Σύγχρονοι Χιώτες Λογοτέχνες - Αρετή Παληού

Αρετή Παληού.

Επιμέλεια στήλης Τασσώ Γαΐλα.

Πρόλογος: Από σήμερα και στην κατηγορία ΠΟΛΙΤΙΣΜΟΣ του site diafaneia.eu εγκαινιάζεται μια νέα στήλη με τίτλο <Σύγχρονοι Χιώτες Λογοτέχνες> με σκοπό την βοήθεια αποκλειστικά Χίων λογοτεχνών στην προβολή της πνευματικής τους δουλειάς. Η αρχή (προς αποφυγήν παρεξήγησης και με δική μου επιλογή)γίνετε με ένα παραμύθι της Αρετής Παληού και με μοναδικό κριτήριο τις επερχόμενες εορτές των Χριστουγέννων που έχει το ‘συν ‘ –το βιβλίο- της επί πλέον έκδοσης από Χιώτικο εκδοτικό οίκο.

Η φιλοξενούμενη μας Αρετή Παληού είναι φοιτήτρια Ιστορίας και Αρχαιολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης. Μόλις κυκλοφόρησε το δεύτερο βιβλίο της : «Το μαγικό Τριαντάφυλλο.Ένα μυστήριο και μια αλήθεια» ενώ στην εργογραφία της συναντά ο αναγνώστης ακόμη ένα παραμύθι το: «Σώζοντας την Ελπίδα» που κυκλοφόρησε πριν τρία χρόνια.

Αρετή μόλις κυκλοφόρησε το δεύτερο παραμύθι σου: «Το μαγικό τριαντάφυλλο». Έτυχε να ασκήσω βιβλιοκρισία και στο πρώτο σου παραμύθι πριν τρία χρόνια το «Σώζοντας την Ελπίδα». Τώρα ετοιμάζω την κριτική μου γι’ αυτό το δεύτερο βιβλίο σου.Αλήθεια γιατί επέλεξες τον δύσκολο χώρο του παραμυθιού να εκφράσεις τα συναισθήματα και τις σκέψεις σου;

-Η κοινωνία μας σφύζει από αναπαραστάσεις πόνου κ. Γαΐλα, βίας και φτηνής ίντριγκας. Είτε στην τηλεόραση, είτε στον κινηματογράφο, είτε στα βιβλία που είναι «της μόδας» κάθε εποχή, η ευτέλεια κλέβει την παράσταση. Η φαντασία και η γοητευτική παιδικότητα φοβάμαι ότι έχουν χάσει σημαντικό έδαφος. Αν μπορώ μέσα απ’ τα παραμύθια μου να βοηθάω –όσο είναι εφικτό- στην αναβίωσή τους, θα το κάνω για όσο το μυαλό μου καταφέρνει να πλάθει νέες ιστορίες.

Κυκλοφορείς -σαν φοιτήτρια που είσαι- μέσα στην νεολαία. Μπορείς να μας δώσεις μια εξήγηση γιατί τόσοι πολλοί νέοι στις μέρες μας –γιατί δεν είσαι η μόνη και θα έχεις αρκετους φίλους επίδοξους συγγραφείς της ηλικίας σου-βρίσκουν σαν λύση έκφρασης και επικοινωνίας τον γραπτό λόγο κι όχι την προσωπική επαφή, την φιλία, τη σχέση;

-Νομίζω ότι η γενιά μας βιώνει την απομόνωση στο ζενίθ της και γι αυτό δεν ευθύνονται μόνο τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης. Οι κοινωνικές και πολιτικοοικονομικές συνθήκες, η ανασφάλεια για το μέλλον, η κρίση των αξιών και πολλά άλλα προβλήματα του καιρού μας, έχουν οδηγήσει σε μια βαθιά και καθολική «κατάθλιψη». Ως γνωστόν, συχνά, η τέχνη μέσα απ’ τον πόνο γεννιέται. Όσο υπάρχει θλίψη και φόβος για το αύριο, οι νέοι θα καταφεύγουν σε όποια μορφή τέχνης τους εκφράζει.

Παρόλο ότι δεν έχεις πρόβλημα εκδότη εφόσον και τα δυο σου βιβλία κυκλοφορούν από τον εκδοτικό οίκο του πατέρα σου,-εκδόσεις Άλφα πί/Χίος-, χρειάζεται ‘τόλμη’ η ενασχόληση με το παιδικό βιβλίο όπου υπάρχει πληθώρα καλών συγγραφέων. Δεν σε τρομάζει όχι η σύγκριση -είσαι στα πρώτα σου βήματα- αλλά η δυσκολία αναγνωρισιμότητας κι αποδοχής στο χώρο;

-Δε με τρομάζει η σύγκριση και ούτε με απασχόλησε ποτέ η αποδοχή… Άλλωστε αν ήθελα να γίνω γνωστή και δημοφιλής συγγραφέας, πιθανά θα έπρεπε να ακολουθήσω άλλο συγγραφικό δρόμο, πιο… «πιασάρικο». Η μεγαλύτερη επιβράβευση για μένα θα είναι αν έστω κι ένας αναγνώστης των βιβλίων μου, αλλάξει νοοτροπία στη ζωή του έπειτα από την ανάγνωσή τους.

{Μία μικρή παρατήρηση εκ μέρους μου. Λόγω της υπερπροσφοράς βιβλίων στη χώρα μας κανένα είδος πια λόγου δεν έχει περιθώρια εύκολης και γρήγορης αποδοχής και απόδοχή σημαίνει όχι μόνο την αναγνώριση από τους ομότεχνους-κάτι που δεν γίνετε με ένα ή δυο βιβλία- αλλά και το κυριότερο από τους αναγνώστες που σαφώς είναι το ζητούμενο}.

‘Το Μαγικό Τριαντάφυλλο’. Ένα βιβλίο για παιδιά της Αρετής Παληού γραμμένο σε μορφή αλληγορίας. Ένα ‘παραμύθι’ που προσπαθεί να περάσει στους μικρούς μας φίλους αξίες και μηνύματα που θα τα βοηθήσουν στη ζωή τους.

Αλληγορία, λοιπόν, Αρετή. Είδος που διέπρεψε ο Αίσωπος, ο Χότζα, ο Κριλόφ κι αρκετοί ακόμη συγγραφείς παιδικών βιβλίων. Σε προβληματίζει καθόλου ότι στην εποχή μας τα εξάχρονα έως δεκάχρονα παιδιά έχουν πλήρως εξικοιωθεί με τα τάμπλετ και τον υπολογιστή και δύσκολα θα κάτσουν να ασχοληθούν με κρυφά νοήματα σε έντυπα παραμύθια;

-Με θλίβει πολύ κ. Γαΐλα, το γεγονός αυτό. Αντιλαμβάνομαι την πίεση, το άγχος και την κούραση της καθημερινότητας των σύγχρονων γονέων, όμως το τάμπλετ και ευρύτερα η οθόνες δεν πρέπει να αποτελούν την εύκολη λύση για εκείνους. Ένα εποικοδομητικό μισάωρο –έστω- με τα παιδιά τους για να διαβάσουν ένα βιβλίο που θα οξύνει το μυαλό τους, μπορεί να γεφυρώσει πολλά προβλήματα της εποχής. Άλλωστε, οι αλληγορίες δεν έχουν ηλικία. Γι αυτό μέσα απ’ τα βιβλία μου απευθύνομαι και στους γονείς. Οι αλληγορίες διδάσκουν τα παιδιά, αλλά και αφυπνίζουν τους μεγάλους.

Η εικονογράφιση του παραμυθιού σου από την εικαστικό Μαρία Παληού-Μπαχά είναι ομολογουμένως εξαιρετική. Τελευταία οι πνευματικοί κύκλοι δίνουν μάχη να μην περάσει σε πρώτο πλάνο η ζωγραφιά υποβαθμίζοντας το κείμενο-μιλάμε πάντα για παιδικά βιβλία. Κι αυτό το επιδιώκουν γιατί η εικόνα συντελεί στην μη δημιουργία κριτικής σκέψης. Όλα σήμερα είναι εικόνα για τα παιδιά. Η άποψη σου;

-Η εικόνα στην παιδική ηλικία, ο οπτικός «εντυπωσιασμός» παίζει μεγάλο ρόλο. Όμως δεν αρκεί. Η εικόνα απλά συνοδεύει την ουσία, και κάνει λίγο πιο ενδιαφέρουσα την ανάγνωση. Όταν το κείμενο έχει αξία, η εικόνα απλά το καλλωπίζει. Άλλωστε και η ζωγραφική ως μορφή τέχνης μπορεί να εμπνεύσει και να οξύνει την κριτική σκέψη του κοινού που μπορεί να την ασπαστεί.

Όχι στα δίγλωσσα βιβλία Αρετή, το σύνθημα στην προμετωπίδα του λογοτεχνικού περιοδικού ‘Αιολικά Γράμματα’ του γνωστού αριστερού διανοούμενου εκδότη Κώστα Βαλέτα. Τα δικά σου παραμύθια είναι δίγλωσσα. Γιατί;

-Γιατί τα μηνύματα που επιθυμώ και πασχίζω να διαδώσω κ. Γαΐλα, είναι οικουμενικά. Θέλω, αν τύχει κάποιο απ’ τα βιβλία μου να πέσει στα χέρια κάποιου που δε γνωρίζει ελληνικά, να μπορέσει να το διαβάσει.

Ένας γονιός-εφόσον δηλώνεις ότι απευθύνεσαι με τα αλληγορικά σου παραμύθια και στους γονείς- θα μπορούσε να αντιπαραβάλει το εξης. Η συγγραφέας είναι ακόμη φοιτήτρια, δεν έχει ούτε εκπαιδευτική πείρα ούτε την εμπειρία της μητρότητας. Με ποια βιώματα ή γνώσεις απευθύνεις συμβουλές στους γονείς;

-Το γεγονός ότι απευθύνομαι και στους γονείς δεν έχει να κάνει με τη μητρική ή την πατρική τους διάσταση. Έχει να κάνει με την προσωπική τους αυτοβελτίωση. Άλλωστε, μην ξεχνάμε ότι τα παιδιά, οι έφηβοι, οι νεαροί βλέπουν και παρατηρούν γύρω τους όλα τα δυσλειτουργικά στοιχεία της οικογένειας, της κάθε οικογένειας και ίσως τα αφουγκράζονται βαθύτερα κι απ’ τους ίδιους τους γονείς. Με τη σειρά τους επιδιώκουν να τα αποφύγουν, είτε κάνοντας τη δική τους λειτουργικότερη οικογένεια, είτε κατακτώντας μια αξιόλογη στάση ζωής. Δεν επιδιώκω να δώσω συμβουλές απ’ τη σκοπιά της επίδοξης μητέρας, αλλά απ΄ την πλευρά μιας αγανακτισμένης με τα τεκταινόμενα νέας.

Αρετή δηλώνεις συγγραφέας, ιδιότητα που στις μέρες μας με την υπερπροσφορά βιβλίων την έχει …η μισή Ελλάδα. Σε έχει προβληματίσει αυτή η υπερπροσφορά βιβλίων; Οφείλεται στην έλλειψη κοινωνικών σχέσεων και την μοναξιά των επίδοξων συγγραφέων ; στην ματαιοδοξία πολλών; Σε τι…

-Έπειτα από αρκετή μελέτη, κατέληξα στην άποψη ότι το φαινόμενο αυτό σε μεγάλο βαθμό έχει να κάνει με την παιδεία που το ελληνικό κράτος καλλιεργεί. Αν μη τι άλλο το εκπαιδευτικό σύστημα μπορεί σε πολλά σημεία να «μπάζει», όμως κανείς δεν μπορεί να αμφισβητήσει ότι μορφώνει και φέρνει κοντά «στα γράμματα» τους σύγχρονους Έλληνες. Ο σύγχρονος Έλληνας γράφει γιατί είναι μορφωμένος άνθρωπος. Η εξέλιξη αυτή είναι αναπόφευκτη. Όταν ο Σολωμός γινόταν εθνικός ποιητής, όταν ο Βενέζης μιλούσε για την «Αιολική γη», όταν ο Κάλβος έγραφε τις ωδές, ο ελληνικός λαός ήταν ακόμη αναλφάβητος.

{Σεβαστή η άποψη της φιλοξενούμενης συγγραφέας αλλά με μία ένσταση που- σαφώς – θα έχουν όλοι οι αναγνώστες. Την εποχή του Κάλβου υπήρχαν πολλοί αναλφάβητοι μα .. τον Κάλβο και τους στίχους του τους ήξεραν όλοι. Όπως και τον Παπαδιαμάντη που τον έκλαψε όλος ‘ο αγράμματος’ κατά την συγγραφέα μας λαός. Άλλο αγράμματος, άλλο ακαλλιέργητος. Κι ο Ελληνικός λαός έχει γερά στο πετσί του το DNA των προγόνων του.Άλλο τα πτυχία, άλλο η καλλιέργεια όπως του Ελληνικού λαού που ναι μεν αγράμματοι -εφόσον η σκλαβωμένη πατρίδα δεν είχε σχολεία- όμως έφτιαξαν τα δημοτικά τραγούδια, τους ψαλμούς της εκκλησίας , τα λαϊκά παραμύθια κλπ. Προφανώς στην σύντομη απάντηση της η Αρετή θέλει να πει πως οι σύγχρονοι νεοέλληνες έχουν λόγω σχολικής επιμόρφωσης την ικανότητα να γράφουν και φυσικά κανείς δεν το απαγορεύει. Γράφουν αλλά τι; Εμείς οι αναγνώστες και οι επόμενες γενιές …θα το κρίνουμε}.

Ο αείμνηστος λόγιος της αριστεράς Αρετή, και εκδότης του λογοτεχνικού περιοδικού ‘Πνευματική Ζωή’ στη ερώτηση μου παλιότερα :-που οφείλεται η υπερπροσφορά βιβλίων και συγγραφέων μου είχε απαντήσει μονολεκτικά: Παρακμή των γραμμάτων σε συνδιασμό με την παρακμή του Έθνους. Η άποψη σου στην τοποθέτηση του;

-Βαθιά παρακμή. Θλιβερή παρακμή κ. Γαΐλα. Ελπίζω να το καταλάβουμε όλοι κάποια στιγμή, για να γυρίσει ο τροχός. Χρειάζεται καθολική προσπάθεια για να «γυρίσει».

Βιβλία για παιδιά. Αυτή η επιλογή σου με τα δυο πρώτα βιβλία που κυκλοφόρησες. Συγγραφείς που θεωρείς σαν τους καλύτερους εκπροσώπους αυτού του είδος; Έλληνες και ξένους.

-Δε μου άρεσε ποτέ να ξεχωρίζω και να συγκρίνω μεταξύ τους λογοτέχνες και γενικότερα καλλιτέχνες. Κάθε καλλιτέχνης καταθέτει την ψυχή του στα έργα του, είναι άδικο να μπαίνει σε διαδικασία «κρίσης». Σαφώς κάποιοι διαθέτουν καλύτερη τεχνική, αλλά αυτό για μένα μικρή σημασία έχει. Αν όμως πρέπει να διακρίνω κάποιον, θα μιλήσω για την αυθεντία, τον Αίσωπο. Ποιος μπορεί να συναγωνιστεί έναν λογοτέχνη του 6^ου αι π.Χ.;

Τελειώνοντας Αρετή μια ερώτηση άσχετη με τα γραπτά σου σχετική όμως με την καθημερινότητα μας. Υπάρχει μαγική συνταγή να γίνει η ζωή μικρών και μεγάλων ‘Ζωή σαν παραμύθι’;

-Αγάπη, αλήθεια, αγνότητα, ελπίδα, φαντασία και απόλαυση της κάθε στιγμής. Δε ζούμε για πάντα.