Στις 14 Σεπτεμβρίου εκάστου έτους, η Αγίας μας Εκκλησία εορτάζει την παγκόσμια Ύψωση του Τιμίου και Ζωοποιού Σταυρού.
Εάν ανατρέξουμε στο Συναξάρι της ημέρας θα πληροφορηθούμε ότι:
«Το 326 μ.Χ. η Αγία Ελένη πήγε στην Ιερουσαλήμ για να προσκυνήσει τους Αγίους Τόπους και να ευχαριστήσει το Θεό για τους θριάμβους του γιου της Μεγάλου Κωνσταντίνου. Ο Θείος ζήλος όμως, έκανε την Άγια Ελένη να αρχίσει έρευνες για την ανεύρεση του Τιμίου Σταυρού.
Επάνω στο Γολγοθά υπήρχε ειδωλολατρικός ναός της θεάς Αφροδίτης, τον οποίο γκρέμισε και άρχισε τις ανασκαφές. Σε κάποιο σημείο, βρέθηκαν τρεις σταυροί. Η συγκίνηση υπήρξε μεγάλη, αλλά ποιος από τους τρεις ήταν του Κυρίου; Τότε ο επίσκοπος Ιεροσολύμων Μακάριος με αρκετούς Ιερείς, αφού έκανε δέηση, άγγιξε στους σταυρούς το σώμα μιας ευσεβέστατης κυρίας που είχε πεθάνει. Όταν ήλθε η σειρά και άγγιξε τον τρίτο σταυρό, που ήταν πραγματικά του Κυρίου, η γυναίκα αμέσως αναστήθηκε.
Η είδηση διαδόθηκε σαν αστραπή σε όλα τα μέρη της Ιερουσαλήμ. Πλήθη πιστών άρχισαν να συρρέουν για να αγγίξουν το τίμιο ξύλο. Επειδή, όμως, συνέβησαν πολλά δυστυχήματα από το συνωστισμό, ύψωσαν τον Τίμιο Σταυρό μέσα στο ναό σε μέρος υψηλό, για να μπορέσουν να τον δουν και να τον προσκυνήσουν όλοι.
Αυτή, λοιπόν, την ύψωση καθιέρωσαν οι άγιοι Πατέρες, να γιορτάζουμε στις 14 Σεπτεμβρίου, για να μπορέσουμε κι εμείς να υψώσουμε μέσα στις ψυχές μας το Σταυρό του Κυρίου μας, που αποτελεί το κατ’ εξοχήν “όπλον κατά του διαβόλου”.
Ορισμένοι Συναξαριστές, αυτή την ημέρα, αναφέρουν και την ύψωση του Τιμίου Σταυρού στην Κωνσταντινούπολη το 628 μ.Χ. από τον βασιλιά Ηράκλειο, πού είχε νικήσει και ξαναπήρε τον Τίμιο Σταυρό από τους Αβάρους, οι οποίοι τον είχαν αρπάξει από τους Αγίους Τόπους».
Ο Τίμιος και Ζωοποιός Σταυρός αποτελεί το ιερότερο σύμβολο μέσω του οποίου ο άνθρωπος αγιάζεται και οδηγείται στη θέωση. Πριν έλθει ο Χριστός στον κόσμο θεωρείτο σύμβολο ατιμωτικής τιμωρίας από την κοσμική εξουσία. Επάνω στο ξύλο του Σταυρού στήθηκε και στάθηκε το πανάγιο Σώμα του Κυρίου και χύθηκε το Τίμιο Αίμα Του, μετά την τομή του κεντυρίωνα και έκτοτε αγιάστηκε και κατέστη μέσο σωτηρίας και αγιασμού.
Στη λατρευτική ζωή της Εκκλησίας μας δεν υπάρχει πράξη ή ενέργεια που να μην επισφραγίζεται από το σημείο του Σταυρού. Στη Γέννηση του ανθρώπου, στον Αγιασμό, στα Μυστήρια, στη Βάπτιση, στο Γάμο, στις Ακολουθίες, στην εξόδιο Ακολουθία (Κηδεία), σε ευχές, προσευχές, εξορκισμούς, θεοσημεία. Παντού ο Τίμιος Σταυρός. Είναι τυχαίο ότι ο Τίμιος και Ζωοποιός Σταυρός θαυματουργεί; Είναι τυχαίο ότι, με το σχήμα του Σταυρού επιτελούνται θαύματα; Είναι τυχαίο ότι, οι δαίμονες φρίττουν και δεν μπορούν να σταθούν στο αντίκρισμα ή το άκουσμα
της επίκλησης του; Είναι τυχαίο που κάθε κίνηση του πιστού ανθρώπου συνοδεύεται με το σημείο του Σταυρού; Είναι τυχαίο ότι, με την επίκληση και το σημείο του Σταυρού έχουν γίνει ακόμη και αναστάσεις νεκρών; Είναι τυχαίο ότι, με την επίκληση, βοήθεια και συνδρομή Του γνώρισε το έθνος μας λαμπρές ημέρες δόξας, νίκης και τιμής; Ας θυμηθούμε τον ιερό Ψαλμωδό, στις Καταβασίες της σημερινής εορτής: “Σταυρόν χαράξας Μωσής, επ’ευθείας ράβδω, την Ερυθράν διέτεμε, τω Ισραήλ πεζεύσαντι”. Ο Μωυσής, πραγματοποιώντας, με δυο κινήσεις του -μια ευθεία από πάνω έως κάτω ίσια και μια από το ένα πλάι έως το άλλο- δηλαδή το σημείο του Σταυρού (που ήταν προτύπωση της Σταύρωσης του Χριστού, αιώνες προ Χριστού) κατόρθωσε να κόψει στη μέση την Ερυθρά θάλασσα και να περάσει από μέσα της ο Ισραηλιτικός λαός “αβρόχοις ποσί” (δίχως να βρέξει καν τα πόδια του κι ενώ πορεύθηκε με γυμνά πόδια). Είναι τούτο ρητά διατυπωμένο στο δεύτερο βιβλίο της Παλαιάς Διαθήκης, την “Έξοδο”. Μάλιστα. Ας μην πιστεύουν οι άπιστοι, δικαίωμά τους. Αλλά και δικό μας δικαίωμα, υποχρέωση καλύτερα θα
λέγαμε, είναι να διακηρύσσουμε την αλήθεια και να μην σιωπούμε. Διότι, ακόμη και αν εμείς σιωπήσουμε και “οι λίθοι κεκράξονται” ότι “Εις Άγιος, Εις Κύριος, Ιησούς Χριστός, εις δόξαν Θεού Πατρός”.
Ας θυμηθούμε και τον Άγιο Κωνσταντίνο τον Μέγα, η μεταστροφή και κλήση του οποίου οφείλεται στον Τίμιο Σταυρό και μοιάζει καταπληκτικά με την κλήση του Αποστόλου Παύλου, γι’ αυτό κι αναφέρεται στο Απολυτίκιό του. Όπως ο Απόστολος Παύλος κλήθηκε από τον Χριστό μέσω οράματος, όταν βάδιζε την οδό της Δαμασκού και είδε φως υπέρλαμπρο και άκουσε φωνή: “Σαούλ-Σαούλ τί με διώκεις;”. Έτσι και τον Άγιο Κωνσταντίνο τον κάλεσε μέσω οράματος. Οράματος που αναφέρουν και οι, σύγχρονοί του, ιστορικοί. Ποιο είναι το όραμα; Όταν έφθασε έξω από τη Ρώμη, στις 28 Οκτωβρίου του έτους 312 και ο στρατός του αντιπάλου του ήταν τριπλάσιος και η ήττα του Μεγάλου Κωνσταντίνου ήταν σίγουρη, εκεί όπως καθόταν στενοχωρημένος, είδε μέρα μεσημέρι σημείο μέγα: Είδε στον ουρανό να εμφανίζονται άστρα (αστέρια) που σχημάτισαν Σταυρό. Κάτω δε από τον Σταυρό είδε την επιγραφή-σύνθημα: «Εν Τούτω Νίκα» (In hoc vinca). Με αυτό θα νικήσεις. Και από την ώρα εκείνη πείσθηκε πως το μέλλον της ανθρωπότητας ανήκει στο Χριστό. Τότε, θέσπισε το λάβαρο που προηγείτο της στρατιάς του και με το σήμα αυτό, το «Εν Τούτω νίκα», νίκησε τον Μαξέντιο και εισήλθε στη Ρώμη και διεκήρυξε σε όλη την πόλη, ότι η νίκη αυτή δεν ανήκει στις λεγεώνες του, αλλά στον Τίμιο Σταυρό.
Φως ήταν τα Διατάγματά του. Το πρώτο διάταγμα τον Φεβρουάριο του 313 ήταν να σταματήσει τους διωγμούς. Για φανταστείτε, 300 χρόνια κράτησε ο διωγμός εναντίον των Χριστιανών. Απαγορευόταν να είναι κάποιος Χριστιανός. Και μόνον η λέξη Χριστιανός ήταν αιτία καταδίκης, δεν εξέταζαν τίποτε άλλο, είσαι Χριστιανός; Είχες μπει στη λαιμητόμο της ζωής σου: Δήμευση περιουσίας, μαρτύρια αφάνταστα, φρικτά βασανιστήρια. Πόσοι μάρτυρες; Δώδεκα (12) εκατομμύρια μάρτυρες! Για 300 χρόνια παρακαλούσαν οι χριστιανοί: “Κύριε, δώσε μας ειρήνη”. Και έδωσε, και η ειρήνη ήρθε στον κόσμο, μέσω του εκλεκτού οργάνου της θείας Προνοίας που λεγόταν Μέγας Κωνσταντίνος. Σημείο και αυτό του Τιμίου Σταυρού.
Πόσο μένος και μίσος έτρεφαν οι αρνητές της πίστης μας, ειδωλολάτρες, δωδεκαθειστές και γενίτσαροι, φαίνεται και από τον τρόπο μαρτυρίου πολλών Αγίων της Εκκλησίας μας, όπως του Αγίου Αποστόλου Ανδρέα, ο οποίος σύρθηκε σε βασανιστήρια και τοποθετήθηκε επί Σταυρού σε σχήμα Χ (χιαστί). Νόμιζαν ότι, με τον τρόπο αυτό, θα ατιμάσουν την πίστη του Αποστόλου, αλλά το μόνο που κατόρθωσαν ήταν να προσθέσουν έναν ακόμη λαμπρό μάρτυρα στο Αγιολόγιο της Εκκλησίας μας και τον ιερό Της αμπελώνα. Αιώνες ολόκληρους πολεμούσαν οι αρνητές της
πίστης τον Σταυρό αλλά το μόνο που κατάφερναν ήταν να “τρώνε τα δικά τους μούτρα”.
Οι συνειδητοί Χριστιανοί γνωρίζουν ότι “αεί, τη θυσία έπεται η νίκη και τω Σταυρώ ακολουθεί η Ανάστασις”, πάντοτε μετά τη θυσία έρχεται η νίκη και μετά το Σταυρό ακολουθεί η Ανάσταση. Έτσι, κάθε άνθρωπος σηκώνει τον δικό του, καθημερινό, σταυρό. Δοκιμασίες, θλίψεις, αρρώστιες, οικογενειακά και οικονομικά προβλήματα, κοινωνικός προβληματισμός. Όμως, με τον Σταυρό του Χριστού αντλεί θάρρος και αγωνίζεται να τα ξεπεράσει. Ο Κύριος διεμήνυσε ότι “εν τω κόσμω θλίψιν έξετε, αλλά θαρσείτε, εγώ νενίκηκα τον κόσμον” (Ιωάν. ΙΣΤ’, 33). Στον κόσμο θα έχετε θλίψη, αλλά να έχετε θάρρος, διότι εγώ νίκησα τον κόσμο. Δεν το είπε αυτό κάποιος τυχαίος. Το είπε ο Θεός, που έλαβε ανθρώπινη μορφή και ανέβηκε στο Σταυρό για τη δική μας σωτηρία. Το είπε Εκείνος που γεύθηκε θανάτου, μάλιστα Σταυρικού. Και από τότε ο Σταυρός έδωσε χαρά και ευλογία, θάρρος, πίστη και νίκη στο γένος των ανθρώπων που Τον επικαλούνται και πιστεύουν. “Ιδού γαρ ήλθε δια του Σταυρού (ο Κύριος), χαρά εν όλω τω κόσμω”. Από την πληγή Του Κυρίου στον Σταυρό ανέβλυσε ζωή και ευλογία, προέκυψε ανείπωτη χαρά. Ας μνημονεύσουμε εδώ και τους στίχους εκείνους που αναφέρονται στην Ακολουθία-Μυστήριο του Γάμου, όπου, μεταξύ άλλων, σε ευχή επικαλούμαστε την ευλογία του Θεού ώστε το ζευγάρι να αποκτήσει τόση και τέτοια χαρά, όσο εκείνη που ένιωσε η Αγία Ελένη “ότε εύρεν τον Τίμιον Σταυρόν”. Για φανταστείτε πόση χαρά ένιωσε μέσα της η Αγία Ελένη όταν ανακάλυψε τον Τίμιο Σταυρό. Τόση ζητούμε από τον Θεό να αισθανθεί και το ζευγάρι που ενώνεται με τα ιερά δεσμά του Γάμου εν ονόματι Θεού, ενώπιον Θεού και ανθρώπων. Ποιος, άραγε, μπορεί να
κατανοήσει το βάθος, το μήκος και το πλάτος των εννοιών αυτών που προκαλούν ρίγη συγκίνησης στο ανθρώπινο “είναι”;
Ο Απόστολος Παύλος αναφέρει στην προς Γαλάτας Επιστολή του: “εμοί μη γέννητο καυχάσθαι ει μη εν τω Σταυρώ του Κυρίου ημών Ιησού Χριστού, δι’ου εμοί κόσμος εσταύρωται, καγώ τω κόσμω”(Γαλατ. ΣΤ’, 14). Σ’ εμένα δεν γίνεται να καυχηθώ για τίποτε άλλο περισσότερο από τον Σταυρό του Κυρίου Ιησού Χριστού δια του οποίου ο κόσμος είναι σταυρωμένος (νεκρός) ως προς εμένα κι εγώ είμαι σταυρωμένος ως προς τον κόσμο. Με δυο λόγια, δηλαδή, ο Τίμιος Σταυρός νεκρώνει κάθε φθορά της αμαρτίας και καθαρίζει από το κακό. Αποτελεί δε Σύμβολο Τιμής, υψίστης Τιμής, υπερτάτης Τιμής και ιερής καύχησης. Ο Σταυρός νέκρωσε την κατά κόσμο βιοτή και την αντικατέστησε με την θεία βιοτή.
Λέει δε στην προς Κορινθίους Α’ Επιστολή του: “Ό λόγος γαρ ο του σταυρού τοις μεν απολλυμένοις μωρία εστί, τοις δὲ σῳζομένοις ημίν δύναμις Θεού εστί. Γέγραπται γαρ• απολώ τὴν σοφίαν των σοφών, και την σύνεσιν των συνετών αθετήσω. Που σοφός; Που γραμματεύς; Που συζητητὴς του αιώνος τούτου; Ουχὶ εμώρανεν ο Θεὸς την σοφίαν του κόσμου τούτου; Επειδὴγαρ εν τη σοφία του Θεου ουκ έγνω ο κόσμος δια της σοφίας τον Θεόν, ευδόκησεν ο Θεὸς δια της μωρίας του κηρύγματος σώσαι τους πιστεύοντας.
Επειδὴ και Ιουδαίοι σημείον αιτούσι και Έλληνες σοφίαν ζητούσιν, ημεῖς δε κηρύσσομεν Χριστὸν εσταυρωμένον, Ιουδαίοις μεν σκάνδαλον, Έλλησι δε μωρίαν, αυτοίς δὲ τοις κλητοις, Ιουδαίοις τε και Έλλησι, Χριστὸν Θεού δύναμιν και Θεού σοφίαν”(Α’Κορινθ. Α’, 18-24) . Δηλαδή: “Τὸ κήρυγμα περὶ του σταυρού σ’ εκείνους που χάνονται είναι ανοησία, αλλὰ σ’ εμάς που σωζόμαστε είναι δύναμη Θεού. Διότι είναι γραμμένο: Θα εξαφανίσω την σοφία των σοφών και την σύνεση των συνετών θα εκμηδενίσω. Που είναι ο σοφός; Που ο γραμματεύς; Που ο συζητητὴς του κόσμου τούτου; Δεν αποβλάκωσε ο Θεὸς την σοφία του κόσμου τούτου; Διότι αφού, κατὰ την σοφία του Θεού, ο κόσμος δεν γνώρισε με την σοφία του τον Θεό, ευδοκήμησε ο Θεὸς μέσω της (κατά τον κοσμικό άνθρωπο) ανοησίας του κηρύγματος να σώσει εκείνους που πραγματικά πιστεύουν στον Θεό-Χριστό.
Οι Ιουδαίοι θέλουν θαύματα, οι δε Έλληνες ζητούν σοφία, εμείς όμως κηρύττουμε Χριστό Εσταυρωμένο, ο οποίος στους μεν Ίουδαίους είναι σκάνδαλο, στους δε Έλληνες ανοησία, αλλὰ σ’ εκείνους που είναι καλεσμένοι, Ιουδαίους και Έλληνες, ο Χριστὸς είναι Θεού δύναμη και Θεού σοφία”.
Για τους δήθεν σοφούς –κατά κόσμο- ο Σταυρός θεωρήθηκε ανοησία. Πρόκειται για τους ανθρώπους εκείνους που δεν πίστεψαν στο Χριστό ως Θεό και Σωτήρα, και απ’ την άλλη κατηγορούσαν, με βαρύτατους χαρακτηρισμούς, τους πιστούς χριστιανούς. Όμως, για εκείνους που -πραγματικά- πιστεύουν, ο Σταυρός είναι ζωή και σωτηρία και δύναμη.
Αυτόν, τον Τίμιο και Ζωοποιό Σταυρό, τιμάμε σήμερα, επικαλούμενοι την ισχύ και βοήθειά του, στα έργα και τις ημέρες μας, ίνα τύχομεν, τη δυνάμει Του, ζωής μακαρίας και αιωνίου. Αμήν. –
Γεώργιος Φωτ. Παπαδόπουλος – Κήρυκας θείου λόγου
