Γράφει η Τασσώ Γαΐλα.
Βάλσαμο , ανθοφόρο φυτό του γένους Υπερικόν της οικογενείας Υπερικίδες. Υπερικόν το Διάτρητον η επιστημονική ονομασία του, υπερικόν το αποκαλούσαν οι αρχαίοι μας πρόγονοι, ενώ εμείς οι σύγχρονοι νεοέλληνες το γνωρίζουμε σαν βαλσαμόχορτο ή σπαθόχορτο.
Το φυτό βάλσαμο είναι το περίφημο ίαμα των αρχαίων Σπαρτιατών, με το οποίο θεράπευαν τις πληγές τους μετά τις μάχες, ενώ το πρότειναν οι θεραπευτές της εποχής για την αντιμετώπιση της κατάθλιψης και του έλκους στομάχου. Αναγνωρισμένο από την αρχαιότητα για τις θεραπευτικές του ιδιότητες διατήρησε την φήμη του μέχρι τις μέρες μας.
Ας διαβάσουμε τις πληροφορίες που μας δίνει η γεωπόνος κ. Μαρία Νιζάμη για το βάλσαμο.
Στις αρχές Μαΐου και για περίπου έναν μήνα ανθίζει το σπαθόχορτο, ένα από τα σημαντικότερα λουλούδια της ελληνικής πανίδας. Το φυτό αυτό διακρίνεται, όχι μόνο για το έντονο κίτρινο χρώμα του, αλλά και για τις πολλές θεραπευτικές του ιδιότητες – αντισηπτικές, αντιοξειδωτικές, αντιφλεγμονώδεις, στυπτικές και επουλωτικές. Βοηθά δε σημαντικά, όπως λέγεται, στην αντιμετώπιση της ισχιαλγίας, των ρευματικών πόνων και των πόνων των αρθρώσεων κι έχει άριστες επουλωτικές ιδιότητες (συνίσταται για την επούλωση πληγών, μωλώπων και εγκαυμάτων πρώτου βαθμού).
Το σπαθόχορτο ή το βαλσαμόχορτο, όπως το γνωρίζει αρκετός κόσμος, αποτελεί το κύριο συστατικό του σπαθόλαδου που, σύμφωνα με τον Διοσκουρίδη, είχε και ιδιότητες αντικαταθλιπτικού.
Μεταξύ άλλων περιέχει υπερικίνη και ψευδο-υπερικίνη, φλαβονοειδή (16% στα φύλλα), ξανθόνες, φαινολικά οξέα, αιθέρια έλαια (0,13% σε ολόκληρο το φυτό). Οι αναλγητικές ιδιότητες του βοτάνου είχε ειπωθεί πρώτα ότι οφείλονταν στις ουσίες hypericin, pseudohypericin και στα φλαβονοειδή, αλλά σύμφωνα με πρόσφατες φαρμακολογικές και κλινικές μελέτες τα αποτελέσματα επικεντρώνονται σε μια κυρίως δραστική ουσία του, τη hyperforin. Στην ομοιοπαθητική χρησιμοποιείται κυρίως σε νευραλγίες και τραυματισμούς νεύρων και γενικά συμπτωματολογία που ξεκινά από τραυματισμούς νεύρων, όπως απώλεια μαλλιών, κατάθλιψη και νευραλγία.
Το συγκεκριμένο φυτό κατά την περίοδο της ωρίμανσής του στους ορεινούς – κυρίως – όγκους μαζεύεται από τους παραγωγούς και με τη φυσική μέθοδο της ζύμωσης παρασκευάζεται το σπαθόλαδο, χωρίς καμία προσθήκη συντηρητικών ή άλλων ουσιών. Το λάδι με το οποίο γίνεται η μείξη πρέπει να είναι εξαιρετικό παρθένο ελαιόλαδο με χαμηλή οξύτητα, έτσι ώστε κατά τη διάρκεια της ζύμωσης και όσο διαρκεί η έκθεσή του στο ήλιο να μην ανεβάσει την οξύτητά του, αλλά κυρίως να αποκτήσει ένα ιδιαίτερα βαθύ κόκκινο χρώμα.
Στο ερώτημα σας για την παρασκευή βαλσαμέλαιου στο σπίτι , σας απαντώ ότι το σπαθόχορτο το μαζεύουμε τον Μάιο και στις αρχές Ιουνίου σε παραθαλάσσιες περιοχές και όσο περνάει ο καιρός – μέχρι και το τέλος Ιουλίου – το βρίσκουμε στα ορεινά μέρη της Ελλάδας. Μαζεύουμε τα άνθη του και τα βάζουμε σε ένα γυάλινο βάζο, ενώ το μυστικό σε αυτή την περίπτωση είναι να βάλουμε ένα πολύ καλό ελαιόλαδο. Συνήθως έξτρα παρθένο ελαιόλαδο με χαμηλή οξύτητα ή αγουρέλαιο, που η οξύτητά του είναι κοντά στο 0% είναι το καλύτερο λάδι που μπορούμε να βάλουμε .
Παρασκευή βαλσαμόλαδου ή βαλσαμέλαιου στο σπίτι.
Συνταγή της κυρίας Γαλάτειας.
Δυο τα υλικά: Ελαιόλαδο και άνθη βαλσαμόχορτου.Μόλις προμηθευτείτε τα δυο υλικά, πάρτε ένα σκούρο μπουκάλι και γεμίστε το με τα λουλούδια. Στη συνέχεια προσθέστε το ελαιόλαδο μέχρι να τα σκεπάσει πλήρως και κλείστε καλά το μπουκάλι. Τοποθετήστε σε ένα σημείο όπου το βλέπει ο ήλιος και κάθε δυο μέρες ανακινήστε το για να ανακατευτεί. Αφήστε το να σταθεί για 40 περίπου μέρες και το βαλσαμέλαιο σας είναι έτοιμο για χρήση. Απλά σουρώστε το και κρατήστε μόνο το κόκκινο υγρό του σε ένα νέο σκουρόχρωμο μπουκάλι.
Σε περίπτωση που δείτε στον πάτο του μπουκαλιού ίζημα, ακόμη και μετά το σούρωμα του, μην ανησυχήσετε καθώς είναι φυσιολογικό. Καλή επιτυχία. Γαλάτεια Τέλλη.
Σημείωση:Η κυρία Γαλάτεια κάθε χρόνο φτιάχνει βαλσαμόλαδο που όπως δηλώνει το θεωρεί ‘φάρμακο’ για όλες τις ασθένειες. Ζεί μόνιμα στην Χίο και παίρνει …όχι τα βουνά αλλά τις κοντινές σε παραλίες περιοχές όπου ανθοφορεί τώρα τον Μάϊο το βάλσαμο για να το συλλέξει.
Όπως μας πληροφορεί η σελίδα newbeast.gr:
Το βάλσαμο σήμερα αποτελεί ένα από τα σημαντικότερα φυτικά και φυσικά προϊόντα που υποβοηθούν την υγεία του ανθρώπου. Ισχιαλγίες, πληγές, εγκαύματα, μώλωπες, στομαχικές διαταραχές, γαστρεντερίτιδες, ελαφράς μορφής έλκη, στομαχόπονοι, πόνοι των αρθρώσεων, αντιφλεγμονώδεις, αντισηπτικές, αντιοξειδωτικές και πολλές ακόμη ιδιότητες το κατατάσσουν μεταξύ των πιο ωφέλιμων για τον άνθρωπο βοτανολογικών σκευασμάτων.
Επίσης, με το σπαθόλαδο γίνονται επαλείψεις ή ελαφρές εντριβές στο μέρος που πονά ή μπορούμε ακόμη να εφαρμόσουμε τοπικά επιθέματα με διαποτισμένη γάζα. Επίσης, είναι ιδανικό για κάθε θεραπευτικό ή χαλαρωτικό μασάζ – μπορεί να εμπλουτισθεί με αιθέρια έλαια ανάλογα. Ωστόσο, μπορεί να χρησιμοποιηθεί και πόσιμο, καθώς συνιστάται ιδιαιτέρως για τις κολίτιδες, την επώδυνη πέψη και τις ξινίλες του στομάχου.
Να σημειωθεί πως μπορείτε να φτιάξετε σπαθόλαδο ακόμα και με αποξηραμένο σπαθόχορτο, απλά θα έχει μόνο το 30% της δράσης του βαλσαμέλαιου που γίνεται με φρέσκα άνθη.
Αν ωστόσο δεν επιθυμείτε να ακολουθήσετε την διαδικασία παρασκευής του, υπάρχει και το έτοιμο βαλσαμέλαιο στα φαρμακεία με τιμή που ξεκινάει από τα 5 ευρώ περίπου.
Το βαλσαμέλαιο έχει πολλές χρήσεις στην ομορφιά όπως και τα φυσικά έλαια από δάφνη ή αμύγδαλο.
Οι αναπλαστικές ιδιότητες του βαλσαμόλαδου αντιμετωπίζουν τις ρυτίδες στο πρόσωπο, αλλά και τις ραγάδες ή ουλές στο σώμα. Από την άλλη μεριά, ο συνδυασμός της αναπλαστικής και επουλωτικής του ιδιότητας θεραπεύει γρήγορα τις πληγές και το κάψιμο χωρίς να αφήσει σημάδια.
Πρόκειται για ένα πολύ ενυδατικό έλαιο που φρεσκάρει την επιδερμίδα χαρίζοντας της βαθιά ενυδάτωση, λάμψη και νεανική όψη. Λόγω της αντιφλεγμονώδους δράσης του, το σπαθόλαδο αντιμετωπίζει τα σπυράκια, την ακμή, αλλά και το έκζεμα, την ψωρίαση ή τους μύκητες.
Επιστροφή στην Χίο και στην κυρία Γαλάτεια Τέλλη.
Κυρία Γαλάτεια εσείς φτιάχνετε και λικέρ από βάλσαμο θα μας δώσετε την συνταγή;
-Ευχαρίστως. Είναι απλή συνταγή με θαυμάσια αποτελέσματα.
Συνταγή θεραπευτικού λικέρ από βάλσαμο της Γαλάτειας.
Είναι πολύ απλή συνταγή. Βάζουμε στο βάζο τα άνθη του βάλσαμου, με 1 λίτρο ούζου, μαστίχα Χίου, 1 κούπα ζάχαρη, λίγα γαρύφαλλα και κανέλα και τα βάζεις στον ήλιο για 40 μέρες. Κατόπιν σουρώνεις. Έτοιμο το λικέρ μας. Καλή επιτυχία.
Και συνταγή λικέρ βάλσαμου από το διαδίκτυο.
Υλικά: 3-4 ποτήρια βαλσαμόχορτο (άνθη και φύλλα που τα μαζεύομε όταν το βότανο είναι ανθισμένο).
½ λίτρο τσίπουρο, ½ λίτρο ούζο,1/2 κιλό ζάχαρη, 2 μοσχοκάρυδα, 1 ξύλο κανέλας, 3 γαρύφαλλα.
Εκτέλεση:
-Πλένουμε τα φύλλα και τα άνθη.
-Τα βάζουμε σε ένα βάζο μαζί με τα υπόλοιπα υλικά.
-Τα αφήνουμε για ένα μήνα στον ήλιο, ανακατεύοντας ανά διαστήματα μέχρι να λιώσει η ζάχαρη.
-Το στραγγίζουμε βάζοντας ένα τουλπάνι. Το διατηρούμε σε γυάλινο μπουκάλι, σε σκοτεινό μέρος.
Πηγές: newbeast.gr/ Μαρία Νιζάμη-Γεωπόνος-Χίος & Γαλάτεια Τέλλη-Χίος.
Για την diafaneia.eu
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
