Ίσως το σπουδαιότερο έργο που ασχολείται με την γεωργία και μας έρχεται από την αρχαιότητα, είναι ο “Οικονομικός” του Ξενοφώντος ο οποίος ασχολείται με την γεωργική οικονομία την οποία ορίζει ως επιστήμη όπως ακριβώς την ιατρική και την “τεκτονική” δηλ. την αρχιτεκτονική. Ως προς την “οικονομία”, οικονόμος είναι αυτός που γνωρίζει να κυβερνά τον οίκο του και να αυξάνει τα αγαθά του. Ουσιαστικά δηλ. ο σημερινός οικονομολόγος. Η “γεωργική επιστήμη” είναι αυτή που ασχολείται με τη γεωργία και τις φροντίδες σχετικά με την καλλιέργεια τής γης, αρχίζοντας από τη φύση τού εδάφους που πρόκειται να καλλιεργήσουν δηλ. το “φύσιν χρῆναι πρώτον τῆς γῆς εἰδέναι”·
Αρχίζοντας από τη φύτευση των δέντρων, των καρπών, το θέρισμα το αλώνισμα κλπ.
Ορθώς λοιπόν ο Ξενοφών μπορεί να θεωρηθεί και να χαρακτηριστεί ως ο “πατέρας της γεωργικής επιστήμης” όπως τονίζει και ο Σωκράτης… Δυστυχώς στην εποχή μας η γεωργία υποτιμάται…. Όμως πρέπει να γνωρίζουμε, πως καμμία άλλη τέχνη δεν παρέχει στον τεχνίτη τόσο πολλά και καλά αγαθά όσο η γεωργία, η οποία πέραν των τροφών που προαναφέραμε, επιπλέον παρέχει στην πόλη μυαλωμένους και άριστους πολίτες “πολίτας άριστους και ευνούστατους παρέχεσθαι το κοινόν”. Και ο Αριστοτέλης επιβεβαιώνει με τη φράση που μας λέει: “πασών των επιστημών μήτηρ τε και τροφός γεωργία εστί”.
Ας συνεχίσουμε όμως με τον πλούτο λέξεων από τη γεωργική επιστήμη. Ο Ησίοδος αναφέρει τον ποιητικό τύπο “γαῖα” λέγοντάς μας “…πρώτιστα Χάος ἐγένετο, αὐταρ ἔπειτα Γαῖα εὐρίστερνος…”. Ο Πλάτων στον Κρατύλο αναφέρει: Εκ της γαίας και το ρήμα γαίω = χαίρω, “δια την ωραιότητα”. Αλλιώς γηθέω δηλ. επί της γης θέω, άρα χαίρω & γηθοσύνη = χαρά, τέρψις, ηδονή (βλ. ο εν τη λέξει Λόγος σελ. 267). Ο ασυναίρ. τύπος είναι γαία και στη δωρ. γᾶ. Το Ετυμολ. Μέγα αναφέρει: “Γῆ παρά τό γῶ τό χωρῶ, ἡ τά πάντα χωροῦσα” βλ. γῶ = τίκτω, δηλ. αυτή που γεννά τα πάντα μεγάλη γαρ η γῆ· το δε γαῖα , παρά το γῶ, το χωρῶ (βλ. Ε.Μ). Είναι φανερό πως το ὑνί ως εργαλείο ανασκάπτων τη γή, έχει σχέση με τη…γυνή. Από τη λ. γη προέρχονται πάρα πολλά παράγωγα και σύνθετα, όπως γεννώ, γίνομαι, γη-γενής, γείτων, γάιος δηλ. γήινος, πηγαίος· ο της πηγής, γαίτης = γεωργός, γέφυρα ετυμ. γαία – γη + επί ύδωρ, έγγειος = ο εν τη γη πρβλ. έγγειος πρόσοδος, απόγειος, επίγειος, μεσόγειος, γαιάνθραξ, γαιοκτήμων, γαιήοχος = ο κατέχων την γαίαν (γη) (επιθ. του Ποσειδώνα ο οποίος αναφέρεται και ενοσίγαιος*, ενοσίχθων & γαιοσείστης, ως ο σείων – κινών την γη).
Ωστόσο, μπορεί να δημιουργηθούν απορίες, γιατί λέξεις που προέρχονται από τη γη γράφονται άλλες με έψιλον και άλλες με άλφα γιώτα.
Θα προσπαθήσω με σκέψη αλλά και με έρευνα να αναφέρω πως: λέξεις που σχετίζονται με την καλλιέργεια τής γης, γράφονται με αι, όπως, γαιοκτήμονας, γαιοκτησία, αλλά και με κάτι που προέρχεται από τη γη ή είναι φτιαγμένο από τη γη, όπως γαιάνθρακας, γαιόλιθος, γαιόσακος, γαιώδης (ό,τι αποτελείται από χώμα, χωματώδης) εδώ να πούμε πως γύαι αναφέρονται και τα χωράφια, η γη ως περιουσία απ’ εδώ και ο όρος “εγγύηση”.
Το πρόθεμα γεω- δηλώνει τη σχέση με τη γη γέα[γεννητική] (κράση ε + α γῆ) έτσι έχουμε γεωφυσικός – η, γεώμηλο (πατάτα), γεωργία, γεωργός, γεωργικός, γεωργοκτηνοτροφικός, γεωγραφία, γεωγράφος, γεωλογία, γεφυρώνω, γεωδαισία = διανομή, γεωθερμία, γεωμετρία = η τέχνη της μέτρησης της γης, γεωμέτρης, γεωτρύπανο, αλλά και γεώργιον (ότι έχει σχέση με την καλλιέργεια της γης, αγρός καλλιεργήσιμος), γεώδης = ο έχων σχέση με την γη, γεωτεχνική, γεώτρηση, γεωπόνος· ουσιαστικά ο γεωργός (γέα + πονώ {κοπιάζω εργαζόμενος} [Ε.Μ]) γεωπονικός – η – ο.
Να πούμε ακόμα πως λέξεις που προέρχονται από τη γη ως χώμα, έκταση, τόπος, χώρα είναι ο γηγενής – ης- ες (γη + γίγνομαι) και αυτόχθων (αυτός + χθων[γη]), γήινος, γήλοφος (ο) (γη + λόφος), γήπεδο (γη + πέδον[εκεί που στηρίζονται τα πόδια] ειδικά διαμορφωμένος χώρος για αθλήματα), γηπεδούχος δηλ. ιδιοκτήτης γηπέδου.
* ἔνοσις: σεῖσις, τιναγμός, κλόνησις. σεῖσις = σείσιμο, “κούνημα” εκ του ρ. σείω σχετ. τρόμος, εκ του τρέμω (εν τη λ. λόγος).
