Στον Σεβασμιώτατο Μητροπολίτη Μονεμβασίας
και Σπάρτης κ.κ. ΕΥΣΤΑΘΙΟ τον κατά κόσμον
Κωνσταντίνο Αθανασίου Σπηλιώτη, από την κωμόπολι
Βαλύρα του Νομού Μεσσηνίας, Πτυχιούχο της
Θεολογικής Σχολής του Εθνικού και Καποδιστριακού
Πανεπιστημίου Αθηνών, τον θεόπεμπτο, ΑΞΙΟ,
θέσκελο ,διαπρύσιο κήρυκα του Θείου Λόγου,
τον μειλίχιον, ευπρόσιτον, ελεήμονα, προσηνή,
οχ΄ άριστον και με πολυσχιδή δράσιν Ιεράρχη,
για όσα υπέρ της Αγίας μας ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ
προσέφερε και προσφέρει !
Μετά βαθυτάτου σεβασμού.
Χριστοφόρος Γ. Γατανάς.
Οι βοηθητικές της Ιστορίας Επιστήμες.
Η Γεωγραφία,
Η Χρονολογία και άλλα.
Γράφει ο Επίτιμος Λυκειάρχης
Χριστοφόρος Γ. Γατανάς.
Α΄
Η Γεωγραφία, η καθόλου και κατά μέρος γνώση του φλοιού της γης της οικουμένης από τον άνθρωπον, είναι αναγκαιοτάτη και απαραίτητη στη μελέτη του ιστορικού βίου της ανθρωπότητας.
Είναι βοηθητική της Ιστορίας επιστήμη. Οι γεωγραφικές γνώσεις αναγκαιότατες στην μελέτη της Ιστορίας.
Η γεωγραφική διάπλαση και ο γεωγραφικός χαρακτήρας κάθε τόπου στην αρχή μάλιστα της ιστορικής ζωής , επέδρασε στον χαρακτήρα τον ιστορικό κάθε λαού και ανύψωσε την ιστορική ιδιοφυΐα των λαών που πολύ επέδρασε στη γένεση της εθνικής ιδιοφυΐας κάθε λαού.
Η γεωγραφία συνεδέθη ανέκαθεν στενότατα με την Ιστορία από τους Ηρόδοτο, Έφορο, Θεόπομπο από την Χίο, και Στράβωνα μέχρι τους νεωτάτους χρόνους πολύ μεγάλοι ιστοριογράφοι υπήρξαν και μεγάλοι γεωγράφοι.
Οι ιστοριογράφοι της αρχαιότητας που δεν συνέγραψαν ιδιαίτερα γεωγραφικές πραγματείες όπως ο Πολύβιος και ο Διόδωρος ο Σικελιώτης έγραψαν πολλά για το αδιάσπαστο της γεωγραφίας από την Ιστορία.
Ο Πολύβιος και ο Διόδωρος χάρι της συγγραφής της ιστορίας περιηγήθησαν πολλές χώρες για τις οποίες συνέγραψαν την ιστορία, έγιναν έτσι γεωγράφοι χάριν της ιστορίας.
Ο γεωγράφος Στράβων που τόσο επεσήμανε την χρησιμότητα της γεωγραφίας και της έδινε σπουδαιότητα ,ήταν κυρίως ιστοριογράφος και χάριν της ιστορίας του συνέταξε την γεωγραφία του.
Η γεωγραφία δεν είναι μόνο βοηθητική της ιστορίας επιστήμη αλλά και απαραίτητο συστατικό της ιστορικής επιστήμης.
Ο Στράβων γράφει (Α 1) ότι γεωγραφικές πραγματείες έγραψαν ο Όμηρος και ο Αναξίμανδρος ο Μιλήσιος. Ο ίδιος γράφει (Α 23) ότι έγραψε και υπομνήματα ιστορικά χρήσιμα.
Σαν αρχηγέτης της γεωγραφικής επιστήμης θεωρεί ο Στράβων τον Όμηρο. Μέγα μέρος της ιστορίας του Ηροδότου είναι γεωγραφία, φυσική και πολιτική.
Ο ιστορικός Έφορος , ήταν γεωγράφος σύμφωνα με μαρτυρία του Στράβωνα.
Ο Θεόπομπος από τη Χίο, φίλος του Μ. Αλεξάνδρου, γεωγράφος ήταν και μέρος της ιστορίας του ήταν γεωγραφικό σύμφωνα με τη μέθοδο του Ηροδότου, όπως μαρτυρεί ο Διονύσιος ο Αλικαρνασσεύς.
Β΄
Η Χρονολογία είναι βοηθητική της Ιστορίας Επιστήμη.
Είναι ο οφθαλμός της Ιστορίας.
Είναι επίσης ο προσδιορισμός γεγονότων μέσα στον χρόνο σε συνδυασμό με άλλο σπουδαίο γεγονός , που θεωρείται ως αφετηρία π.χ. οι Ολυμπιάδες από την νίκη του Κοροίβου , σε έτη από κτίσεως Ρώμης ή από την γέννηση του Χριστού κλπ. Είναι ακόμη η ημερομηνία στα έγγραφα, σε επιστολές κλπ.
Είναι η επιστήμη της διαιρέσεως και καταμετρήσεως του χρόνου για τα φυσικά στον ουρανό φαινόμενα. Ο χρόνος είναι η δύναμη που συνέχει την ανθρώπινη ιστορία. Είναι ο ιδεώδης χρόνος της Ιστορίας , που ανάγκη είναι να διαιρεθεί σε ωρισμένους ιστορικούς χρόνους.
Στην αρχαία Ελλάδα , εκτός από την κοινή χρονολογία των Ολυμπιάδων , οι διάφορες ελληνικές πόλεις είχαν ιδιαίτερο τρόπο για τον προσδιορισμό των ετών για τα ιστορικά γεγονότα , λ.χ. του επωνύμου άρχοντος στην Αθήνα , των εφόρων στην Σπάρτη, της ιερείας της Ήρας στο Άργος. Στους Μακεδονικούς χρόνους καθιερώθη η αρχή χρονολογίας η Φιλιππική, από της βασιλείας Φιλίππου του Αριδαίου από τον θάνατο του Μ. Αλεξάνδρου 323 π.Χ. Από τα 312 αρχίζει η χρονολογία η λεγομένη των Σελευκιδών, από τη σύσταση του μεγάλου κράτους των Σελευκιδών, την οποία μετεχειρίζοντο και οι Ιουδαίοι των τότε χρόνων.
Οι Ρωμαίοι αν και είχαν σαν αρχή της χρονολογίας τους την κτίση της Ρώμης 754 ή 753 π.Χ. προσδιώριζαν τα γεγονότα από τα ονόματα των αρχόντων υπάτων κάθε χρόνου , είχαν και την Ακτικκή χρονολογία, από την νίκη στο Άκτιο του Οκταβιανού Αυγούστου στα 31 π.Χ. ή το έτος 30 π.Χ. της μεταβολής της Αιγύπτου σε Ρωμαϊκή επαρχία.
Υπήρχε η χρονολογική αρχή του Ναβονασιάζου , από το όνομα του βασιλέως της βασιλείας Ναβονασιάζου (747- 733 π.Χ.). Αυτή η χρονολογική αρχή ήταν διαδεδομένη στα χρόνια μετά τον Μ. Αλέξανδρο, στη Συρία, Μεσοποταμία και Αίγυπτο σε συνδυασμόν εκεί κατά τον Θέωνα τον αστρονόμο από τη βασιλεία του Μενόφρεως που ήρχιζε από 1322 π.Χ.
Μέχρι τα 153 π.Χ. η πρωτοχρονιά ήταν στην 1η Μαρτίου , αφού ο σημερινός μήνας Δεκέμβριος από το λατινικό decem (10) ήταν δέκατος μήνας του χρόνου , ο Ιανουάριος ο 11ος , ο Φεβρουάριος ο 12ος και ο Μάρτιος 1ος .
Στην Αγία Γραφή η χρονολογία στα αρχαία χρόνια είναι γενεαλογική, στα ιστορικά χρόνια προσδιορίζεται στα χρόνια της βασιλείας κάθε βασιλέα.
Αργότερα οι Ιουδαίοι σαν αρχή της χρονολογίας είχαν την έξοδο από την Αίγυπτο , ή τη Βαβυλωνική αιχμαλωσία ή την βασιλεία του Κύρου και την επιστροφή από την Βαβυλώνα, κατά τους Μακεδονικούς χρόνους το έτος 312.
Μετά την επανάστασι των Μακκαβαίων ή Χασμοναίων κατά την ίδρυση του Ιουδαϊκού κράτους με τη δυναστεία των Χασμοναίων , καθιερώθη νέα αρχή της χρονολογίας η λεγόμενη των Χασμοναίων που συνέπεσε στα 170 της χρονολογίας των Σελευκιδών δηλ. στα 143 π.Χ.
Η χρονολογία αυτή διετηρήθη για πολλά χρόνια στην Αίγυπτο , Συρία και Μεσοποταμία.
Στις αιρετικές εκκλησίες των Ιακωβιτών και Νεστοριανών μέχρι σήμερα αρχή της χρονολογίας είναι η μετοπωρινή ισημερία ( 9 Σεπτεμβρίου) , διότι ο Σεπτέμβριος και στους χριστιανούς εθεωρείτο σαν αρχή του έτους και μέχρι σήμερα μένει η αρχή της Ινδικτιώνος.
Από τα τέλη του Γ΄ μ. Χ. αιώνα καθιερώθη στην Αίγυπτο νέα αρχή χρονολογίας χριστιανικής της βασιλείας του Διοκλητιανού , η λεγομένη μαρτυρική λόγω των διωγμών του και των άλλων συναρχόντων άλλων αυτοκρατόρων εναντίον της Χριστιανικής Εκκλησίας.
Οι Κόπται και οι Χριστανοί της Αιθιοπίας μέχρι σήμερα έχουν αυτή την μαρτυρική χρονολογική αρχή .
Οι Χριστιανοί της Αρμενίας από τον Στ΄ αιώνα καθιέρωσαν ως αρχή χρονολογίας το έτος 551, που έγινε η μεταρρύθμιση του εορτολογίου της Αρμενικής εκκλησίας από τον Πατριάρχη Μωυσή.
Σαν αρχή της Χριστιανικής χρονολογίας επεκράτησε το έτος γεννήσεως του Χριστού , εισηγητής στον Στ΄ αιώνα ήταν ο πρεσβύτερος της Εκκλησίας στην Ρώμη ο Διονύσιος ο Μικρός μετά την κτίση της Ρώμης.
Ο καθορισμός όμως του έτους 754 από κτίσεως Ρώμης σαν έτος της γεννήσεως του Σωτήρος είναι πλημμελής. Κανονικά όμως πρέπει να παραδεχθούμε το έτος γεννήσεως του Κυρίου το 750 από κτίσεως Ρώμης.
Όταν εγεννήθη ο Χριστός βασιλέας της Ιουδαίας ήταν ο Ηρώδης΄ Ο Ιώσηππος , Εβραίος ιστορικός γράφει, ο Ηρώδης απέθανε στα 750, πρέπει να παραδεχθούμε ότι ο Ιησούς Χριστός εγεννήθη προ του 750 έτους , αφού ο Ηρώδης στο άκουσμα της γεννήσεως του Χριστού εθανάτωσε τα παιδιά των Εβραίων από 2 ετών και κάτω.
Επομένως το αληθινό έτος της γεννήσεως του Χριστού πρέπει να τεθεί τουλάχιστον 4 χρόνια πριν από την επικρατούσα χρονολογικής αρχής του 754 από κτίσεως Ρώμης. Γράφεται ακόμη ο Κύριος εγεννήθη τον Σεπτέμβριο του 7ου π.Χ. έτους….
Η εφαρμογή της χρονολογίας του Διονυσίου άρχισε στη Δύση από τα 525 σαν αρχή του έτους. Εθεωρήθη η 25η Δεκεμβρίου , ημέρα των Χριστουγέννων.
Ο Μέγας Κωνσταντίνος καθιέρωσε τη νέα χρονολογική αρχή της Ινδικτιώνος, από το λατινικό indictio, δήλωσις, ήταν η χρονική περίοδος της εγγείου φορολογίας που περιελάμβανε 15 χρόνια.
Οι Ινδικτιώνες άρχισαν από τα 315 μ.Χ.
Στη Βυζαντινή χρονογραφία και στη Φραγκική Ευρώπη επεκράτησε το σύστημα της χρονολογίας από της δημιουργίας του κόσμου σύμφωνα με τις παραδόσεις της Αγίας Γραφής.
Το σύστημα της από Χριστού γεννήσεως επεκράτησε σήμερα σε όλο τον χριστιανικό κόσμο και στην Εκκλησία και στην Πολιτεία ,στην επιστήμη, στον κοινό βίο.
Από τις ευρωπαϊκές χώρες μόνον η Ισπανία μέχρι τον ΙΔ΄ αιώνα είχε δική της Ισπανική χρονολογική αρχή το έτος 1716.
Η μωαμεθανική αρχή της χρονολογίας είναι η Εγίρα δηλ. η φυγή του Μωάμεθ από τη Μέκκα στη Μεδίνα στις 16 Ιουλίου 622.
Στη Γαλλία με την μεγάλη Επανάστασι του 1789 κατηργήθη η βασιλεία, ιδρύθη δημοκρατία (10 / 22 Σεπτεμβρίου 1792), καθιερώθη νέο σύστημα ιστορικής χρονολογίας , από τις 10/ 22 Σεπτεμβρίου 1797, που κατηργήθη στα 1805.
Σπουδαία σημασία στην Ιστορία έχει η μαθηματική ή αστρονομική χρονολογία και επεκράτησε η διαίρεση του έτους σε μήνες κατά το σεληνιακό ή ηλιακό έτος .
Στα αρχαία χρόνια και οι Βαβυλώνιοι και οι Έλληνες και Ευρωπαϊκοί λαοί και οι Ρωμαίοι εχρησιμοποιούσαν το σεληνιακό έτος με 354 ημέρες.
Οι Αιγύπτιοι εχρησιμοποιούσαν το ηλιακό έτος.
Ο Έλληνας αστρονόμος και φιλόσοφος Σωσιγένης στα 46 π.Χ. άλλαξε το Ρωμαϊκόν ημερολόγιον αντικατάστησε έτσι το σεληνιακό με το ηλιακό με 365 ημέρες και 6 ώρες και κάθε 4 χρόνια προσθήκη έγινε μιας ημέρας (δίσεκτο).
Το λεγόμενον Ιουλιανόν (παλαιό) ,ημερολόγιον υπέστη νέα μεταρρύθμιση στην Δυτική Εκκλησία την οποία παρεδέχθησαν και οι Προτεστάντες , που έγινεν από τον Πάπα Γρηγόριο ΙΓ΄ στα 1582.
Το έτος τότε διαιρέθη σε 365 ημέρες, 5 ώρες και 11΄ 48΄΄και απ΄ εκεί ο Πάπας διέταξε τότε στα 1582 να αφαιρεθούν από τον Οκτώβριο 10 ημέρες και στο μέλλον σε περίοδο 400 ετών να αφαιρεθούν 3 ημέρες που επλεόναζαν.
Στο Ελληνικό κράτος επί Επαναστατικής Κυβερνήσεως Ν. Πλαστήρα καθιερώθη η Γρηγοριανή Χρονολογία ,πρώτα στην Πολιτεία και έπειτα κατά διαταγή του ιδίου και στην Εκκλησία, ακολούθησε και το Οικουμενικό Πατριαρχείο , δηλ. η Μεγάλη Εκκλησία Κωνσταντινουπόλεως.
Το Γρηγοριανό ημερολόγιο στην Ελλάδα ήρχισε να χρησιμοποιείται από την Επανάστασι του 1922 και συγκεκριμένα από τις αρχές Μαρτίου 1924.
Δέομαι στον Θεό, Πατέρα, Παντοκράτορα και τον παρακαλώ, όπως γράφεται στον ΡΑ΄ (101) στίχ. 2-3, στον ομώνυμο της Παλαιάς Διαθήκης Ψαλμό :
Κύριε, εισάκουσον της προσευχής μου και η κραυγή μου
προς σε ελθέτω , μη αποστρέψης το πρόσωπόν σου απ΄ εμού,
εν η αν ημέρα θλίβωμαι , προς με το ους σου,
εν η αν ημέρα επικαλέσωμαι και ταχύ εισάκουσον μου.
Φιλόλογος είμαι θεολογών και γράφω ακόμη από τον Ψαλμό ΙΗ΄ (18), του Δαβίδ, στίχ. 2
Οι ουρανοί διηγούνται δόξαν Θεού , ποίησιν δε
χειρών αυτού, αναγγέλλει το στερέωμα.
Στίχ. 5 εις πάσαν την γην εξήλθεν ο φθόγγος αυτών,
και εις τα πέρατα της οικουμένης τα ρήματα αυτών.
Β΄
Στη Θεία Λειτουργία του Αγίου Αποστόλου και Ευαγγελιστού Μάρκου, μαθητού του Αγίου Πέτρου, γράφεται το επίθετον ο, η, άχραντος, ον.
Το επίθετο γράφεται και στο λεξιλόγιο σε βιβλίο μου που είναι η ποιητική μετάφρασι της τραγωδίας του Ευριπίδη «Ιφιγένεια η εν Αυλίδι», με την ευλογία και με τη δαπάνη της Ιεράς Μητροπόλεως Μονεμβασίας και Σπάρτης και του Σεβασμιωτάτου Μητροπολίτου της κ.κ. Ευσταθίου.
Γράφει στην Θεία Λειτουργία του Αγίου Μάρκου στο τμήμα Ύψωσις, Μελισμός, Ένωσις, Μετάληψις και στο Κοινωνικόν.
Ο Κύριος ευλογήσει και συνδιακονήσει διά της μελύσεως
των αγίων και αχράντων και ζωοποιών αυτού μυστηρίων,
νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων΄ αμήν.
Στην Ευχαριστία ο Διάκονος ψάλλει΄
Περί των αξιωθέντων μεταλαβείν των αγίων
και αχράντων και επουρανίων μυστηρίων.
Ο Ιερεύς εύχεται στην Ευχαριστίαν΄
Ευχαριστούμεν σε , δέσποτα Κύριε, ο Θεός ημών,
επί τη μεταλήψει των αγίων, αχράντων, αθανάτων
και επιφανίων σου μυστηρίων….
Στην απόλυσιν ο Ιερεύς στρέφεται προς τον λαόν λέγων
Άναξ μέγιστε…. Αυτός δέσποτα, διά της μεταλήψεως του αχράντου σου σώματος και του τιμίου σου αίματος, εξαπόστειλα την αόρατόν σου δεξιάν την πλήρη ευλογιών και πάντας ημάς ευλόγησον….
Γ΄
Γράφονται από αυτήν την Θεία Λειτουργία και κλητικές προσφωνήσεις , χωρίς όμως στην αρχή το ω.
Τας επισυναγωγάς ημών, Κύριε, ευλόγησον
Άγιε, ύψιστε, φοβερέ.
Δέσποτα, Ιησού Χριστέ μου.
Δέσποτα , Κύριε, Θεέ, Πάτερ παντοκράτωρ΄
Μνήσθητι, Κύριε.
Δέσποτα, ο Θεός ημών, ρύσαι ημάς Κύριε.
Άναξ μέγιστε και τω Πατρί συνάναρχε….
Υπάρχει και η λεγόμενη αττική σύνταξις όπου το ρήμα είναι στο γ΄ ενικό πρόσωπο και το υποκείμενο στο ουδέτερο πληθυντικού αριθμού.
Πάντοτε μεν πάντα σε αγιάζει ….
Δ΄
Γράφονται εκεί σοφά λόγια αρχαίων μας προγόνων , σε μετάφρασι του γράφοντος.
Ο Αριστοτέλης γράφει. Κανένας δεν αγαπά πραγματικά εκείνον που φοβάται.
Ο Θεόκριτος. Πρέπει να έχετε θάρρος, γιατί ίσως το αύριο να είναι καλύτερο.
Ο Πυθαγόρας. Το να αποκρύπτεις την αλήθεια όταν τη γνωρίζεις είναι σαν να θάβεις χρυσάφι.
Ο Θεόκριτος. Ο οίνος λέγεται και αλήθεια.
Ο Πίνδαρος. Να ακονίζεις πάντοτε τη γλώσσα σου στο ακόνι της αλήθειας.
Ο Σοφοκλής. Η αλήθεια είναι πάντοτε ορθή.
Ο Μένανδρος. Ο χρόνος φέρνει στο φως την αλήθεια.
Ο Σοφοκλής. Να λέγεις πάντοτε την αλήθεια, γιατί είναι ατιμωτικόν για τον ελεύθερο άνθρωπο να θεωρείται ψεύτης.
Ο Σοφοκλής. Το ψέμα ποτέ δεν ζει για να γεράσει.
Ο Μένανδρος. Το να λες την αλήθεια, πάντοτε είναι η πιο καλή τακτική και ο πιο ασφαλής δρόμος για την ζωή.
Ο Πλούταρχος . Οι υπερβολικοί ανταγωνισμοί έχουν καταστρεπτικές συνέπειες για τα κράτη, και τα οδηγούν σε μεγάλους κινδύνους.
Ο Πρωταγόρας. Πολλά πράγματα είναι πέρα από τις γνώσεις μας.
Ο Αριστοτέλης. Εκεί που υπάρχει άμιλλα υπάρχει και η νίκη.
ΕΠΙΜΕΤΡΟ.
Τα γραφόμενα του Αποστόλου Παύλου, προσιδιάζουν προς τον Σεβασμιώτατον Μητροπολίτην κ.κ. ΕΥΣΤΑΘΙΟ.
«Τοιούτος γαρ ημίν έπρεπεν Αρχιερεύς ,
όσιος, άκακος, αμίαντος, κεχωρισμένος
από των αμαρτωλών και υψηλότερος
των ουρανών γενόμενος».( Προς Εβραίους Επιστολής, Ζ΄ 26).
Ο Θεόδωρος Στουδίτης , έγραψεν ανάμεσα στα άλλα, εις τον όσιον Εφραίμ, μία παράκληση.
Ως άνθη τερπνά τα σα λόγια δρεπόμενοι
εν οις στεφάνους υμνωδικούς
προσφέροντές σοι άδωμεν.
Διό υπέρ ημών δυσώπει τον Κύριον. (οίκος Ζ).
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ.
δρεπόμενοι(μτχ. ενεστ. του ρ. δρέπομαι)΄ στα άνθη σημαίνει κόπτω΄ μτφ. αποκομίζω, απολαύω καρπόν.
δυσωπώ΄ καθικετεύω
άδω΄ ψάλλω, τραγουδώ, υμνώ, διαδίδω.
ΒΙΒΛΙΟΓΡΑΦΙΑ.
- L. VAN ESS.
Η Παλαιά Διαθήκη κατά τους Εβδομήκοντα. Λειψία 1924.
Καρολίδου Π. Παγκόσμιος Ιστορία τ. Α΄. Αθήναι 1928
Βουραζέλη Ελ. – Μαρινάκου.
Ιστορία των Μέσων χρόνων. Αθήναι 1963.
Πάντα με αγάπη Χριστού!
Πάντα με χαρά.
ΧΡΙΣΤΟΦΟΡΟΣ Γ. ΓΑΤΑΝΑΣ.
Από τα Φυτά της Χίου.
Πτυχιούχος Τμημάτων Ιστορίας – Αρχαιολογίας και Κλασσικής
Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του Εθνικού
και Καποδιστριακού Πανεπιστημίου Αθηνών.
Πτυχιούχος Διδασκαλείου Μέσης Εκπαιδεύσεως Αθηνών,
μείζονος διαρκείας.
Έπαινος Ακαδημίας Αθηνών.
Βραβείο α΄ με έπαινο της Γλωσσικής Εταιρείας Αθηνών.
Χρυσούς Σταυρός του Αγ. Ισιδώρου, ανώτατο παράσημο της Χιακής Εκκλησίας.
Έπαινος Γλωσσικής Εταιρείας Αθηνών.
Συγγραφέας.
