Κρίση υγειονομική πριν απ’ όλα, με ανυπολόγιστες όμως, μέχρι στιγμής, επιπτώσεις οικονομικές, κοινωνικές και δημοκρατικές. Όπως σε κάθε «τέλεια κρίση», ο χρόνος διαστέλλεται και ο χώρος συστέλλεται: σε χρόνο μηδέν, ο ιός που εμφανίστηκε στην Γιουχάν έγινε πανδημία που απειλεί τις ζωές των ανθρώπων στο Μιλάνο, την Νέα Υόρκη, την Χαράρε. Πρώτη αντίδραση το κλείσιμο στα σπίτια, να διαφυλάξουμε την υγεία, την δική μας και των πιο κοντινών μας ανθρώπων, αλλά και με αγωνία για το αύριο. Οι εκτιμήσεις μας για τα μελλούμενα ποικίλλουν, διαισθανόμαστε όμως, ότι η επόμενη μέρα θα είναι διαφορετική από την προηγούμενη. Με το ερώτημα αν αυτή η νέα πραγματικότητα θα είναι καλύτερη από αυτή που είχαμε πριν κλειστούμε μέσα ή όχι.
Η αλήθεια είναι ότι, ενώ, πράγματι, ο κορονοϊός είναι το πρόβλημα το οποίο μας έχει επηρεάσει περισσότερο από οποιοδήποτε άλλο, δεν είναι το μόνο. Την επομένη ημέρα θα συνεχίσουν να μας απειλούν η κλιματική αλλαγή, τα πυρηνικά όπλα και οι, όλο και μεγαλύτερες, ανισότητες. Είναι επιτακτική ανάγκη το αύριο της πανδημίας να μας βρει με απαντήσεις. Το αύριο της «τέλειας κρίσης» δίνει την ευκαιρία μιας νέας «κανονικότητας».
Το αύριο που θέλουμε πρέπει να διαθέτει πολιτική θωράκιση. Η επιθυμητή επόμενη ημέρα δεν μπορεί να είναι τόσο άνιση ώστε να επιτρέπει την κεφαλαιοποίηση της λαϊκής δυσαρέσκειας από τυχοδιώκτες. Φεύγοντας από την ζωή μας ο ιός πρέπει να πάρει μαζί του και όσους, σε πείσμα των επιστημονικών δεδομένων, καλλιέργησαν μια πλαστή εικόνα «αλλότριου προβλήματος» και δοκίμασαν την διαχείρισή του κλείνοντας σύνορα, κατασκευάζοντας εχθρούς, στερώντας μέχρι υγειονομικό υλικό από συνανθρώπους με μεγαλύτερη ανάγκη. Η πανδημία όμως, όπως και κάθε οικουμενικό πρόβλημα δεν γνωρίζει σύνορα, εικονικούς εχθρούς και προνομιούχους. Η κρίση δεν επιδέχεται διαχείριση. Επιβάλλει την αναμέτρηση μαζί της, μέχρι το τελικό ξεπέρασμά της.
Λήξη της κατάστασης συναγερμού, σημαίνει λήξη όχι μόνο της υγειονομικής, αλλά και της κοινωνικής νοσηρότητας. Καλές υπηρεσίες υγείας και εκπαίδευσης όχι μόνο για όσους μπορούν να τις αγοράσουν πληρώσουν και «δίχτυ στήριξης» για όσους δεν αδυνατούν να επιβιώσουν με αξιοπρέπεια είναι απολύτως απαραίτητα την επαύριο της πανδημίας.
Και βέβαια, θα έχουμε αφήσει την κρίση οριστικά πίσω μας, μόνον εάν καταργηθούν οι εκπτώσεις στις δημοκρατικές μας αξίες. Εάν στοιχεία όπως η ισονομία, η ισοπολιτεία και η ισηγορία εξακολουθήσουν να φαλκιδεύονται, αργά ή γρήγορα, η επόμενη «κατάσταση πολιορκίας» θα χτυπήσει την πόρτα μας. Οι κανόνες δικαίου θα δώσουν, για μια ακόμα φορά, τη θέση τους στο «δίκαιο του ισχυρότερου».
Ασφαλώς έκτακτες περιστάσεις επέβαλλαν έκτακτα μέτρα. Όποτε με το καλό η δοκιμασία που ζούμε φτάσει στο τέλος της, καλό θα είναι η νέα «κανονικότητά» μας να εμπεριέχει και τις ρήτρες αποφυγής εμφάνισης της επόμενης κρίσης. Και εδώ βρίσκεται η διαχωριστική μας γραμμή με όσους βολεύονται με «μια από τα ίδια» ή συμβιβάζονται με την ανοχή απέναντι σ΄ αυτά «τα ίδια».
Αυτός ο δρόμος μοιάζει ίσως πιο απαιτητικός, στην πραγματικότητα όμως είναι ο μόνος που ενσωματώνει τις προϋποθέσεις που επισήμανα εξ αρχής. Καλούμαστε απλώς να επιλέξουμε το μέλλον που θέλουμε. Και αυτό το δικαίωμά μας δεν πρέπει να το εκχωρήσουμε σε κανέναν άλλο. Αλλιώς θα έχουμε αποδεχτεί να μείνουμε κλεισμένοι στα σπίτια μας για πάντα!
