Αρχιπέλαγος του Βορείου Αιγαίου και 18 μόλις ναυτικά μίλια από τη Χίο και στο Αιγαίο κείται ένα μικρό νησί μόλις 42 τετ. χιλ. έκτασης με σκόρπια γύρω του μικρότερα ακατοίκητα νησάκια.
Το νησί έχει ιστορία που χάνεται στα βάθη των αιώνων και κατοίκηση από την νεολιθική εποχή (5.000 π.Χ), όπως μαρτυρούν τα αξιόλογα ευρήματα που είναι διάσπαρτα σε όλο το νησί και δηλώνουν ότι η κατοίκηση αυτού του νησιού ήταν συνεχής μέσα στους αιώνες. Κάθε πέτρα του μικρού νησιού και μια ιστορία…
Πάμε λοιπόν στα μέχρι πρόσφατα γνωστά σε όλους μας Ψαρά, που από το 2018 μετονομάστηκαν σε Ηρωική Νήσο Ψαρών, το νησί που η τοποθεσία του ‘ Μαύρη Ράχη’ και κατ’ επέκταση το ίδιο το νησί έμελε να περάσει στην Αθανασία και την Ιστορία σαν σύμβολο, – με τη μαρτυρική θυσία των αγωνιστών φρουρών το 1824 στο ολοκαύτωμα όταν το νησί έπεσε στα χέρια των Τούρκων και το επίγραμμα του Διονυσίου Σολωμού -, να περάσει στη συνείδηση των λαών τα Ψαρά σαν το κορυφαίο Σύμβολο για την υπόθεση της Ελευθερίας.
Ηρωική νήσος Ψαρών: Εκεί χτυπάει σήμερα η καρδιά 458 μόνιμων κατοίκων, φρουρών της πατρώας γης, ακριτών και εμείς… χτυπάμε την πόρτα του δημάρχου του νησιού Κώστα Βρατσάνου.
κ. Δήμαρχε, τελειώνει αυτές τις μέρες η δεύτερή σας θητεία στο θώκο του Δημάρχου της Ηρωικής Νήσου Ψαρών, τελειώνει ταυτόχρονα και ο προεκλογικός αγώνας για την τρίτη θητεία που ζητάτε από τους συμπολίτες σας. Ποιος ο λόγος να σας δώσουν για τρίτη φορά την ψήφο τους;
-Τα τελευταία χρόνια κυρία Γαΐλα στο νησί μας έχει συντελεστεί ένα πολύ σημαντικό έργο που διατρέχει όλους του τομείς ευθύνης της δημοτικής αρχής. Έργο μετρήσιμο που αποκτά ακόμη μεγαλύτερη σημασία γιατί επιτεύχθηκε εν μέσω ενός ιδιαίτερα δυσμενούς οικονομικού, κοινωνικού και πολιτικού περιβάλλοντος. Βελτιώσαμε σε σημαντικό βαθμό την καθημερινότητα των δημοτών μας με δράσεις που αναβάθμισαν όλες τις παρεχόμενες από το δήμο μας υπηρεσίες.
Η αναδιοργάνωση της διοικητικής και οικονομικής υπηρεσίας, η καθαριότητα και η διαχείριση των απορριμμάτων, η προώθηση της ανακύκλωσης, ο ηλεκτροφωτισμός του οικισμού, η ύδρευση, η αξιοποίηση δημοτικών κτιρίων, οι αναπλάσεις πλατειών και κοινόχρηστων χώρων, η οδοποιία εντός και εκτός οικισμού, η επισκευή και αναβάθμιση των σχολικών κτιρίων, η βελτίωση της συγκοινωνίας, η λειτουργία του βενζινάδικου, οι δράσεις για το περιβάλλον, ο πολιτισμός, ο τουρισμός αποτέλεσαν προτεραιότητες της δημοτικής αρχής με πολύ θετικά και απολύτως ορατά αποτελέσματα.
Παράλληλα έχει γίνει μια εξαιρετική θα έλεγα δουλειά στην προετοιμασία και ωρίμανση πολύ σημαντικών έργων που θα δημοπρατηθούν και θα υλοποιηθούν την επόμενη δημοτική περίοδο με κορωνίδα την κατασκευή δικτύου αποχέτευσης, μονάδας βιολογικού καθαρισμού και νέου δικτύου ύδρευσης. Έργα που ο συνολικός τους προϋπολογισμός ξεπερνά κατά πολύ τα 10.000.000 ευρώ και θα δώσουν σημαντική ώθηση στην αναπτυξιακή πορεία που συντελείται με σταθερά βήματα τα τελευταία χρόνια στο νησί μας.
Με βάση τα παραπάνω και το έργο που μέχρι σήμερα έχει επιτευχθεί πιστεύουμε λοιπόν ότι οι δημότες μας έχουν κάθε λόγο να μας εμπιστευτούν ξανά και να μας δώσουν την εντολή για μια νέα θητεία.
Το πιο σημαντικό έργο της μέχρι σήμερα 8ετούς θητείας σας;
-Δύσκολη ερώτηση. Θα έλεγα κ. Γαΐλα, η επισκευή και η επαναλειτουργία του ιερού ναού του Αγίου Νικολάου που έγινε σε συνεργασία με το Υπουργείο πολιτισμού. Ο ναός αυτός αποτελεί το σήμα κατατεθέν των Ψαρών. Είναι άρρηκτα συνδεδεμένος με την τόσο ιστορική και ένδοξη διαδρομή του νησιού μας και αποτελεί σπουδαίο ιερό και ιστορικό κειμήλιο. Από το ναό αυτό ξεκίνησε ο Κανάρης πριν απ’ το μεγάλο κατόρθωμά του, αυτό της πυρπόλησης τους τουρκικής ναυαρχίδας στη Χίο και σ’ αυτόν επέστρεψε συνοδευόμενος από πλήθος πιστών για τα επινίκια.
Σημαντικό επίσης έργο θεωρώ και την επισκευή του φάρου που έγινε σε συνεργασία με την Υπηρεσία Φάρων του Πολεμικού μας Ναυτικού, γιατί αποτελεί νεότερο μνημείο της πολιτιστικής μας κληρονομιάς και ένα από τα σημαντικά αξιοθέατα του νησιού μας. Συνοδεύτηκε δε και από τη δημιουργία μιας νέας θέσης εργασίας για τον τόπο μας.
Είναι τα Ψαρά (νυν Ηρωική νήσος Ψαρών) ένα νησί υπαίθριο μουσείο. Μνημεία θρησκευτικού και αρχαιολογικού πλούτου ανυπέρβλητης αξίας κι ομορφιάς. Μήπως ο τουρισμός θα μπορούσε να τα ενισχύσει οικονομικά;
-Ο τουρισμός μπορεί και πρέπει να αποτελέσει βασικό αναπτυξιακό πυλώνα του τόπου μας. Δυστυχώς το νησί μας, στηριζόμενο σχεδόν αποκλειστικά στους πόρους από το ναυτικό επάγγελμα, άργησε πολύ να συνειδητοποιήσει τα οφέλη του τουρισμού και να επενδύσει σ’ αυτόν. Η βελτίωση της συγκοινωνίας και ιδιαίτερα η σύνδεση με τον Πειραιά και τη Βολισσό, η λειτουργία κάποιων νέων επιχειρήσεων, η τουριστική προβολή που έγινε από το δήμο μας έδωσαν τα τελευταία χρόνια κάποια ώθηση. Μένει να γίνουν όμως ακόμη πολλά προκειμένου το νησί να μπει για τα καλά στον τουριστικό χάρτη της πατρίδας μας.
Τα Ψαρά διαθέτουν σημαντικά ιστορικά, αρχαιολογικά και θρησκευτικά μνημεία που χρήζουν περαιτέρω ανάδειξης και προβολής, ενώ παράλληλα είναι προικισμένα με πολλές φυσικές ομορφιές. Υπάρχουν άπειρες δυνατότητες που με καλύτερη οργάνωση, συστηματική δουλειά, συνεργασίες Περιφέρειας, δήμου και ιδιωτικών φορέων μπορούν να αξιοποιηθούν. Έχουμε ήδη δρομολογήσει τόσο την αξιοποίηση του προεπαναστατικού κτιρίου «Κονάκι» και τη μετατροπή του σε ένα σύγχρονο ψηφιακό μουσείο καθώς και την ανάπλαση του κήπου του Κανάρη. Μέλημά μας είναι η ήπια τουριστική ανάπτυξη με προώθηση του θεματικού τουρισμού όπως είναι ο περιπατητικός, ο αλιευτικός, ο θρησκευτικός, ο πολιτιστικός.
Η έλλειψη κλινών αποτελεί το νούμερο ένα πρόβλημα του νησιού μας, αποτελώντας τροχοπέδη στην τουριστική του ανάπτυξη. Ο δήμος μας προχωρά αυτές τις μέρες στην εκμίσθωση του παλιού ξενοδοχείου του Ε.Ο.Τ που η επισκευή και η επαναλειτουργία του θα δώσει μια ανάσα, εξασφαλίζοντας περισσότερες κλίνες αλλά και θέσεις εργασίας. Οι ιδιωτικές επενδύσεις στον τομέα αυτό είναι κάτι περισσότερο από αναγκαίες.
–Κάθε πέτρα του νησιού σας και μια ιστορία, μέχρι και το μικροσκοπικό νησάκι το ‘Αη Νικολάκι’ είναι ποτισμένο με αίμα αγωνιστών υπερασπιστών της γης τους. Οι Ψαριανοί ξέρετε να πολεμάτε… Σήμερα , εσείς σας δήμαρχος θα δίνατε μάχη για ένα θέμα που ταλανίζει το νησί; Και ποιο είναι αυτό;
-Η αντιμετώπιση μικρών και μεγαλύτερων προβλημάτων είναι στην ημερήσια ατζέντα μου. Η διαρκής βελτίωση της καθημερινότητας και της ποιότητας ζωής των κατοίκων του νησιού μας είναι μια μάχη που δίνω με όλες μου τις δυνάμεις μαζί με τους συνεργάτες μου, γιατί συνδέεται άμεσα με την παραμονή των κατοίκων στον τόπο τους και την αποτροπή της περαιτέρω πληθυσμιακής συρρίκνωσης του νησιού.
Η ολοκλήρωση των μεγάλων έργων υποδομής όπως είναι η αποχέτευση, η ύδρευση και ο χωροταξικός σχεδιασμός θα κάνουν τον τόπο μας πιο ελκυστικό για επενδύσεις και θα επιταχύνει την αναπτυξιακή διαδικασία και τη δημιουργία νέων θέσεων εργασίας, που είναι και το μεγάλο ζητούμενο. Πραγματικά δεν θα μπορούσα να ξεχωρίσω ένα και μόνο πρόβλημα που η επίλυσή του θα μπορούσε δώσει τη μεγάλη ώθηση στο νησί μας. Είναι αναγκαίες μικρές και μεγαλύτερες δράσεις που θα ολοκληρώσουν σταδιακά το πάζλ, βάση ενός ολοκληρωμένου σχεδιασμού. Μαγικές συνταγές δυστυχώς δεν υπάρχουν.
Ψαρά. Μια χούφτα κάτοικοι. Περίπου 500 άτομα. Από πλευράς ιατρικής περίθαλψης είστε καλυμμένοι;
-Έχουμε ταλαιπωρηθεί αρκετά στο παρελθόν με τραγικές ελλείψεις σε προσωπικό και μέσα στον πολύ ευαίσθητο αυτό τομέα, που καθιστούσαν ιδιαιτέρως προβληματική την ιατρική φροντίδα και περίθαλψη στο νησί μας. Θα έλεγα όμως ότι σήμερα η κατάσταση έχει βελτιωθεί σε μεγάλο βαθμό και τηρουμένων των αναλογιών βρισκόμαστε σε ένα πολύ καλό επίπεδο.
Στο ιατρείο μας υπηρετούν αυτή τη στιγμή δύο αγροτικοί γιατροί και μια νοσηλεύτρια, που εργάζονται με υψηλό το αίσθημα της ευθύνης, παρέχοντας αναβαθμισμένες υπηρεσίες πρωτοβάθμιας περίθαλψης. Τα έκτακτα και σοβαρά περιστατικά αντιμετωπίζονται άμεσα με αεροδιακομιδή των ασθενών στο νοσοκομείο της Χίου.
Επίσης κατά διαστήματα ο δήμος μας φιλοξενεί εθελοντικές ιατρικές ομάδες που προσφέρουν αφιλοκερδώς τις υπηρεσίες τους στους κατοίκους του νησιού μας και ιδιαίτερα στους ηλικιωμένους και αυτούς που έχουν προβλήματα μετακίνησης.
Παράλληλα σε συνεργασία με την 2η Υγειονομική Περιφέρεια Αιγαίου ο δήμος μας έχει ήδη δρομολογήσει την κατασκευή ενός νέου κτιρίου για τη στέγαση του Π.Π.Ι Ψαρών. Ενός κτιρίου λειτουργικού, 500 τμ. περίπου που θα πληροί όλες τις προδιαγραφές ενός σύγχρονου ιατρείου, θα καλύπτει δε επίσης και τις ανάγκες στέγασης του ιατρικού και νοσηλευτικού προσωπικού.
Τέλος κ. Γαΐλα, άμεσα θα προχωρήσουμε στη διαγωνιστική διαδικασία για την προμήθεια ιατρικού και ξενοδοχειακού εξοπλισμού συνολικού προϋπολογισμού 85.000 ευρώ, ενώ αναμένουμε την ολοκλήρωση της σχετικής διαγωνιστικής διαδικασίας από την Περιφέρεια Βορείου Αιγαίου για την αναβάθμιση του ιατρείου μας με σύγχρονο εξοπλισμό τηλεϊατρικής.
κ. Δήμαρχε, είσαστε δάσκαλος που μετά από αρκετή θητεία αφήσατε την έδρα του δασκάλου για αυτήν του δημάρχου. Δεν σας λείπει το σχολείο; Τι θα απαντούσατε στην ερώτηση ενός μικρού μαθητή σας : Δάσκαλε, τι είναι για εσάς τα Ψαρά;
-Κυρία Γαΐλα, η ιδιότητα του δασκάλου αποτελεί για μένα τίτλο τιμής. Είχα την τύχη να περάσω υπέροχα χρόνια ασχολούμενος παραγωγικά με την εκπαίδευση της νέας γενιάς των Ψαριανών, το πιο πολύτιμο δηλαδή κομμάτι της τοπικής μας κοινωνίας, πριν ασχοληθώ με την αυτοδιοίκηση. Όταν οι μαθητές μου πριν οχτώ χρόνια με ρώτησαν «Γιατί κύριε φεύγετε από το σχολείο;» η απάντησή μου ήταν «Γιατί πιστεύω ότι θα σας προσφέρω περισσότερα από τη νέα μου θέση». Ο χρόνος θα δείξει αν τήρησα την υπόσχεσή μου.
Δε σας κρύβω ότι πολλές φορές μου λείπει ο μαγικός κόσμος του σχολείου και η ενασχόληση με τα παιδιά. Η τιμητική θέση του δημάρχου, στην οποία με «όρισαν» οι συμπατριώτες μου, είναι ιδιαιτέρως δύσκολη και απαιτητική. Μου δίνει όμως τη δυνατότητα, από τη θέση του δημότη με τις μεγαλύτερες ευθύνες, να υπηρετήσω το γενέθλιο τόπο μου, τον τόπο που μεγάλωσα και έζησα σχεδόν όλα τα χρόνια της ζωής μου, έναν τόπο ιερό, αιματοβαμμένο, δοξασμένο. Η συμβολή με τις όποιες δυνάμεις μου στην οικοδόμηση ενός καλύτερου μέλλοντος για τη νέα γενιά του νησιού μας αποτελεί, όπως εύκολα μπορεί να αντιληφθεί κανείς, ένα ισχυρότατο κίνητρο ενασχόλησης. Το χρωστάω άλλωστε στους προγόνους μας που θυσίασαν τα πάντα στο βωμό της ελευθερίας και της αξιοπρέπειας.
Τα Ψαρά νησί που οφείλει τη ζωή του στην αλιεία και τη ναυτιλία φημίζεται και για το μέλι του το θυμαρίσιο. Να ένας χώρος πρωτογενούς παραγωγής σε ανάπτυξη. Μια πρόταση για την πρωτογενή παραγωγή στο νησί που θα δώσει και ευκαιρίες απασχόλησης;
-Τα εισοδήματα από τη ναυτιλία αποτέλεσαν και αποτελούν την κινητήρια δύναμη της οικονομικής δραστηριότητας στο νησί μας. Η αποκλειστική σχεδόν απασχόληση των κατοίκων με το συγκεκριμένο κλάδο ήταν η αιτία να παραμεληθούν και να εγκαταλειφτούν άλλοι σημαντικοί τομείς οικονομικής δραστηριότητας, όπως είναι ο τουρισμός και η πρωτογενής παραγωγή.
Είναι ιδιαιτέρως ενθαρρυντικό και ελπιδοφόρο ότι η μελισσοκομία, ένας κλάδος με παράδοση στα Ψαρά, γνωρίζει άνθιση το τελευταίο διάστημα. Το παραγόμενο προϊόν είναι εξαιρετικό. Πιστεύω ότι υπάρχουν πολλά περιθώρια καλύτερης οργάνωσης των παραγωγών, αύξησης της παραγωγής και τυποποίησης του προϊόντος προκειμένου να αποκτήσει μοναδική ταυτότητα. Ένας άλλος κλάδος με παράδοση στο νησί μας, πέρα από την αλιεία, είναι και η οινοποιία που δυστυχώς μένει αναξιοποίηση. Η επέκταση του αρδευτικού δικτύου που σχεδιάζουμε πιστεύω πως θα βοηθήσει σημαντικά, θα δώσει κίνητρα για την ανάπτυξη και αυτού του τομέα αγροτικής παραγωγής.
Νησί ηρώων, τα Ψαρά και στην ανατίναξη του φρουρίου της Μαύρης Ράχης τον Ιούνη του 1824 συμμετείχε κ. Δήμαρχε και ο πρόγονος σας Αντώνης Βρατσάνος… Εσείς σήμερα θα λέγαμε –καθώς και για όλους τους κατοίκους του νησιού- είστε ήρωας της καθημερινότητας στους δύσκολους καιρούς που διάγει ο τόπος. Έχετε οικογένεια, 2 παιδιά. Τι μάχη θα δίνατε για το αυτονόητο. Τα παιδιά σας και όλη η νεολαία του νησιού να μην το εγκαταλείψει, να έχει ευκαιρίες εκεί.
-Με την ερώτησή σας κυρία Γαΐλα θέτετε ένα πολύ σύνθετο ζήτημα. Η πληθυσμιακή συρρίκνωση και ο υψηλός μέσος όρος ηλικίας των κατοίκων των μικρών ακριτικών νησιών αποτελούν τη μεγάλη απειλή για τη βιωσιμότητά τους. Απαιτούνται συγκεκριμένες ενέργειες κυρίως από τις εκάστοτε κυβερνήσεις. Δεν αρκούν τα ημίμετρα. Χρειάζονται γενναίες αποφάσεις και σοβαρός σχεδιασμός.
Είναι αδιανόητο στην εποχή μας σε μια χώρα κατά βάση νησιωτική να μην υπάρχει ένα εθνικό αναπτυξιακό σχέδιο για τα νησιά μας. Η θεσμοθέτηση κινήτρων φορολογικών-ασφαλιστικών, η καθιέρωση μηδενικών συντελεστών Φ.Π.Α, γενναίες φορολογικές απαλλαγές των μόνιμων κατοίκων, επιδοτήσεις νέων επιχειρηματιών που θέλουν να δραστηριοποιηθούν, ιδιαίτερα στα μικρά νησιά, είναι μέτρα που θα βοηθήσουν προς αυτή τη κατεύθυνση.
Θα πρέπει λοιπόν κατά τη γνώμη μου όλοι οι δήμαρχοι των μικρών νησιών να διεκδικήσουμε συντονισμένα τέτοιου είδους μέτρα, προκειμένου να αντιστρέψουμε τη δύσκολη κατάσταση στην οποία έχουμε περιέλθει. Δεν επαιτούμε. Τη βιωσιμότητα των νησιών μας άλλωστε την επιτάσσουν λόγοι εθνικοί.
Στων Ψαρών την ολόμαυρη Ράχη…. Διονύσιος Σολωμός … και κ. Βρατσάνε, τολμώ την ερώτηση. Δεν θα έπρεπε το νησί να έχει ένα αντίστοιχο Άγαλμα σχετικό με την Δόξα των Ψαρών;
-Η φιλοτέχνιση αυτού του αγάλματος κυρία Γαΐλα και η τοποθέτησή του στους πρόποδες της Μαύρης Ράχης αποτελεί για μένα όχι μόνο βασική επιδίωξη αλλά και χρέος ιερό. Δυστυχώς το δαιδαλώδες νομοθετικό πλαίσιο για τέτοιου είδους έργα και οι γραφειοκρατικές αγκυλώσεις δεν επέτρεψαν μέχρι σήμερα την υλοποίησή του.
Η αλλαγή του νομοθετικού πλαισίου με κάνει να αισιοδοξώ ότι αυτό θα επιτευχθεί το επόμενο χρονικό διάστημα. Ήδη έχουμε έρθει σε επαφή με έναν αξιόλογο καλλιτέχνη-γλύπτη που κλήθηκε στο νησί μας πρόσφατα και συζητήσαμε σχετικά, ενώ παράλληλα έχουμε εγγράψει στον προϋπολογισμό του δήμου μας την απαιτούμενη πίστωση.
Ευελπιστούμε ότι το 2021, που θα γιορτάζουμε τα 200 χρόνια από την επανάσταση του 1821, μια από τις εκδηλώσεις που θα υλοποιήσουμε, τιμώντας τους ηρωικούς προγόνους μας, θα είναι και τα αποκαλυπτήρια του αγάλματος «Η Δόξα των Ψαρών».
{σημείωση: Με πρόσφατη σχετικά τροπολογία σε νομοσχέδιο που ψηφίστηκε από τη Βουλή των Ελλήνων και συγκεκριμένα στις 6 Δεκεμβρίου 2018, Φ.Ε.Κ τεύχος πρώτο αρ. φύλλου 208/11-12-2018 το νησί των Ψαρών μετονομάστηκε σε ‘Ηρωική Νήσος Ψαρών’ και ο δήμος : ‘Δήμος Ηρωικής Νήσου Ψαρών’ για την πολύ σημαντική συνεισφορά του στον κατά θάλασσα αγώνα της επανάστασης του 1821 και τη θυσία των ηρωικών υπερασπιστών του στο βωμό της ελευθερίας της πατρίδας μας στις 22 Ιουνίου 1824}.
Τασσώ Γαΐλα
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια
