Υπό την Αιγίδα του…
Από πού προέρχεται αυτή η τόσο πολύ γνωστή φράση; Γιατί το λέμε έτσι ακόμη και σήμερα;
Αντιγράφω από το βιβλίο του Γερ. Μαρκαντωνάτου «Αρχαίες, Βυζαντινές και Λόγιες Φράσεις στην Νέα Ελληνική»:<υπό την αιγίδα (+ γεν.)· υπό την προστασία· υπό την κάλυψη· υπό την ευθύνη. Π.χ. «η έκδοση του λεξικού εκείνου είχε πραγματοποιηθεί υπό την αιγίδα της Ακαδημίας Αθηνών».
Λόγια φράση το «υπό την αιγίδα …» η οποία χρησιμοποιείται πολύ συχνά τόσο στον προφορικό όσο και τον γραπτό λόγο και μάλιστα όπως μας έχει αρχικά παραδοθεί, ιδιωματισμός λόγιος από το απώτατο παρελθόν.
Βουτιά, λοιπόν, στο χρόνο και … στα βαθιά νερά της νήσου Ικαρίας, σταματάμε το ρολόι του χρόνου στα χρόνια των πειρατών, 17ος αιώνας περίπου και ιδού η ιστορία δημιουργίας της άνωθεν φράσης. Προέλευση του «Υπό την Αιγίδα …». Στην ακριτική Ικαρία τα παλιά χρόνια τότε που δέχονταν συνεχώς το νησί επιδρομές και λεηλασίες από τους πειρατές -μάστιγα του Αιγαίου πελάγους για 10ετίες-, οι κάτοικοι του νησιού ζούσαν για ασφάλεια σε κάστρα για το φόβο των πειρατών. Έκρυβαν δε τα τρόφιμά τους σε ένα καλά προφυλαγμένο πηγάδι ούτως ώστε να μην τα βρουν οι πειρατές και είχαν συμφωνήσει να μην παίρνει κανείς από αυτά τα κρυμμένα τρόφιμα τα οποία εάν γίνονταν απόβαση στο νησί πειρατών και δεν τα ανακάλυπταν αυτοί, οι κάτοικοι θα τα χρησιμοποιούσαν κατόπιν για την επιβίωσή τους. Ένας χωρικός όμως παρέβη την συμφωνία και άρχισε να κλέβει τρόφιμα. Το αντελήφθησαν οι άλλοι Ικαριώτες, τον συνέλαβαν και τον οδήγησαν σε δίκη. Εκείνα τα χρόνια ρόλο δικαστών έπαιζαν οι πιο ηλικιωμένοι του χωριού, γέροντες Ικαριώτες που δυστυχώς για τον κατηγορούμενο δεν συγκινήθηκαν από την απολογία του και τον καταδίκασαν σε θάνατο.
– Λυπηθείτε με γέροντες για να ταΐσω τα παιδιά μου έκλεβα τα τρόφιμα, κλαίγοντας και γονατιστός μπροστά στους δικαστές του προσπαθεί ο φτωχός καταδικασμένος να μεταπείσει τους γέρους.
Τίποτα αυτοί. Κλαίει – κλαίει ο κατάδικος ώσπου «πιάνει» τόπο το κλάμα του. Ένας γέρο-δικαστής του συγκινείται από την μεταμέλειά του, βγάζει την κάπα του και την πετάει πάνω στον κατηγορούμενο καλύπτοντάς τον μ’ αυτήν. Σημάδι της εύνοιάς του, της προστασίας του. Έτσι γλύτωσε ο κατηγορούμενος την θανατική καταδίκη και έζησε το υπόλοιπο της ζωής του μαζί με την οικογένειά του εξόριστος σε μικρό καλύβι έξω και μακριά από το κάστρο. Η κάπα του γερο-δικαστή ήταν κατασκευασμένη από μαλλί κατσίκας, -όπως τα περισσότερα ενδύματα του είδους της εποχής εκείνης- κατσίκα – αίγα το αρχαιοελλ. όνομά της και …
Υπό την αιγίδα, υπό την προστασία, φράση που «γεννήθηκε» στην Ικαρία αιώνες πριν, διασώθηκε έως σήμερα στην ζωντανή καθημερινή γλώσσα μας και που οφείλει (η φράση) την δημιουργία της στο υλικό κατασκευής της κάπας, στο μαλλί της αίγας – κατσίκας, στην κατσίκα, γνωστή και με την ονομασία γίδα, ενώ τα αρσενικά αποκαλούνται τράγοι.
Κατσίκα-Αίγα: Στη χώρα μας εκτρέφονται πολλές εγχώριες φυλές, τα δε παραγόμενα από την κατσίκα προϊόντα εκτός από το γάλα της με τις αξιόλογες θρεπτικές ιδιότητες, μη ξεχνάμε το δέρμα της, που χρησιμοποιείται στην υποδηματοποιία και στην κατασκευή γαντιών και φυσικά το τρίχωμά της για την παραγωγή χαλιών και υφασμάτων (όπως η κάπα του γερο-δικαστή στην Ικαρία).
Απόσπασμα από το άρθρο μου: Ελλάδα-Περιβάλλον: Κατσίκα, στο ηλεκτρονικό περιοδικό ikarianews.net.
Τασσώ Γαΐλα.
Αρθρογράφος-Ερευνήτρια.
