Του Κωνσταντίνου Κυδώνη
Η Τουρκία συνεχίζει τις προσπάθειες για επέκταση της επιρροής της στην Ανατολική Μεσόγειο,
αυτή τη φορά επιδιώκοντας τη δημιουργία μιας Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ) που θα
περιλαμβάνει θαλάσσιες περιοχές της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτή η κίνηση, που παραβιάζει τις
αρχές του διεθνούς δικαίου, εντάσσεται στη στρατηγική της Άγκυρας για αμφισβήτηση των
κυριαρχικών δικαιωμάτων της Κύπρου και της Ελλάδας στην περιοχή.
Η Τουρκία εδώ και χρόνια προσπαθεί να ορίσει ΑΟΖ με βάση τα δικά της συμφέροντα, αγνοώντας
τις διεθνείς συνθήκες και τη Σύμβαση του ΟΗΕ για το Δίκαιο της Θάλασσας (UNCLOS).
Παράλληλα, χρησιμοποιεί το κατεχόμενο τμήμα της Κύπρου, το οποίο θεωρεί ως "Τουρκική
Δημοκρατία της Βόρειας Κύπρου" (αν και δεν αναγνωρίζεται διεθνώς), για να διεκδικήσει
θαλάσσιες ζώνες που εμπίπτουν στη δικαιοδοσία της Κυπριακής Δημοκρατίας.
Η Άγκυρα, υιοθετώντας μια επιθετική διπλωματική πολιτική, προωθεί συμφωνίες που βασίζονται
σε αντάλλαγμα για τη στήριξη χωρών με ανάγκες. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η
προσέγγισή της προς τη Συρία, προτείνοντας ενεργειακή συνεργασία και τη μεταφορά ηλεκτρικής
ενέργειας για την κάλυψη των αναγκών της. Παράλληλα, η Τουρκία προσπαθεί να εκμεταλλευτεί
τη ρευστή κατάσταση στη Συρία, προωθώντας συμφωνίες που αποσκοπούν στη νομιμοποίηση
των διεκδικήσεών της.
Οι Αντιδράσεις Ελλάδας και Κύπρου
Η Κύπρος και η Ελλάδα βρίσκονται σε συνεχή επαγρύπνηση. Ο πρόεδρος της Κυπριακής
Δημοκρατίας, Νίκος Χριστοδουλίδης, έχει δηλώσει ότι κάθε προσπάθεια της Τουρκίας να
αμφισβητήσει τα κυριαρχικά δικαιώματα της Κύπρου αποτελεί κατάφωρη παραβίαση του διεθνούς
δικαίου. Στο ίδιο μήκος κύματος, η ελληνική κυβέρνηση έχει επισημάνει ότι παρακολουθεί στενά τις
εξελίξεις και προειδοποιεί την Τουρκία για τις συνέπειες των ενεργειών της.
Η Διεθνής Κοινότητα … Ευρωπαϊκή Ένωση, οι Ηνωμένες Πολιτείες και άλλα διεθνή σώματα
έχουν καλέσει επανειλημμένα την Τουρκία να σεβαστεί το διεθνές δίκαιο και να απόσχει από
προκλητικές ενέργειες. Ωστόσο, η Άγκυρα φαίνεται να ακολουθεί μια πολιτική τετελεσμένων,
ελπίζοντας ότι οι διεθνείς αντιδράσεις θα παραμείνουν περιορισμένες σε ρητορικό επίπεδο.
Η προσπάθεια της Τουρκίας να δημιουργήσει ΑΟΖ με την Κύπρο αποτελεί μέρος μιας ευρύτερης
στρατηγικής για την κυριαρχία της στην Ανατολική Μεσόγειο. Η στάση της, ωστόσο, ενισχύει τη
συνεργασία Ελλάδας, Κύπρου και άλλων χωρών της περιοχής, που αποσκοπούν στη διασφάλιση
της ειρήνης και της σταθερότητας. Το ερώτημα που προκύπτει είναι κατά πόσο η διεθνής
κοινότητα θα επιδείξει την αναγκαία αποφασιστικότητα για να αποτρέψει μια νέα κρίση στην
περιοχή.
Η Τουρκία επιδιώκει τη σύναψη συμφωνίας οριοθέτησης Αποκλειστικής Οικονομικής Ζώνης (ΑΟΖ)
με τη Συρία, παρόμοια με το τουρκολιβυκό μνημόνιο του 2019. Σύμφωνα με τον απόστρατο
ναύαρχο Τζιχάτ Γιαϊτζί, μια τέτοια συμφωνία θα προσέφερε στη Συρία 12% περισσότερη θαλάσσια
έκταση σε σχέση με την πρόταση της Κυπριακής Δημοκρατίας, ενώ η Τουρκία θα κέρδιζε περίπου
4.000 τετραγωνικά χιλιόμετρα θαλάσσιας περιοχής.
Η Άγκυρα έχει ήδη δρομολογήσει τη μεταφορά αντιπροσωπείας του υπουργείου Ενέργειας στη
Συρία για συζητήσεις ενεργειακής συνεργασίας, περιλαμβανομένης της μεταφοράς ηλεκτρικής
ενέργειας, με στόχο την κάλυψη των ενεργειακών ελλείψεων της χώρας.
Η προοπτική υπογραφής μιας τέτοιας συμφωνίας προκαλεί έντονες αντιδράσεις σε Ελλάδα και
Κύπρο, οι οποίες εκφράζουν ανησυχία για πιθανή παραβίαση του διεθνούς δικαίου της θάλασσας.
Ο Κύπριος κυβερνητικός εκπρόσωπος, Κωνσταντίνος Λετυμπιώτης, δήλωσε ότι παρακολουθούν
στενά τις εξελίξεις, επισημαίνοντας ότι κάθε απόπειρα αμφισβήτησης των κυριαρχικών
δικαιωμάτων της Κυπριακής Δημοκρατίας συνιστά παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Τόνισε
επίσης ότι ο πρόεδρος της Κύπρου, Νίκος Χριστοδουλίδης, βρίσκεται σε στενή συνεργασία με τον
Έλληνα πρωθυπουργό, Κυριάκο Μητσοτάκη, ενώ έχουν ήδη ενημερωθεί οι ηγέτες της
Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Αντίστοιχα, ελληνικές διπλωματικές πηγές υπογραμμίζουν ότι η μεταβατική κατάσταση στη Συρία
δεν νομιμοποιεί τη σύναψη διεθνών συμφωνιών για ΑΟΖ. Η Ελλάδα βρίσκεται σε διαρκή
επικοινωνία με την Κύπρο, τις γειτονικές χώρες και την Ευρωπαϊκή Ένωση για την αποτροπή της
δημιουργίας τετελεσμένων γεγονότων.
Οι πολιτικές αντιδράσεις στην Ελλάδα υπήρξαν έντονες. Ο τομεάρχης Εξωτερικών του ΠΑΣΟΚ,
Δημήτρης Μάντζος, χαρακτήρισε την πιθανή συμφωνία «κατάφωρη παραβίαση του Διεθνούς
Δικαίου» και κάλεσε την κυβέρνηση να λάβει άμεσα μέτρα για την αποτροπή τετελεσμένων.
Η Τουρκία, αγνοώντας κάθε έννοια διεθνούς δικαίου, επιχειρεί να εκμεταλλευτεί την αλλαγή στη
Συρία, προκειμένου, όπως έκανε και με τη Λιβύη, να υποσχεθεί περαιτέρω ανταλλάγματα σε
περίπτωση συμφωνίας. Η προοπτική μιας τέτοιας συμφωνίας προκαλεί έντονες αντιδράσεις σε
Ελλάδα και Κύπρο, οι οποίες εκφράζουν ανησυχία για πιθανή παραβίαση του διεθνούς δικαίου της
θάλασσας.
