Δεν πιστεύω πως το να παρουσιάζουμε τα απλά (και στη γλώσσα) σαν δύσκολα προσφέρει κάτι περισσότερο από το να υπερηφανευόμαστε πως εμείς γνωρίζουμε περισσότερα από όσα ο “απλός κόσμος”. Ωστόσο, η γνώση και μάλιστα η επιστημονική, μπορεί να δικαιολογηθεί στα όντως δύσκολα και όχι στα προφανή. Όσο και αν θεωρούν προφανές ότι δεν πρέπει να τα λέμε όλα, γιατί στη συνέχεια δεν θα υπάρχει τίποτε άλλο που να μπορεί να ειπωθεί….
Και για να μην μακρηγορώ, επί του προκειμένου, προφανές είναι πως το κεραμίδι έχει άμεση και βεβαία ετυμολογική σχέση με το ρήμα κεράννυμι που σημαίνει‧ μειγνύω, αναμειγνύω, ανακατώνω, συνδυάζω, ρυθμίζω, κανονίζω. Η ανάμιξη αυτή (προκειμένου για τον οίνο), γινόταν μέσα σε “κέρας” δηλ. κέρατο, αλλιώς ο οίνος ήταν άκρατος. Το υλικό δε που προέρχεται από την ανάμιξη αυτή λέγεται κράμα (βλ. λ. κράση), πρβλ. ανθρώπινη κράση που σημαίνει “σωστή” ανθρώπινη κατασκευή , κρατήρ‧ δηλ. αγγείο μέσα στο οποίο γινόταν η ανάμειξη του οίνου με το νερό. Σχετ. το επίθ. ακέραιος, που σημαίνει αγνός, καθαρός, αμιγής‧ σχετ. και η λ. α-κηρατος = ακέραιος, αμόλυντος, καθαρός, αμίαντος, άσπιλος, αγνός πρβλ. τα εκκλ. “Ακήρατος Παρθένος” φρ.- ευχή “υπέρ ευκρασίας αέρων”. Πιστεύω λοιπόν πως πρέπει να κάνουμε διάκριση μεταξύ μίξης και κράσης‧ γιατί όπως διαβάζουμε στο λεξικό Σουίδα, “ού παν μεμειγμένον κέκραται”, “η μεν γαρ των ξηρών μίξις ούκ εστι κράσις” όπως π.χ σιτάρι με κριθάρι, ρύζι με ρεβίθια, μήλα με αχλάδια κοκ. (όμως περί αυτών σε άλλο σημείωμα).
Σχετικά με το κεραμίδι στην “Βικιπαίδεια” διαβάζουμε: Κεραμίδι, ένα Ελληνικό προϊόν. Τα πρώτα κεραμίδια ανάγονται στην 3η χιλιετία π.Χ και ανακαλύφθηκαν στο προελλαδικό “Σπίτι των κεραμιδιών” στη Λέρνη της Αργολίδας. Στην πορεία άρχισαν να χρησιμοποιούνται στις στέγες των ναών (700 – 650 π.Χ) και μέσα σε 50 περίπου χρόνια έγιναν ευρέως γνωστά σε περιοχές της ανατ. Μεσογείου Ιταλία και Μ. Ασία…
Καταλήγοντας – επί του παρόντος- στην αναγνώριση της λ. “ κεραμίδι” να πούμε, πως χωρίς σωστή ανάμιξη χώματος και νερού, δεν μπορεί να γίνει κεραμίδι, αλλά ούτε και να υπάρξει σωστός κεραμοποιός‧ και η έρευνα θα καταντούσε…κεραμιδαριό.
Να συμπληρώσουμε ακόμα, πως το κεραμίδι μάς έδωσε πολλές λέξεις όπως: τα ονόματα Κεραμίδας, Κεραμιδάς, Κεραμέας τις λ. κεραμικός & Κεραμεικός, κεραμοποιεία, κεραμεία, τα σύνθετα‧ ακροκέραμο, κεραμιδόχωμα αρχ. “κεραμίτις γη”, κεραμιδόγατος, το υποκορ. Κεραμιδάκι, το μεγεθυντικό κεραμίδα φρ. “έπεσε σαν κεραμίδα στο κεφάλι μου”* κεραμίδια (τα) = σπίτι σκεπασμένο με κεραμίδια (αλλοιώς κεραμοσκεπή), και το κεραμιδαριό‧ εργαστήριο κατασκευής κεραμιδιών και κεραμικών, που μτφ. σημαίνει μεγάλη καταστροφή πρβλ. τις φρ. “έγινε (ή τά ‘καμε) κεραμιδαριό” δηλ. τά ‘σπασε όλα όπως και το αρχ. “πλίνθοι και κέραμοι ατάκτως εριμένοι”.
* Τα κεραμίδια τής αρχαίας εποχής δεν είχαν καμία σχέση με τα σημερινά, καθώς υπολογίζεται ότι ζύγιζαν 3 – 6 κιλά περίπου το καθένα και είχαν το σχήμα Ϲ που κάποτε άκουσα στο χωριό να τα λένε κλούπους. Τη λέξη τη συναντούμε ως κεραμίδα (η), κεραμίδι (το), πληθ. κεραμίδες & κεραμίδια. Η διαφορά βρίσκεται στην ερμηνεία‧ όπου “κεραμίδα” σημαίνει το μεγάλο κεραμίδι.
Να συμπληρώσουμε ακόμα πως στη Βόρεια Χίο υπάρχει το χωριό Κέραμος, που έχω τη γνώμη πως το σωστό είναι να λέγεται ο Κέραμος και όχι η Κέραμος‧ μια και κέραμος (ο) ελέγετο το χώμα που ήταν κατάλληλο για να γίνονται τα κεραμίδια.
