Από την κατά καιρούς Ιστορία της Ιεράς Μονής του
αγίου Ιωάννου Προδρόμου των Μουνδών της Χίου.
Γράφει ο επίτιμος Λυκειάρχης
Χριστοφόρος Γ. Γατανάς.
Ένα μεγάλο της πίστεως οχυρόν, υψώνεται εκεί στην περιοχή του χωριού Διευχά της
Χίου, είναι η λεγομένη Ιερά Μονή Μουνδών, που χρονολογείται περίπου από τα 1572
στην εποχή του Πατριάρχη.
Γράφονται όλα τώρα χωρίς απόλυτη χρονολογική σειρά και κατ΄ επιλογήν του
υποφαινομένου, που φυλάσσονται εκεί στο Ιστορικό Αρχείον της Χίου.
Γράφοντας τώρα, ενθυμούμενος τα γραφόμενα του μεγάλου μας φιλοσόφου
Αριστοκλή, που έμεινεν όμως με την ονομασία ο Πλάτων.
Ο Πλάτων γράφει σ΄ ένα βιβλίο του, «φίλει την πατρίδα και άδικος η ». Εγώ
εφαρμόζω καταγόμενος από το χωριό Φυτά, τα γραφόμενα μόνον « φίλει την
πατρίδα ….
Έτσι, στο χωριό μου τα Φυτά, που οφείλει το όνομά του στα Οινόφυτα , ετότε στα
1605, ο γέροντας νικόλας παρασκεβάς , στις 5 δεκεμβρίου , επλήρωσε το αδελφάτο
του, ασλάνια είκοσι πέντε και πέρνι τα διακονήματά του μικρά και μεγάλα.
Τηρείται η ορθογραφία που είναι η φωνητική.
Στα 1610, στις 25 Μαρτίου, ο νικόλας του σταμάτι γατανάς επλίρωσε το αδελφάτο
του.
Στα 1628, ο Ζωρζής Ψωμοζήτης, χαρίζει μία σκάλα, μέρος χωραφιού χτισμένο με
ξερολιθιές (πεζούλα) εκεί στα Φυτά.
Στα 1679 ο Ιωάννης Μανδράς από τη Βολισσόν έρχεται να καλογερέψει και δίνει στη
Μονή, ένα χωράφι του στη θέση Βασιλικά.
Στα 1684 ο Μιχαήλ Φιλαδελφηνός, αφιερώνει χωράφια του στα Φυτά και Μύλους
Βολισσού.
Την ίδια χρονιά ήλθεν ο κυρ μιχαήλ γατανάς του γεώργι και αφιερώνει στο μοναστήρι
τα χωράφια του στη Βουκολιά( Φυτά).
Στα 1691 εγίνη εμβατίκωμα χωραφιών στη θέση Ροδόνας της Βολισσού στον Μιχ.
Καναβούτση και την ίδια χρονιά άλλα στο Βαρθάριθο στον Σωτήρχο Μαρονίτη.
Στα 1695 οι γέροντες του χωραφιού μας επί καθηγουμένου γερμανού ιερομονάχου,
οι γέροντες λιο κοτζάτος και γέρον νικόλας χαλκιάς του παρασκεβά και
εσυμφώνησαν με τον καθηγούμενον και με τους πατέρες να σπέρνουσιν εις τον
τόπον του μοναστηρίου από το μέρος του γαυρά τα σκαλία ξερολάγκαδο και τα έως
έλθη ως να εκεί τα σπαρτουδιανά ….
Στα 1713 γίνεται εμβατίκωμα του χωραφιού Αμουδάρα και των 2 στα Λουτρά, στο
νικόλα σκυριότη από τη Βολισσό.
Στα 1707 ο Μιχ. Φωκάς από τη Βολισσό επήγε στη Μονή για να γίνη καλόγερος και
δίνει ένα χωράφι του στον Μάναγρο.
Στις 5 Δεκεμβρίου 1709 , ο γέρον- νικόλας παρασκεβάς από τα Φυτά επλήρωσε το
αδελφάτο του ασλάνια 25.
Στα 1717, στις 10 Δεκεμβρίου ο γέρον Ιωάννης Χαλκιάς του Δημητρίου από τις
Κηπουριές , έδωσε για το αδελφάτο του το χωράφι Περιβόλι.
Στα 1725 γίνεται εμβατίκωμα του μετοχιού της Ζαρτουλίδας στον Ιάκωβο Αργέντη
μοναχό΄ υπογράφουν ο ηγούμενος Παρθένιος Κήπουρος και ο ιεροδιάκονος
νεόφυτος γατανάς.
Στα 1727 ο Λέων Φωκάς από τα Φυτά αφήνει για ψυχική του σωτηρία, τα μισά του
πράγματα.
Στα 1772 ο Ιωάσαφ Μαυριάνος από το Πιτυός, αφιερώνει ένα αμπέλι του .
Στα 1726 , ο καθηγούμενος Γερμανός και οι πατέρες δήδουν στον Νικόλαον του
σταματίου γατανά, το κελί του γέροντά του.
Στα 1725 Ιουλίου κ΄ ο γιώργης γατανάς από τα Φυτά επλήρωσε το αδελφάτο του επί
ηγουμένου Παρθενίου.
Στις 17 μαρτίου 1726 ο προηγούμενος παπα Ιωαννίκιος σπάκος, αφιερόνη για
ψυχικής οφελείας τα παρουκλιά σήδεντρα στα Φυτά στα δάση του Ψαθά.
Στα 1732 μαρτίου κβ΄ ο καθηγούμενος μακάριος πουλή προς τον νεόφυτο γατανά
τους στάβλους τους λεγομένους του γερο γιάσοφου από 8 παράδες και παράδες
δέκα.
Στις 28 Αυγούστου 1738 ο καθηγούμενος και οι πατέρες πολούσι προς τον παπά
νεόφυτο γατανά το κηπάρι του μεθοδίου Πυραμούση.
Στις 25 Νοεμβρίου 1738 ο καθηγούμενος και οι πατέρες εμπατικώνουν προς τον
σταμάτιο γατανά του Ιωάννη ένα γύρισμα που έχει το μοναστήρι….
Στα 1746 τον Οκτώβριο ο ιεροδιάκονος μωυσής του Ιωάννη από Φυτά επλίροσε το
αδερφάτο του ασλάνια 25 και να πέρνη από σήμερον τα διακονήματά του μικρά και
μεγάλα.
Στις 20 Οκτωβρίου 1754 ο παναγιότης παπά Ιωαννίκιος σπάκος επλήροσε το
αδερφάτο του ασλάνια 25.
Στις 14 Αυγούστου 1796 ο παπάς Ιωαννίκιος σπάκος επλήροσε το αδερφάτο του.
Στα 1742 ο μοναχός μωυσής εμβατικώνει το χωράφι του στον τρίσκελλο στις
Κηπουριές.
Στα 1745 ο ιεροδιάκων μωυσής του Ιωάννη από τα Φυτά , επλήρωσε το αδελφάτο
του ασλάνια 25.
Στα 1744 ο υιός του παπά δημήτρη από χωρίον φήτα πωλεί το χωράφι του στου
σχήνου το λάκο.
Την ίδια χρονιά στις 25 Οκτωβρίου, ο ιερομόναχος Ιωαννίκιος σπάκος επλήρωσε το
αδερφάτο του.
Στα 1752 ο λογιώτατος ιατρός Ευστράτιος Αργέντης, έδωσε το αδελφάτο του στον
ηγούμενο Μακάριο.
Στα 1754 κάποιος Γατανάς από τα Φυτά, αφιερώνει ένα χωράφι του στο μοναστήρι.
Την ίδια χρονιά ένας Σπάκος από τα Φυτά, επί Ηγουμένου Μακαρίου ,αφιερώνει
μερικά πράγματα στο μοναστήρι.
Την ίδια χρονιά στις 25 Οκτωβρίου ο Ιερομόναχος Ιωαννίκιος Σπάκος από τα Φυτά
επλήρωσε το αδελφάτο του΄ ο ίδιος επούλησε το αμπέλι που έχει στα γιοργαντίδικα
(Φυτά ) και παίρνει 1 χωράφι, νότια τούτου ο παπα μιχάλης κασός από την
Σπαρτούντα.
Στα 1769 ο ηγούμενος Παρθένιος έδωσε τον Άγιο Νικόλαο στο νεόφυτο γιαλιά από
τα Διευχά.
Αρκετά άρθρα μου για την Ιερά Μονή έχω γράψει στις εφημερίδες η ΠΡΟΟΔΟΣ,
Χιώτικη Διαφάνεια και άλλες.
Γράφονται στο βιβλίο μου «Το χωριό μου τα Φυτά», ανεξαρτήτου σειράς
χρονολογίας, όπως στις 10 σεπτεμβρίου 1775 ο γεώργιος σπάκος από τα Φυτά
,αφιερώνει το σπίτι του το γονικόν του για μνημόνεμα, ο καθηγούμενος παρθένιος
Ιερομόναχος.
Στις 16 Αυγούστου 1796 ο ιερομόναχος Ιοάννης σπάκος από χωρίον φυτά,
επλήροσε το αδελφάτο του ασλάνια 25 επί καθηγουμένου ανθίμου αργέντη
ιερομονάχου από την χώραν.
Στα 1876 ο παπα μιχάλης γατανάς και άλλη μάρτυρες είναι στην πούληση των
χωραφιών του νικόλα σπάκου.
Στα 1884 19 Μαρτίου ο παπα μιχάλης γατανάς υπογράφει μάρτυρας ανάμεσα σε
άλλους σε πουλητήριο του παπα νικόλα νερατζή από την Σπαρτούντα.
Στα 1895 στις 23 Οκτωβρίου ο παπα μιχάλης γατανάς σε πούληση των χωραφιών
του μιχαήλ σπάκου προς τον Ηλία Γ. Κοντολέων, ως επίτροπος του σπάκου
υπογράφει ο παπα μιχαήλ γατανάς.
Στο βιβλίο μου « Σ΄ ένα κομμάτι της Ιωνικής Γης», στις 5 αυγούστου 1876 σε
πουλητήριο της συζύγου νικολάου κουτέπα από χωρίον φυτά στον ηλίαν κοντολιόν
στη θέση ζωοπριάδες και Απάνω βρύση, υπογράφει ο παπα μιχαήλ Γατανάς φυτών.
Στις 24 Μαΐου 1890, ο παπα Παναγιώτης Κοντολέων και η Παρασκευή σύζυγος του
Ιωάννη Ν. Δοντά θυγάτηρ του παπα Ηλία Γατανά από τα Φυτά, πωλούν το μερίδιον
των χωραφιών των παιδιών του Ηλία Δοντά στην Ποταμιά και προς τον Χριστοφή
παπα Γιούργαρη από την Πισπιλούντα.
Στις 14 Μαΐου 1904 στο σπίτι του Ιλία Μπουρέκα η θυγάτης Βιεννού, ως κληρονόμος
θέλει να δοθούν στον σύζυγό της Μιχαήλ Γ. Δοντά για πληρωμή 100 γρόσια.
Μάρτυρας ο ιεροδιάκονος Μιχαήλ Κοντολέων.
Η Ιερά Μονή λέγεται ακόμη Μονή της Βολισσού (1724) των Διευχών σε κώδικες.
Επέρασαν από τη Μονή περιηγητές όπως ο Άγγλος R. POCOCKE στα 1779 και
ύστερα οι PIACENZA, FRIESEMAN, J. THEVENOT, P. POZALLOVO.
Υπάρχουν Πατριαρχικά Σιγίλλια του Ιερεμίου Β’ 1572- 1579, 1586.
Τελευταίος μοναχός της Ιεράς Μονής Μουνδών ο Δαμασκηνός Βασιλάκης από τη
Σιδηρούντα, του μετοχίου του Αγ. Γεωργίου της Ζαρτουλίδας ο Κωνστάντιος
Φυτούσης από το Πιτυός.
Ιερομόναχος της Μονής ο Αμβρόσιος Μοσχούρης από τα Λεπτόποδα.
Στα 1911 αποφασίζουν να στείλουν αντιπρόσωπο στο Πατριαρχείο για να μην
ενοχλούνται από την Μητρόπολη Χίου να πληρώνουν για τα Σχολεία Βολισσού…
Υπογράφουν ο ηγούμενος Γεδεών, οι μοναχοί Συμεών Σαρρής από τη Βολισσό,
Ιερόθεος , Δαμασκηνός, Γεννάδιος, Μελέτιος, Νικηφόρος, Παρθένιος, και άλλοι
μοναχοί, ο ιερομόναχος Ιερώνυμος Λιούδης από τα Διευχά ο μετέπειτα τελευταίος
Ηγούμενος και ο Ιεροδιάκονος Συμεών.
Στα 1916 μνημονεύονται ακόμη ο Ιωαννίκιος , ο ιεροδιάκονος Αμβρόσιος Μοσχούρης
ο μετέπειτα Ιερομόναχος από τα Λεπτόποδα, ο Κωνστάντιος Φυτούσης, Γρηγόριος
Χειλάς, Κλεάνθης Κοκολής και οι 3 από το Πιτυός. Καταφύγιο η Μονή τότε στης Χίου
τα Ελευθέρια στα 1912.
Στα 1943 βρήκε καταφύγιο εδώ ο ήρωας Ιάσων Καλαμπόκας.
Σε κώδικες ακόμη αναγράφονται δωρεές από τα Καμπιά, Κέραμο, Παρπαριά,
Πιραμά, Τρύπες, Λεπτόποδα, Διευχά, Κατάβαση, Ψαρά, Πιτυός και Βροντάδο.
Χάριζαν ακόμη σε δένδρα μυροφόρα στη Μονή.
Ο γράφων έγραψε αρκετά άρθρα σε Χιακές εφημερίδες, στο περιοδικό σύγγραμμα
ΔΕΛΤΙΟΝ της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών και Οινουσσών, επί αοιδίμου
Μητροπολίτου μας κυρού Διονυσίου Δ΄ ( 1979- 2011). Άληστη η μνήμη του.
Στα 1983 εκυκλοφόρησε το βιβλίο μου Η ΙΕΡΑ ΜΟΝΗ ΜΟΥΝΔΩΝ ΤΗΣ ΧΙΟΥ,
εκδόσεως της Ιεράς μας Μητροπόλεως. Μεγάλη η Ιστορία της Ιεράς Μονής.
Η Μονή υπήρξεν ένας παράδεισος επίγειος, της ψυχής περιβόλι.
Βιβλίο για την Ιερά Μονή έγραψε μετέπειτα από τον υποφαινόμενον, ο αλήστου
μνήμης Θεολόγος Λυκειάρχης Ανδρέας Στυλ. Αξιωτάκης, Μικρασιατικής καταγωγής,
όπως και ο γράφων εκ μητρός.
Τα γραφόμενά του εις το ΑΦΙΕΡΩΜΑ στον αλήστου μνήμης προπάππο μου
Ιερομόναχον εκ χηρείας Μιχαήλ Γ. Γατανά από τα Φυτά.
Στην ιερήν μνήμη του, γράφονται ρητά αιώνια!
Ο ποιών τους αγγέλους αυτού πνεύματα και τους λειτουργούς αυτού πυρός φλόγα
(Ψαλμός 103 της Π. Διαθήκης) ο λεγόμενος προοιμιακός στην ακολουθία του
Εσπερινού.
Μακάριοι ους εξελέξω και προσελάβου , Κύριε. Όλοι οι ιερομόναχοι, τον σταυρόν ως
ζυγόν οράμενοι και τω Κυρίω εν πίστει ηκολούθουν.
Οι τον αμνόν του Θεού κηρύξαντες….
ΕΚΔΟΣΕΙΣ ΙΕΡΕΣ.
Χάριν της Θεολογίας και Ιστορίας, σαν Φιλόλογος θεολογών που ονομάζομαι,
αναφέρω την έκδοση από τα 1980, την έκδοση του βιβλίου μου «Ουρανίου μύρου
μυρωδιές», που είναι η ποιητική μετάφραση του αγίου Ευαγγελίου του Ευαγγελιστή
και αγίου Μάρκου.
Εξεδόθη τώρα σε φωτοτυπία μερικά (λίγα αντίτυπα) στο Τυπογραφείο Τυπογραφή,
του Αυγουστίνου Ν. Συρρή, Καλοπλύτου 2, τηλέφ. 22710 25122.
Στο ίδιο τυπογραφείο σε μετάφραση στα 2007 εξεδόθη στο άγιο Ευαγγέλιο του αγίου
Ευαγγελιστού Λουκά, σε έκδοση με δαπάνη της Ιεράς Μητροπόλεως Χίου, Ψαρών
και Οινουσσών, με την αρωγή του αοιδίμου Μητροπολίτου μας κυρού Διονυσίου Δ΄.
Χ. Γ. Γ.
Πάντα με αγάπη Χριστού.
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Γ. ΓΑΤΑΝΑΣ.
Από τα Φυτά της Χίου.
Πτυχιούχος Τμημάτων Ιστορίας – Αρχαιολογίας και Κλασσικής
Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πτυχιούχος Διδασκαλείου Μέσης Εκπαιδεύσεως Αθηνών,
μείζονος διαρκείας.
Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών.
Βραβείο α΄ με έπαινο της Γλωσσικής Εταιρείας Αθηνών.
Χρυσούς Σταυρός του Αγ. Ισιδώρου, ανώτατο παράσημο της Χιακής
Εκκλησίας.
Έπαινος της Γλωσσικής Εταιρείας Αθηνών.
Μέλος της Ένωσης Ελλήνων Λογοτεχνών.
Συγγραφέας. Επίτιμος ανταποκριτής και αρθρογράφος της Χιακής
εφημερίδος
« Η ΠΡΟΟΔΟΣ» από τα 1970- 2011.
