Γράφει η Τασσώ Γαΐλα.
Όπως γράφει κι ο υπότιτλος του βιβλίου πρόκειται για λαογραφικές ιστορίες , λαογραφία συνδεδεμένη με την κουζίνα. Ποια κουζίνα; Την παραδοσιακή και τις εποχές που οι Έλληνες ακολουθούσαν ίσως και εν αγνοία τους την μεσογειακή διατροφή, διατροφή βασισμένη σε λαχανικά, όσπρια, φρούτα, λάδι, ψάρι, σπιτικό κρασί και λίγο κρέας και τα προϊόντα της διατροφής τους ήταν δικής τους παραγωγής.
Εξαιρετική λογοτεχνική γραφή η γραφή της Ευαγγελίας Παπαζή τηνοποία θεωρώ λογοτέχνη κι όχι ερευνήτρια- λόγω αυτής της δυνότητας της στην γραφή-, εύστροφα ξεκινάει την ιστορία της διατροφής στον τόπο της από την λιτή περίοδο της κατοχής και λίγο μετά ότα ν τα παιδιά απολάμβαναν για καλύτερη λιχουδιά τους το φρέσκο ψημένο σε ξυλόφουρνο ψωμί με λάδι. Μία φέτα ψωμί με λάδι ή με Γάλα Βλάχας λίγο αργότερα …
Ερώτημα: Υπήρχαν παιδιά την δεκαετία του ’50 -τα δύσκολα οικονομικά εκείνα χρόνια-, με διαβήτη ή παχυσαρκία; Αν ναι θα ήταν ελάχιστα. Τώρα αυτές όπως κι άλλες παιδικές ασθένειες που οφείλονται στην κακή διατροφή των παιδιών θερίζουν…
Παραλαμβάνοντας το βιβλίο κι επειδή η κουζίνα δεν μου είναι και τόσο συμπαθής τρόμαξα ότι θα έχω να διαβάσω ένα σχεδόν ογκώδες βιβλίο με συνταγές μαγειρικής. Ανοίγοντας το…
Τα μαγειρέματα της Κεράς μας…
Κάποτε οι άνθρωποι ήταν ευτυχισμένοι κι αγαπημένοι… Κάποτε τα μέλη μιας οικογένειας μσημέρι-βράδυ κάθονταν όλοι μαζί σε ένα τραπέζι για το φαγητό τους κι έκαναν και προσευχή. Κάποτε τα μικρά παιδιά έτρεχαν μετά το σχολείο στο σπίτι για τις λιχουδιές της Κεράς ,της γιαγιάς…
Κάποτε! Πότε; Η συγγραφέας μας θυμάται και περιγράφει τα δρώμενα της δικής της παιδικής ηλικίας. Επομένως χρόνος δράσης του βιβλίου οι δεκαετίες μετά το ’50. Είναι τόσο μακρινή εποχή; Ναι, αν σκεφτούμε πόσο πολύ άλλαξε η καθημερινότητα των ανθρώπων από τότε μέχρι σήμερα, σήμερα που καταρρέει κι ο θεσμός της οικογένειας και φυσικά ούτε και στα χωριά δεν υπάρχει πλέον αυτό που… υπάρχει στο βιβλίο της Ευαγγελίας Παπαζή. Η αγάπη για την οικογένεια, τον άνθρωπο, την ζωή…
Δημοσιογράφος με μακρόχρονη εμπειρία στην έρευνα κάτι εμφανές από τα προηγούμενα βιβλία της όπως το Άνθρώπων έργα’ -έρευνα για παλιά επαγγέλματα-, η κ. Παπαζή κι αυτή την φορά άσκησε μακρόχρονη έρευνα για να παρουσιάσει στο ‘Μαγειρέματα της Κεράς μας’ με τις συνταγές είτε τις οικογένειας της είτε συγχωριανών της τις διατροφικές συνήθειες της γενέθλιας γης της των Καρδαμύλων και σε γενικές γραμμές της Χίου. Άνοιξαν παλιά ξεχασμένα σε συρτάρια τετράδια με συνταγές, άνοιξαν …στόματα για να διηγηθούν προφορικά στην συγγραφέα συνταγές παραδοσιακές συνοδευόμενες από αντίστοιχες ιστορίες.
Βήμα-βήμα μαθαίνουμε τι έτρωγαν οι χωριανοί της καθημερινά κι ανάλογα με την εποχή του χρόνου, τι στις θρησκευτικές εορτές , νηστείες,Πάσχα κλπ.
Έκανα μια ‘στάση’ στο κεφάλαιο με τα γλυκά του κουταλιού . Θυμάστε στα παιδικά μας χρόνια στο χωριό τη βυσσινάδα για παγωμένο ρόφημα και το γλυκό βύσσινο για λιχουδιά ή κέρασμα στους καλεσμένους με τον καφέ; Τώρα αγοράζουμε γλυκά έτοιμα και αναψυχτικά που βλάπτουν σοβαρά την υγεία. Λένε ότι η νοσταλγία προκαλεί μελαγχολία… Και, μελαγχόλησα -σε πρώτη φάση- όταν διάβασα τι λιχουδιά φτηνή και γρήγορη έφτιαχνε παλιά η Κερά στα γρήγορα για τα παιδιά… κουρκούτι στο τηγάνι. Έχετε φάει; Δεν υπάρχει πιο δυναμωτικό πρωϊνό. Αρκεί να έχετε λάδι κι αλεύρι. Με τα ίδια υλικά φτιάχνουμε και σούπα-κουρκούτι. Τι γνώριζαν εκείνες οι σοφές γυναίκες και δεν έλειπε το φαγητό ποτέ από το τραπέζι! Το βίωσα όταν παιδί στο δημοτικό με έστειλαν στο χωριό στο σπίτι της φτωχής θείας που για πρωινό μου είχε φτιάξει κουρκούτι. Τι μου θύμισε η φωτογραφία του και το ιστορικό του στο βιβλίο… Σε δεύτερη φάση, αποφάσισα να σταματήσω τις πανάκριβες αγοραστές μπάρες δημητριακών και να φτιάξω για πρωινό κουρκούτι…
Η λαογραφική έρευνα των τροφών, στα πολιτισμικά πλαίσια μιας περιοχής, παρουσιάζει ολοένα και περισσότερο ενδιαφέρον. Η ενασχόληση της έρευνας με τις παραδοσιακές τροφές μας πληροφορεί για το εύρος των λαογραφικών θεμάτων που σχετίζονται με αυτές.
Συνδέονται αφενός μεν με την παραγωγή και διακίνηση των αγαθών μιας περιοχής, αφετέρου δε, με την οικονομική κοινωνική κατάσταση των κατοίκων, την παραδοσιακή θρησκευτική συμπεριφορά και τέλος, με τις εθιμικές εκδηλώσεις του τέλους της ζωής.
Η παραδοσιακή διατροφή, με τα κατά τόπους χαρακτηριστικά και ιδιομορφίες της, έχει διαφοροποιήσεις κατά την διάρκεια εορτολογικών σταθμών ή φάσεων της ανθρώπινης ζωής. Με αποτέλεσμα να έχει καθοριστική σπουδαιότητα για την συνέχιση τόσο της κοινωνικής-ομαδικής, όσο και της ατομικής ζωής.
Ακριβώς αυτό η υγιής δηλαδή συνέχιση της κοινωνικής-ομαδικής και ατομικής ζωής προφανώς ο έντονος προβληματισμός της εκλεκτής Χίας Ευαγγελίας Παπαζή , προβληματισμός που την οδήγησε στην απόφαση συγγραφής αυτού του άρτιου από κάθε πλευρά λαογραφικού βιβλίου , βιβλίο που το κρίνω ικανό να κατατεθεί ως υποψήφιο στις βραβεύσεις της Ακαδημίας Αθηνών.
Ως ερευνήτρια ήδη μου απέσπασαν την προσοχή αρκετές λαογραφικές πληροφορίες μέσα από τις αφηγήσεις των γυναικών που έδωσαν και τις συνταγές τους. Κάθε συνταγή και μια ιστορία. Κι όχι μόνο. Και μια παροιμία ή ένα ρητό συνοδεύει την κάθε συνταγή και ήδη σημείωσα αρκετές και.. τι άλλο; Ενδιαφέρον παρουσιάζει και το άγνωστο σε κάποιες περιπτώσεις ντόπιο λεξιλόγιο. Ντοπιολαλιά, λέξεις που αρκετές από αυτές χρήζουν ιδιαίτερης προσοχής από τους ερευνητές των γλωσσικών ιδιωμάτων και ντοπιολαλιάς.
Θερμά Συγχαρητήρια. Αξιαίπενη προσπάθεια, με αποδέκτες …τους πάντες! Την νοικοκυρά και τους φίλους της μαγειρικής που είτε θέλουν να επιστρέψουν ή να βάλουν τώρα την παραδοσιακή κουζίνα στην διατροφή τους, τους φίλους της λαογραφίας και της παράδοσης και τους μελλοντικούς ερευνητές αυτών των θεμάτων.
Προσεγμένη έκδοση με πλούσιο κι ενδιαφέρον φωτογραφικό υλικό.
Ευχαριστώ την εκλεκτή συγγραφέα για την δυνατότητα που μου παρείχε άσκησης κριτικής στο νέο της βιβλίο. Καλοτάξιδο.
Ευαγγελία Παπαζή
Τα μαγειρέματα της Κεράς μας.
Λαογραφικές ιστορίες
Αρτυσμένες με αγάπη!
Εκδόσεις αλφα πι, Χίος/2021.
Σε όλα τα βιβλιοπωλεία, με ηλεκτρονική αγορά (www.alfapibooks.gr) & Άλφα πι/Ροδοκανάκη 7,Χίος. Τηλ:22710-41287.
Για την diafaneia.eu
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
