Αναμφίβολα είναι λίγοι οι συνάνθρωποι που έχουν την ευκαιρία να μοιράζονται την ίδια εμπειρία-βίωμα ζωής με την εκπαιδευτικό πρωτοβάθμιας εκπαίδευσης Μαρία Μανάρα. 36 χρόνια δασκάλα στη γενέθλια γη της!!!
Μαρία την εκπαιδευτική σας διαδρομή την αρχίσατε και την ολοκληρώσατε στην Χίο την πατρίδα σας. Δική σας επιλογή αποκλειστικά η Χίος για την άσκηση του επαγγέλματος σας; Και γιατί;
-Ξεκίνησα την εκπαιδευτική μου διαδρομή μου από το νησί της καρδιάς μου και της μαστίχας τη Χίο κι εδώ ολοκλήρωσα.
Νιώθω πολύ τυχερή κ. Γαΐλα που μου δόθηκε αυτή η ευκαιρία. Ήθελα πολύ να προσφέρω στον τόπο μου, τον τόπο που τόσο αγαπώ. Όταν υπέβαλα τα δικαιολογητικά για διορισμό η πρώτη επιλογή ήταν Χίος. Διορίστηκα για τρεις συνεχόμενες σχολικές χρονιές σαν αναπληρώτρια σε σχολεία του νησιού και στη συνέχεια ήρθε και η μονιμότητα από το Υπουργείο με τοποθέτηση πάλι στη Χίο, αφού εξακολουθούσε να είναι η πρώτη μου επιλογή. Στο μεταξύ παντρεύτηκα και πήρα και μόρια συνυπηρέτησης από τον άντρα μου Γιάννη Στάθη που υπηρετούσε στη ΔΕΗ Χίου.
Ριζώσαμε λοιπόν, εδώ όπου και φτιάξαμε την οικογένεια μας παράλληλα με την επαγγελματική μας καριέρα.
Αλήθεια, γιατί επιλέξατε το επάγγελμα του δασκάλου;
-Ίσως με είχε γοητεύσει η γλυκιά δασκάλα που είχα στην Α! τάξη στο Γ! Δημ.Σχ.πόλεως Χίου κ.Ελευθερία Βενιάδη.
Πάντα ονειρευόμουν μια αίθουσα διδασκαλίας σαν τη δική της και στην έδρα να βρίσκομαι εγώ. Θυμάμαι από πολύ μικρή στα παιχνίδια μου να παίζω τη δασκάλα με πρότυπο την κ.Ελευθερία.
Επάγγελμα ο δάσκαλος ή λειτούργημα Μαρία; Εσείς υπήρξατε στα 36 χρόνια υπηρεσίας στο χώρο λειτουργός ή εκπαιδεύτρια;
-Λειτούργημα κ. Γαΐλα, χωρίς δεύτερη σκέψη. Οι δάσκαλοι έχουμε έμψυχο υλικό. Αν δεν καταλάβουμε τον ψυχισμό και τη συναισθηματική κατάσταση του παιδιού και γενικά τις ανησυχίες του θα μεταδίδουμε απλά στείρες γνώσεις.
Λειτούργημα λοιπόν και μάλιστα με υψηλό αίσθημα ευθύνης. Λειτουργός υπήρξα. Αγάπησα και τα παιδιά και τους γονείς. Χάρηκα κι έκλαψα μαζί τους. Συχνά δίδασκα σε Α! τάξη. Η αγωνία μου μεγάλη όταν διαπίστωνα ότι κάποιο παιδί είχε μαθησιακή δυσκολία. Άντε τώρα πώς να το πεις αφού το γεγονός αυτό πάντα τους δημιουργούσε ένα σοκ.. Στα πρώτα χρόνια της καριέρας μου οι γονείς δεν ήταν ενημερωμένοι πάνω σε αυτό το θέμα σε αντίθεση με τώρα. Δεν κοιμόμουν όλη νύχτα με το πώς θα χειριζόμουν το όλο θέμα, γιατί πολλές φορές οι αντιδράσεις τους ήταν απρόβλεπτες. Σκεφτόμουν αν έπρεπε ή δεν έπρεπε να λέγεται αυτή η διαπίστωση. Τελικά δε μετάνιωσα, διότι το μέλλον με αποκαταστούσε. Αυτές οι αδυναμίες όσο πιο γρήγορα εντοπιστούν και αντιμετωπιστούν τόσο πιο γρήγορα απαλλάσσεται παιδί και οικογένεια από το άγχος και τις αγωνίες σχετικά με τη μάθηση και απόδοση του στο σχολείο.
Λοιπόν, το 20χρονο ενθουσιώδες κορίτσι -δηλαδή εσείς Μαρία-, εναντίον …ποίου χωρίου ‘εκστρατεύσατε’ για το πρώτο κουδούνι;
-Στο διθέσιο Δημ. Σχ. Νεοχωρίου με διεθυντή το Σωτήρη Φεγγάρα έναν πραγματικό συνάδελφο, που με δέχθηκε με πολλή αγάπη και συναδελφοσύνη.Είχα μέσα στην αίθουσα διδασκαλίας συγχρόνως την Α! και τη Γ! και τη Δ! τάξη λίγο δύσκολο για μια άπειρη δασκάλα. Εδώ θα πρέπει να αναφερθώ στην Παιδαγωγική Ακαδημία Μυτιλήνης. Εκτός από τις γνώσεις από το Πρώτο έτος σπουδών κάναμε πολλές υποδειγματικές διδασκαλίες τόσο στα Πρότυπα Δημοτικά Σχολεία που ανήκαν στην Ακαδημία όσο και στα Δημ.Σχ της Μυτιλήνης. Αυτή η εμπειρία γερό όπλο για τη μετέπειτα καριέρα μας..
Σε πόσα χωριά της Χίου διδάξατε; Θυμάστε να μας περιγράψετε κάτι παράξενο, πρωτότυπο που σας έκανε εντύπωση σε κάποιο χωριό; Υποθέτω όταν ξεκινήσατε την καριέρα σας θα υπήρχαν πολλές δυσκολίες ακόμη και στις μετακινήσεις.
-Ήμουν πολύ τυχερή σε αυτό τον τομέα. Εκείνη την εποχή έκλεισαν τα μονοθέσια Δημ. σχολεία της υπαίθρου και αναβαθμίστηκαν σε 12 θέσια πολλά δημοτικά της πόλης. Έτσι υπήρχε δυνατότητα μιας καλής επιλογής και για μας τους νέους. Το πιο μακρινό λοιπόν, χωριό που υπηρέτησα ήταν το διθέσιο Δημ. σχολείο Νεοχωρίου. Δεν συνάντησα μεγάλες δυσκολίες, γιατί όπως ανέφερα από την Παιδαγωγική Ακαδημία φύγαμε με αρκετά εφόδια. Βάλαμε κι εμείς τον ενθουσιασμό και το μεράκι μας και πορευθήκαμε. Πήγαινα με το λεωφορείο από μια στάση κοντά στο σπίτι μου, έμενα στην Ευρετή μια γειτονιά στα σύνορα που ξεκινά ο Κάμπος του νησιού, κι εκεί επέστρεφα το μεσημέρι. Χρειαζόταν μεγάλη προσοχή να μη χάσω το δρομολόγιο, διότι η συγκοινωνία δεν ήταν τακτική. Σε αυτό το σχολείο κ. Γαΐλα, είχα κι ένα μαθητή που συνήθως καθυστερούσε το πρωί.Έπρεπε πρώτα να μοιράσει το γάλα από τα ζώα τους σε κάποια σπίτια του χωριού και μετά να έρθει, πάντα αρκετή ώρα μετά το χτύπημα του κουδουνιού. Ένα πρωί ήρθε λίγο πιο χαμογελαστός. Συνήθως επειδή διέκοπτε το μάθημα και αισθανόταν άσχημα ήταν σκυθρωπός. Τι έγινε λοιπόν εκείνη τη μέρα; Άφησε ένα στρογγυλό πακετάκι στην έδρα και η επιθυμία της μαμάς ήταν να το ανοίξω εκείνη την ώρα. Όταν το άνοιξα ατμοί ξεπετάχτηκαν από μια μυζήθρα που ακόμα ήταν ζεστή. Την είχε φτιάξει η μαμά του εκείνη την ώρα. Τη γύρισα στα παιδιά κι όλα πήραν μια μπουκιά με το δαχτυλάκι τους .Η τελευταία δικιά μου. Δεν έχω φάει ξανά από τότε πιο γλυκιά μυζήθρα. Άσε που όταν συναντήσω παιδιά της τότε εποχής μου αναφέρουν το γεγονός καθώς ότι και το συγκεκριμένο παιδί τους είχε εκμυστηρευτεί, ότι ήταν από τις πιο όμορφες στιγμές της παιδικής ηλικίας, που ακόμα θυμάται.
Στα χρόνια που διδάσκατε στην πόλη της Χίου υπηρετήσατε και στο Δημοτικό που είχατε φοιτήσει κι εσείς; Και, έχετε δυο αγόρια. Υπήρξαν μαθητές σας;
-Δεν έτυχε να υπηρετήσω στο Δημ.σχολείο που φοίτησα. Φοιτούν τώρα οι εγγονούλες μου. Έχω δύο αγόρια. Τον Μανόλη Στάθη καθηγητή μουσικής παντρεμένο με τη Γιάννα Φυτούση, έχουν δυο κοριτσία, τη Μαρία και την Ελένη μαθήτριες στο Γ! Δημ.σχολείο πόλεως Χίου και το Μιχάλη Στάθη αστυνομικό, παντρεμένο με την Τασούλα Λιαπη, έχουν δύο αγόρια το Γιάννη μαθητή στην Α! τάξη στο Β! Λύκειο Χίου και το Μάριο μαθητή στο 5ο Δημ.σχολείο πόλεως Χίου.
Ναι, υπήρξαν τα παιδιά μου μαθητές μου, όχι από επιλογή αλλά από συγκυρίες .. Δεν ήταν ο,τι καλύτερο. Αν συνέβαινε τώρα θα το απέφευγα με κάθε θυσία.
Η Μαρία Μανάρα είναι ένα εξαίρετο άτομο πρότυπο δασκάλας, μητέρας και γυναίκας. Μετά την συνταξιοδότηση της και πάντα πιστή στην Χίο όπου και συνεχίζει να κατοικεί ασχολείται με τα εγγόνια της με τα κοινά , τοπικούς συλλόγους ιδίως σχετιζόμενους με αθλητισμό, αγαπά πολύ τον κήπο της και τα γράμματα. Η παρουσία της στο facebook αισθητή και ποιοτική.
Μαρία ο μέγας Andre Breton είχε πει: «Παιδεία είναι το πόσο μπορούμε να έρθουμε απέναντι στο σύστημα και τους συστημικούς, παιδεία είναι η γενναιότητα και η ευθύνη». Συμφωνείτε;
-Ανεκτίμητη ηθική αξία στα μάτια μου ο Andre Breton. Μας άφησε μεγάλη κληρονομιά. Οι ιδέες του έχουν μεγάλη δύναμη. Μοναδικός στα αποφθέγματα, γνωμικά, ρητά. Ναι, συμφωνώ. Χρειάζεται να υπερνικάς το σύστημα και τις πιέσεις, όταν διαπιστώνεις και πιστεύεις, ότι αυτό δε συμβαδίζει με το καλό και το όφελος των μαθητών. Με γενναιότητα, υπευθυνότητα, ευσυνειδησία και μαχητικότητα και πάντα με γνώμονα την πρόοδο της παιδείας, ναι, απέναντι στο σύστημα και τους συστημικούς.
Λόγω της πανδημίας βίωσαν τα παιδιά όλων των βαθμίδων την τηλεκπαίδευση. Με την τεράστια εμπειρία που διαθέτετε πιστεύετε ότι η τηλεκπαίδευση μπορεί να αντικαταστήσει –ιδιαίτερα στο Δημοτικό την δια ζώσης διδασκαλία
– Η τηλεκπαίδευση είναι αδύνατον να αντικαταστήσει τη δια ζώσης διδασκαλία .Το παιδί έχει ανάγκη την αμεσότητα , το χάδι, την αγκαλιά ακόμα και τη μυρωδιά της δασκάλας του. Έχει ανάγκη να τρέξει στην αυλή του σχολείου, να σπρώξει ακόμα και να καυγαδίσει με το συμμαθητή του.
Περιορίζει τον αυθορμητισμό η τηλεκπαίδευση. Χρειάζονται οι αγκαλιές, το αβίαστο γέλιο, η ελεύθερη ζωηράδα. Όταν δεν αγκαλιάσεις, δε χαιδέψεις, πώς να είσαι δάσκαλος έτσι, με την ευρεία έννοια.
Δάσκαλος Δημοτικού κι ο μαθητής του. Τι θα συμβουλεύατε κ. Μανάρα τους νεοεισερχόμενους στο χώρο δασκάλους. Ποια πρέπει να είναι η σχέση μεταξύ αυτών των δύο;
–Συνεργασία, σεβασμός, συναδελφοσύνη. Δεν υπάρχει πια το χάσμα γενεών. Έχει ξεπεραστεί το σύνδρομο του παλιού, άρα έχω κεκτημένα δικαιώματα και του νέου, άρα το παιδί για όλες τις δουλειές. Θέλω και το κάνω από σεβασμό. Και οι παλιοί και οι νέοι έχουν αλλάξει νοοτροπία.
Αλήθεια Μαρία, ποια είναι η αντιμετώπιση σας από τους παλιούς σας μαθητές αλλά και εσείς η ίδια έχετε σχέσεις κοινωνικές επαφές κλπ με τους πρώην μαθητές σας;
-Οι δάσκαλοι δε μεγαλώνουν για τους μαθητές αλλά ούτε και οι μαθητές για τους δασκάλους.
Καμαρώνω και χαίρομαι για όλα αυτά τα παιδιά. Εμείς οι δάσκαλοι κ. Γαΐλα, έχουμε πολλές ώρες διδασκαλίας καθημερινά με αυτά τα παιδιά και τις περισσότερες φορές τα έχουμε για δύο και τρεις συνεχόμενες σχολικές χρονιές. Δύσκολα λοιπόν, να ξεχάσεις και να ξεχαστείς.
Η κοινωνία του νησιού είναι στενή. Συναντώ μαθητές μου στο νοσοκομείο είτε γιατρούς είτε νοσηλευτικό προσωπικό, σε υπηρεσίες, σε τράπεζες, σε καταστήματα.Έχω προσκληθεί σε πολλούς γάμους τους.
Έτυχε να έχω μαθητές τους γονείς και στη συνέχεια και τα παιδιά τους. Επόμενο να δημιουργούνται έντονοι συναισθηματικοί δεσμοί.
Συνήθως όλοι μας ρωτάμε τα μικρά παιδιά: -πηγαίνεις σχολείο; Ποιο μάθημα σου αρέσει; Εγώ θα ρωτήσω εσάς …ποιο μάθημα σας άρεσε περισσότερο να διδάσκετε και γιατί;
-Οι δάσκαλοι διδάσκουμε όλα τα σχολικά μαθήματα.Όταν δεν υπήρχαν οι ειδικότητες διδάσκαμε και μουσική και γυμναστική και καλλιτεχνικά. Εμένα με γοήτευε η Γλώσσα. Ιδιαίτερα η πρώτη γραφή και ανάγνωση. Έχω διδάξει πάρα πολλές φορές στην Α! τάξη.Μαγεία…Μοναδική εμπειρία. Μου αρέσει η γλώσσα μας. Μέσα σε αυτή δεν υπάρχουν όρια. Η μητέρα των γλωσσών. Γλωσσική δεξαμενή θα τη χαρακτήριζα.
Χίος, η αγαπημένη σας πατρίδα. Και, δάσκαλοι της Χίου νησί που έχει γράψει ιστορία στο χώρο των μεγάλων δασκάλων.
Μας θυμίζετε Χιώτες κορυφαίους δασκάλους των γραμμάτων κλπ κι εσείς ποιους από αυτούς τους παλιότερους δασκάλους θαυμάζετε;
-Η Χίος διακρίνεται για την πνευματική της ανησυχία. Σεβασμός σε όλους τους κορυφαίους μεγάλους δασκάλους Γεώργιο Σουρία, Αδαμάντιο Κοραή, Γιάννη Ψυχάρη, Κωνσταντίνο Άμαντο. Τώρα ποιόν από όλους.. Απλά υποκλινόμαστε. Με συγκινεί ο Ψυχάρης για το ρόλο του στο κίνημα του δημοτικισμού και τον αγώνα του για την καθιέρωση της δημοτικής σε επίσημη γλώσσα του ελληνικού κράτους.
Στον λογαριασμό σας στο facebook -ο οποίος οφείλω να πω είναι αρκετά ποιοτικός-, παρατηρώ στα κείμενα σας λογοτεχνική φλέβα. Αυτό δείχνει το βάθος της καλλιέργειας σας. Τι διαβάζετε; Κλασικούς λογοτέχνες;
-Διαβάζω αρκετά εδώ και χρόνια .Τηλεόραση δε βλέπω σχεδόν καθόλου.
Διαβάζω και ποίηση. Περισσότερο λογοτεχνία. Η πλέον αποτελεσματική μέθοδος να μη διαβάζουμε κακά βιβλία ,είναι να διαβάζουμε κλασικούς.
Έχω διαβάσει Στίβενσον, Ντοστογιέφσκι, Τολστόι, Παπαδιαμάντη,Καβάφη, Καζαντζάκη, Ελύτη, Σεφέρη, Ρίτσο.
Προτιμώ την ελληνική λογοτεχνία η οποία έχει αμέτρητα παραδείγματα εξαιρετικής γραφής.
Να μείνουμε Μαρία στο… διάβασμα. Η μεγάλη μας συγγραφέας Άλκη Ζέη υποστήριζε ότι το παιδί από την κούνια πρέπει να εξοικειωθεί με το βιβλίο αρχής γενομένης από πάνινα βιβλία. Εσείς πιστεύετε ότι τα παιδιά,οι μικροί μαθητές πρέπει να διαβάζουν εξωσχολικά βιβλία;
– Θεωρώ, ότι τα βιβλία έχουν τεράστιο αντίκτυπο στο μυαλό των παιδιών, βοηθάνε τη φαντασία, κι από ο,τι φαίνεται ένα παιδικό βιβλίο ακόμα και πάνινο και παραμύθι, και μυθολογία και λογοτεχνικό, ανάλογα την ηλικία είναι ίσως αυτό, που χρειάζονται τα παιδιά την περίοδο που διανύουμε.
Επιλέγω δώρα για τα παιδιά πάντα βιβλία χωρίς βέβαια να υποτιμώ και τη σπουδαιότητα των παιχνιδιών.
Ακόμα και να το χαϊδέψουν ή να το ξεφυλλίσουν κέρδος είναι. Τους δίνεται η ευκαιρία να γνωρίσουν τον κόσμο του βιβλίου και έτσι σιγά- σιγά να τον αγαπήσουν.
Ποιο το συναίσθημα του δασκάλου που παύει πλέον να είναι στον …μαυροπίνακα να μεταδίδει γνώσεις στους μαθητές του;
Σας λύπησε η συνταξιοδότηση; Το σχολείο που τερματήσατε την καριέρα σας;
-Έφυγα με συνειδητή επιλογή.Βέβαια με επηρέασε λίγο και η εφαρμογή των μνημονίων. Αισθάνθηκα κ. Γαΐλα, πληρότητα, ικανοποίηση, ευχαρίστηση. Στρατιώτης του πίνακα μπήκα στην εκπαίδευση, στρατιώτης του πίνακα έφυγα το 2010. Άφησα μια Πρώτη δημοτικού που την επόμενη σχολική χρονιά θα πήγαινε Δευτέρα και που φέτος έδωσαν Πανελλήνιες εξετάσεις. Αποχαιρέτησα μαζί με αυτά τα παιδιά και την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση Χίου και την πόρτα του 11ου δημ.σχ. πόλεως Χίου, που μπαινόβγαινα για 23 συναπτά έτη.
Ένα ξεχωριστό ταξίδι τελείωσε για να αρχίσει ένα καινούριο χωρίς κουδούνι και χωρίς ρολόι. Κάνω πράγματα για μένα.
Γυμναστική και κυρίως pilates, πεζοπορία, διάβασμα, FB, φίλους, παιδιά και εγγόνια.
Ιωάννης Κονδυλάκης, ο μεγάλος μας συγγραφέας και το κλασικό έργο του: «Όταν ήμουν δάσκαλος». Λοιπόν εκεί μας περιγράφει πως για να …τον ξεφορτωθούν οι μαθητές του που εκείνα τα πολύ παλιά χρόνια ήταν πολλοί, φώναζαν:
-Κύριε, κύριε ένα πουλί, έπαιρνε το κυνηγετικό όπλο του και μην τον είδατε…
Με την ευκαιρία πόσοι ήταν οι μαθητές στις τάξεις που διδάσκατε τα παλαιότερα χρόνια; Προλάβατε και συσσίτια;
– Δίδαξα στο διθέσιο σχολείο Νεοχωρίου 1974-1975 .Το πρόβλημα δεν ήταν ο αριθμός των παιδιών.
Απλά έπρεπε να διαχειριστείς σωστά το χρόνο να διδάξεις μαθήματα τριών τάξεων σε κάθε ημερήσιο πρόγραμμα.
Δύο σχολικές χρονιές στη συνέχεια στο τριθέσιο σχολείο Κάμπου.Εκεί πάλι συνδιδασκαλία Γ!με Δ!
Το 1977με 1979 με μόνιμο διορισμό αλλά στη διάθεση Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης στο 1ο Δημ. σχολείο πόλεως Χίου σημερινό 11ο.
Το 1979 με 1981 στο 5ο Δημ .σχολείο πόλεως Χίου.
Το 1981 με 1987 στο Δημ.σχολείο Λιβαδιών με οργανική θέση.
Το 1987 με 2010 στο 11ο Δημ.σχολείο πόλεως Χίου με μετάθεση.
Στο 11ο δίδαξα σε τάξεις και με 37 παιδιά. Τα συσσίτια δεν τα πρόλαβα ….δεν είμαι και τόσο αρχαία….χα χα ..
Επανέρχομαι στον Κονδυλάκη. Σας έφεραν ποτέ τα μικρά σας θηρία στο ..Αμήν να θέλετε να εγκαταλείψετε την τάξη όπως κι ο Κονδυλάκης:
Φυσικά όχι για κυνήγι αλλά για να …σωθείτε από τις αταξίες τους;
-Γενικά όλοι οι μαθητές σε όλα τα σχολεία που πέρασα ήταν χαρούμενα χωρίς εξάρσεις και εντάσεις, συνεργάσιμα. Όχι, ούτε εγώ, ούτε άλλος συνάδελφος εγκατέλειψε την τάξη. Άλλες οι εποχές που περιγράφει ο Κονδυλάκης. Τρέχουν άλλωστε τα χρόνια.. αλλάζουν οι εποχές.
Μαρία, κοιτάζοντας αυτήν εδώ την φωτογραφία του αρχείου σας από την 10ετία του 2010 θα μοιραστείτε μαζί μας -μετά από τόσα χρόνια-, τα συναισθήματα σας για αυτήν;
-Με αυτά τα παιδιά το 2010 αποχαιρέτησα την έδρα, τον πίνακα, το κουδούνι, το 11ο Δημ σχολείο, την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση, τους συναδέλφους.
Ήδη πολλά παιδιά από αυτά βρίσκονται στην Τριτοβάθμια Εκπαίδευση. Ανάμεσα σε αυτά και το κορίτσι που πέρασε 12η στην Ιατρική Αθηνών, η Κλάρα Καρατζάνου. Αισθήματα όμορφα συγκίνησης, χαράς, ικανοποίησης, ευγνωμοσύνης, πληρότητας.
Ευχαριστώ θερμά για την διαδικτυακή μας συνάντηση την εξαίρετη συνάδελφο Πρωτοβάθμιας Εκπαίδευσης κ. Μαρία Μανάρα.
Ευχαριστώ από καρδιάς κ Τασσώ Γαΐλα, για την τιμή, που μου κάνατε να σας δώσω αυτή τη συνέντευξη για την Χιώτικη Διαφάνεια και να μου δώσετε την ευκαιρία να σας μιλήσω για τη ζωή μου και για αυτό που αγάπησα αληθινά: την Πρωτοβάθμια Εκπαίδευση και τους μαθητές μου.
Για την diafaneia.eu
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
