκρατικού» Θεμιστοκλή με τον «συντηρητικό» Αριστείδη τον επονομαζόμενο «δίκαιο». Επιπροσθέτως, ένα από τα στοιχεία της διαφθοράς, είναι και αυτό τής υποψίας· πράγμα που σημαίνει έλλειψη εμπιστοσύνης ή και αμφιβολίας που αφορά (γενικά) την «τιμιότητα» των πολιτικών η οποία τελικά φανερώνεται από τη διαμάχη του… «ποιος έκλεψε περισσότερα από τον άλλο»!
Τα παραδείγματα της εποχής μας είναι γνωστά και γι’ αυτό η όποια αναφορά σε αυτά είναι πλεονασμός… Απλώς να σημειώσουμε πως η μοιρολατρία και η αδιαφορία ευνοούν την παραίτηση των εργαζομένων και την εκμετάλλευση τους. Όμως θα μας έπαιρνε πολύ να αναφερθούμε στα ούκ ολίγα περιστατικά διαφθοράς στην αρχαία Αθήνα και όχι μόνο… Αναφορές επί του θέματος υπάρχουν στα «πολιτικά» του Αριστοτέλη και στους «νόμους» του Πλάτωνα. Παρόλα αυτά δεν πρέπει να ξεχνάμε ή αν θέλετε να προσθέσουμε στα συμπτώματα αυτά και την διαστρέβλωση της αλήθειας με κριτήρια προσωπικού ή ιδιωτικού συμφέροντος.
Πολλοί υποστηρίζουν πως, μία από τις αιτίες της διαφθοράς είναι η χαλάρωση των ηθών(1). Όμως «ουδέν κακόν αμιγές καλού». Αν και στις εποχές χαλάρωσης των ηθών καιροφυλακτεί η τραγωδία, εν τούτοις γεννιέται και φουντώνει η φλόγα της γνώσης και της αντίστασης καθώς αντιπαραβάλλονται οι παλιές μορφές και τα παλιά γούστα που γεννούν πονηριά και ευχαρίστηση. Δεν πρέπει να μας διαφεύγει, πως οι άνθρωποι των διεφθαρμένων εποχών είναι αρκετά πνευματώδεις, και γνωρίζουν καλά να διαστρεβλώνουν την αλήθεια, αφού επίσης γνωρίζουν άριστα πως «κάτι που είναι ΚΑΛΑ υπομένο γίνεται αμέσως πιστευτό»! Έτσι, η διαφθορά – έστω και καλυμμένη- μεγαλώνει, η αγωνία κορυφώνεται και το μέλλον γίνεται αβέβαιο. Γιατί –δυστυχώς- η αναξιοπιστία και οι όποιες αμφιβολίες οδηγούν στη «διαφθορά των ηθών» και στην κοινωνική χαλάρωση, αν όχι αποσύνθεση, που ανοίγει τον δρόμο στους κάθε λογής τυράννους. Και δυστυχώς ο «λαός» στηρίζεται αλλά και στηρίζει τους τυράννους*, πράγμα που έχει ως επακόλουθο να δημιουργείται ο άνθρωπος της αγέλης (μαζάνθρωπος), ενώ οι άρχοντες δέχονται τα παράπονα και υπόσχονται λύσεις, αρκεί να μην πειραχτούν τα προνόμιά τους. Επί πλέον η κοινωνία οδηγείται στην –ορθή παρά τα αντιθέτως λεγόμενα – αντίληψη που μας λέει, πως η φιλία, η αλληλεγγύη, η ειρηνική συνύπαρξη και η αγάπη, δεν είναι αποτέλεσμα μιάς εσωτερικής ανθρώπινης ανέλιξης η οποία εκφράζει ένα υψηλότερο επίπεδο πολιτιστικής ανάπτυξης, αλλά ότι οι σχέσεις των αντιστοίχων κοινωνιών, στηρίζονται μονοδιάστατα στην έννοια του αμοιβαίου «υλικού συμφέροντος» και διαρκούν όσο αυτό διαρκεί. Εδώ ίσως θα πρέπει να επισημάνουμε, όσον αφορά την αγάπη προς την «πατρίδα», και αυτή είναι αλλοιωμένη, αλλά και θαμμένη κάτω από λέξεις και λόγια γεμάτα υπερβολές που «κατοχυρώνονται» από τη στιγμή που θα…μιλήσει η ιδιοτέλεια και το χρήμα. Δυστυχώς η σκοπιμότητα αυτή επηρεάζει και την «ουδετερότητα» της επιστήμης, καθότι αυτή συνδέεται με τις ανθρώπινες αδυναμίες οι οποίες οδηγούν εκτός από την ανάπτυξη πλαστών αναγκών, στη διαστρέβλωση της πραγματικότητας, αλλά και στην «ουδέτερη οπτική» λόγω των αδυναμιών αυτών. Έτσι, παρόλο που ο άνθρωπος ζη μέσα στην κοινωνία, εν τούτοις αισθάνεται μόνος αφού νοιώθει πως «το σύστημα» ή κάποιοι του στερούν το αγαθό της ελευθερίας· γνωστού όντος πως στοιχείο της ελευθερίας δεν είναι ο απομονωτισμός (βλ. προσωπική ηθική ή κατ’ άλλους ήσυχη υπνηλία της ηθικής), αλλά η κοινωνική και ψυχική σχέση με τους άλλους ανθρώπους, πράγμα που ολοκληρώνει την έννοια άνθρωπος.
Καταλήγοντας να πούμε, πως οι πολιτικές που οδηγούν τον άνθρωπο στην αδιαφορία και τελικά στον απομονωτισμό, είναι αυτές που διαστρεβλώνουν την αλήθεια, αφού εξυπηρετούν ευρύτερα ή στενότερα κυρίως οικονομικά συμφέροντα, σκληραίνουν τα ήθη οδηγούν στη χαλάρωση και δημιουργούν τη διαφθορά.
Ας μου επιτραπεί, κλείνοντας να αναφέρω απλώς, πως η διαφθορά γίνεται μεγαλύτερη και μεγεθύνεται παράλληλα με την υποκρισία· όταν χωρίς αιδώ κάποιοι μάς φτύνουν «κατάμουτρα» λέγοντάς μας για «δωράκια στον εαυτό μας» – δηλ. των εχόντων την εξουσία- και κάποιοι άλλοι απαντούν: «απ’ το Θεό να το ‘βρει»** ή «υπάρχει και Θεός»! Ή ακόμα χειρότερα όταν με τον τρόπο τους ή και άθελά τους
(δηλ. παρά τη θέλησή τους) «παροτρύνουν» τους πολίτες να…κλέβουν, εφαρμόζοντας την επί του θέματος λαϊκή παροιμία «ποιός έχει το μέλι στα χέρια του και δεν το γλύφει»! ή «ξέρεις να κλέψεις;» «κλέψε»!, «δεν ξέρεις; πού πας» ή «κάτσε στ’ αυγά σου»!
Η χυδαιότητα αποτυπωμένη στη «λαϊκή σοφία»! που όμως αν εφαρμοστεί, αυτό θα σημάνει την «πορνεία της πολιτικής».
Τέλος, θεωρώ αναγκαίο να μνημονεύσω τη θέση ενός μεγάλου ευρωπαίου φιλοσόφου τού 19ου αιώνα που μας λέει πως: «η διαφθορά δεν είναι τίποτ’ άλλο παρά ένας υβριστικός όρος των ΦΘΙΝΟΠΩΡΩΝ ενός λαού». Και ο νοών νοείτω!..
(τα μαύρα εντός των εισαγωγικών είναι δικά μου)
(1) Η λ. ήθος παράγεται από το έθος (ἧθος – ἔθος [ε > η]) = συνήθεια, ρ. ἔθω & ἐθίζω = συνηθίζω, Παράγ. ηθικός, ηθοποιός, συνηθίζω, συνήθεια, αρχ. λ. ἠθεῖος· σεβαστός
Τα παραπάνω επιβεβαιώνει και ο Πλούταρχος όταν μας λέει πως: «Ἦθος, ἔθος ἐστί πολυχρόνιον» ουσιαστικά δηλαδή έθος και ήθος είναι η ίδια λέξη. Και ο Αριστοτέλης αναλύοντας τη λ. πιο διεξοδικά γράφει: «Τό ἦθος, ὥσπερ καί τό ὄνομα σημαίνει, ἀπό τοῦ ἔθους ἔχει τήν ἐπίδοσιν» (Ἠθ. Εὐδήμεια). Επίσης με την ίδια λογική επανέρχεται και στα «Ἠθ. Νικομάχεια».
* Οι περιπτώσεις και τα παραδείγματα και στην εποχή μας είναι πολλά, και ο καθένας μπορεί να γνωρίζει σχετικά, αλλά και να τα αξιολογήσει ανάλογα.
Στην αρχή η λέξη κοίρανος αναφέρεται για τον θεό Δία και στη συνέχεια για όλους όσους «ασκούσαν» τυραννική – απόλυτη και δεσποτική εξουσία.
Η λ. από το κύρος [κοίρανος, οι > υ] που σημαίνει μεγάλη εξουσία, ισχύς, δύναμη, αλλά και ασφάλεια, βεβαιότητα.
** Όμως, ο νόμος ως λογική πράξη αναφέρεται σε πολιτική κοινότητα, άρα είναι μία σύμβαση. Παρόλα αυτά, σύμφωνα με το νόμο της φύσης, η απόδοση δικαιοσύνης συντελείται στο παρόν και όχι στο επέκεινα, καθώς «δεν έχουμε, με τα φυσικά μας μέσα, γνώσιν της μετά θάνατον κατάστασης του ανθρώπου…»
knafpl@hotmail.com
